Στις 6 Μαρτίου εορτάζεται σε όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (και στον Καναδά) η «Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης των Δικαίων» (European Day of Remembrance for the Righteous), η οποία καθιερώθηκε με απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 10 Μαΐου 2012, μετά από σχετική πρόταση πολλών και διακεκριμένων προσωπικοτήτων της Ευρώπης, ώστε να τιμηθούν οι άνθρωποι εκείνοι που ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι σε κάθε μορφής ολοκληρωτισμό, βοηθώντας τους καταδιωκόμενους συνανθρώπους τους.
Ως προελέχθη η μέρα αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο από το 2012 και μετά, στις 6 Μαρτίου, ημέρα θανάτου του Ισραηλινού δικαστή Μοσέ Μπέισκι (1921-2007), ιδρυτή της «Επιτροπής Δικαίων» στο Ισραήλ («Κήπος των Δικαίων»), η οποία τιμά όλους όσοι βοήθησαν τους Εβραίους στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και από την οποία είναι εμπνευσμένη η Ευρωπαϊκή Μνήμη Μνήμης των Δικαίων.
Για την ιστορία αξίζει να σημειωθεί ότι την προαναφερθείσα απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισαν 388 Ευρωβουλευτές, επί συνόλου 754, ενώ από τους 22 Έλληνες ευρωβουλευτές, υπερψήφισαν την πρόταση δίδοντας τη θετική τους ψήφο οι τότε Ευρωβουλευτές: Μαριέττα Γιαννάκου (ΝΔ), Κωνσταντίνος Πουπάκης (ΝΔ), Ιωάννης Τσουκαλάς (ΝΔ), Ρόδη Κράτσα-Τσαγκαροπούλου (ΝΔ), Σπύρος Δανέλλης (ΠΑΣΟΚ), Χρυσούλα Παλιαδέλη (ΠΑΣΟΚ), Μαρία-Ελένη Κοππά (ΠΑΣΟΚ), Νίκος Σαλαβράκος (ΛΑΟΣ) και Νίκη Τζαβέλα (ΛΑΟΣ).
Επισημαίνεται ότι η διάκριση, που απονέμεται σε όσους όρθωσαν το ανάστημά τους κατά κάθε μορφής ολοκληρωτισμού, βοηθώντας διωκόμενους συνανθρώπους τους, ενώ είναι εμπνευσμένη από τη διάκριση των ΔΙΚΑΙΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ, που απονέμεται από το Κράτος του Ισραήλ σε μη Εβραίους, οι οποίοι στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με κίνδυνο της ζωής τους και χωρίς οικονομικά ανταλλάγματα, διέσωσαν Εβραίους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα 347 Έλληνες και Ελληνίδες τιμήθηκαν, εν ζωή ή μετά θάνατο, με την ανώτατη αυτή διάκριση, γιατί με κίνδυνο της ζωής τους στη διάρκεια της Κατοχής έσωσαν χιλιάδες Εβραίους, Έλληνες και ξένους, όπως για παράδειγμα τον Πρέσβη της Ουγγαρίας.
Οι τιμηθέντες, άλλοι από την όποια δημόσια θέση κατείχαν τότε – στη διάρκεια της Κατοχής – ιερείς, αστυνομικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, εξέδιδαν πλαστά έγγραφα της Ελληνικής Πολιτείας όπως πιστοποιητικά βαπτίσεως, καταχωρήσεις στα Μητρώα των Δήμων, αστυνομικές ταυτότητες με χριστιανικά ονόματα κλπ σε Εβραίους πολίτες ή τους ειδοποιούσαν εγκαίρως για να κρυφτούν και έτσι να αποφύγουν τη σύλληψη αυτοί και οι οικογένειές τους, και άλλοι, απλοί πολίτες ή μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, που τους έκρυβαν, τους τάϊζαν και τελικώς τους φυγάδευαν εκτός Ελλάδος, κυρίως προς την Τουρκία, με ενδιάμεσους σταθμούς τα διάφορα ερημονήσια του Αιγαίου.
Μερικοί από τους Έλληνες «Δίκαιους των Εθνών» ήταν οι ακόλουθοι:
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός και Μητροπολίτες όπως ο Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, ο Δημητριάδος Ιωακείμ, ο Ζακύνθου Χρυσόστομο, ο οποίος μάλιστα όταν ζητήθηκε από αυτόν και από το Δήμαρχο Ζακύνθου Λ. Καρρέρ να παραδώσουν στις Γερμανικές Αρχές κατάσταση με τα ονόματα και τις διευθύνσεις των Εβραίων του νησιού, εκείνοι παρέδωσαν ένα λευκό χαρτί με δύο μόνον ονόματα. Τα δικά τους και ουδείς Ζακυνθινός Εβραίος διώχθηκε. Επίσης αρχιμανδρίτες, απλοί ιερείς, μοναχοί και μοναχές, έχουν τιμηθεί με την ανώτατη αυτή διάκριση, ενώ στη λίστα υπάρχουν και ιερωμένοι ή μοναχές, Έλληνες πολίτες, οι οποίοι ανήκαν στο Καθολικό δόγμα.
Ο Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Αθηνών Αγγελος Εβερτ, οι Αστυνομικοί Διευθυντές Δ. Βρανόπουλος, Μ. Γλύκας και Δ. Βλαστάρης (Αστ.Διευθυντής Πατρών), οι οποίοι εξέδιδαν πλαστές ταυτότητες με χριστιανικά ονόματα σε Εβραίους συμπολίτες μας. Ο Γενικός Διευθυντής διοικητικών υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων Π. Χαλδέζος, ο οποίος εξέδωσε 543 πλαστά πιστοποιητικά καταχωρήσεως στα μητρώα του Δήμου για αντίστοιχους Εβραίους.
Η σπουδαία μορφή της Εθνικής Αντιστάσεως και Αρχηγός της Οργανώσεως «Μπουμπουλίνα», η Ηρωίδα Λέλα Καραγιάννη, η Πριγκίπισσα Αλίκη, μητέρα του Βασιλέως Φίλιππου της Αγγλίας, η οποία ήταν το ΜΟΝΑΔΙΚΟ μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας, η οποία παρέμεινε στην Ελλάδα στη διάρκεια της Κατοχής και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση. Ο μετέπειτα Υπουργός Εμμ. Κοθρής, ο οποίος ήταν μέλος της Αντιστασιακής Οργανώσεως «Απόλλων», ο οποίος, μαζί με το μέλος του ΕΑΜ δικηγόρο Σ. Παπαστρατή, βοήθησαν στη φυγάδευση δεκάδων Εβραίων δια θαλάσσης στην Τουρκία.
Ο Καπετάνιος της Αντιστάσεως Σ. Διαμαντής στη Λάρισα, ο Στρατηγός Π. Καλλιδόπουλος στη Θεσσαλονίκη και δεκάδες άλλοι, οι οποίοι κινούμενοι από ανθρωπιστική διάθεση και αλληλεγγύη, έσωσαν εκατοντάδες συνανθρώπους τους , πολλούς εκ των οποίων δεν γνώριζαν καν!
Η Μνήμη και οι πράξεις όλων αυτών των ανθρώπων γιορτάζεται σήμερα.