Στις 7 Δεκεμβρίου 1941 σημειώθηκε η αιφνιδιαστική αεροπορική επίθεση του του Αυτοκρατορικού Ναυτικού της Ιαπωνίας εναντίον της τεράστιας αεροναυτικής βάσεως του Αμερικανικού Στόλου στο Περλ Χάρμπορ, κοντά στην πρωτεύουσα των νησιών Χαβάϊ, Χονολουλού, που είχε ως αποτέλεσμα την είσοδο, την επομένη 8 Δεκεμβρίου των μέχρι τότε ουδέτερων ΗΠΑ, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά το πλευρό των Συμμάχων των ελευθέρων κρατών και εναντίον του Άξονος, μέρος του οποίου ήταν και η Ιαπωνία.
Η ιαπωνική αεροναυτική επίθεση πραγματοποιήθηκε τις πρωινές ώρες της Κυριακής 7 Δεκεμβρίου 1941, ώρα Κεντρικού Ειρηνικού, την ώρα που παραδοσιακώς ο κόσμος τότε ήταν στην Εκκλησία, επομένως και το προσωπικό της βάσεως που ήταν σε υπηρεσία σε αυτήν. Λέμε δε ότι επρόκειτο για αεροναυτική επίθεση, καθώς εκτός από την αεροπορική, που είναι ευρέως γνωστή και αποτελούσε την κύρια επιθετική ενέργεια των Ιαπώνων, είχε σχεδιαστεί και μία ναυτική επιχείρηση με τη διείσδυση αριθμού μικρών υποβρυχίων – «τσέπης» στον κόλπο του λιμανιού της βάσεως για να προσβάλλουν, συνδυαστικά με τα αεροσκάφη, τον ναυλοχούντα σε αυτήν Αμερικανικό Στόλο του Ειρηνικού. Αυτό το σκέλος της επιχειρήσεως απέτυχε γιατί όλα τα υποβρύχια – «τσέπης» των Ιαπώνων, εντοπίστηκαν εγκαίρως και εξουδετερώθηκαν.
Η ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ προκάλεσε τρομακτικές απώλειες στις ΗΠΑ, τόσο σε έμψυχο (περί τους 2400 νεκρούς), όσο και σε άψυχο υλικό, με τη βύθιση ή μακρά εξουδετέρωση σημαντικού αριθμού σκαφών επιφανείας, αλλά ευτυχώς για τις ΗΠΑ όχι και των τριών υπερπολύτιμων αεροπλανοφόρων, που για διάφορους λόγους βρίσκονταν εκτός Περλ Χάρμπορ και έτσι διασώθηκαν με ό,τι αυτό συνεπαγόταν εκείνες τις πρώτες κρίσιμες ημέρες της συγκρούσεως στο μέτωπο επιχειρήσεων του Ειρηνικού.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1941, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούσβελτ εκφωνεί έναν ιστορικό λόγο ενώπιον του Κογκρέσου, όπου χαρακτήρισε την 7η Δεκεμβρίου ως «Ημέρα ντροπής» για τη χώρα του, κηρύσσοντας ταυτοχρόνως τον πόλεμο εναντίον της Αυτοκρατορικής Ιαπωνίας και στις 11 Δεκεμβρίου, κατ΄ επέκταση και εναντίον της Ναζιστικής Γερμανίας και της Φασιστικής Ιταλίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αμέσως μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, οι Ιάπωνες κατέλαβαν διαδοχικώς τα νησιά Γουαίηκ, Γκουάμ (στρατηγικής σημασίας) και το Χογκ Κονγκ.
Ο Αμερικανικός «γίγαντας» είχε ξυπνήσει από την μετά τον Α’ ΠΠ πολιτική ουδετερότητος που ακολουθούσε και εξήλθε στον Β’ΠΠ στο πλευρό των Συμμάχων των ελευθέρων λαών και εναντίον των δυνάμεων του Άξονος, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για την τελική έκβαση του πολέμου τον Αύγουστο του 1945!
Στην Ιαπωνία, ο πόλεμος που διεξήγαγε από χρόνια στην ηπειρωτική Ασία ώστε να θέσει υπό τον έλεγχό της όλες τις αναγκαίες γι’ αυτήν πλουτοπαραγωγικές πηγές της περιοχής είχαν προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις και πολεμικές συγκρούσεις με την Κίνα, τη Γαλλία και τη Βρετανία, αλλά και σοβαρές οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ, που έβλεπαν με εξαιρετικό προβληματισμό αυτήν την ιαπωνική εξάπλωση στον Ειρηνικό.
Ο Αρχηγός του ιαπωνικού Στόλου, Ναύαρχος Ιζορόκου Γιαμαμότο, ο οποίος είχε ζήσει στις ΗΠΑ και γνώριζε καλώς τους Αμερικανούς, πίστευε ότι δεν θα αργούσε μία σύγκρουση με τις ΗΠΑ γι’αυτό προτείνει την καταστροφή του Αμερικανικού στόλου του Ειρηνικού, που εδρεύει στο Περλ Χάρμπορ, χωρίς να προηγηθεί κήρυξη πολέμου σε ένα «προληπτικό πρώτο χτύπημα», που αν πετύχει θα βοηθήσει την Ιαπωνία θα έχει απόλυτη ελευθερία κινήσεων σε ολόκληρο τον Ειρηνικό. Επειδή ο Γιαμαμότο γνωρίζει καλώς τους Αμερικανούς ξέρει ότι οι ΗΠΑ θα αναπληρώσουν τις απώλειες, θα απαιτηθούν όμως, όπως πιστεύει, 2-3 χρόνια για να το πετύχουν, στη διάρκεια των οποίων η Ιαπωνία θα έχει πλέον καταλάβει τις περιοχές και τα εφόδια για να αντιμετωπίσει στη συνέχεια επιτυχώς τους Αμερικανούς.
Στις 5 Νοεμβρίου 1941, ύστερα από αρκετούς δισταγμούς, το Ιαπωνικό Αυτοκρατορικό Γενικό Επιτελείο αποδέχεται το σχέδιο του Γιαμαμότο για αιφνιδιαστική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ.
Από την πλευράς τους οι Αμερικανοί δεν περίμεναν να τους επιτεθούν οι Ιάπωνες για ένα σοβαρό επιχειρησιακό λόγο: Επειδή τα νερά μέσα στη βάση ήταν ρηχά σε αυτά δεν μπορούσαν να βληθούν τορπίλλες, άρα – κατά τους Αμερικανούς – τα πλοία τους ήταν απρόσβλητα εκεί. Μια τορπίλη που ρίπτεται από αεροπλάνο βυθίζεται κατά 20 μέτρα και ύστερα ανεβαίνει καθώς πλησιάζει το στόχο της. Το Περλ Χάρμπορ όμως έχει μόνο 12 μέτρα βάθος. Το σοβαρό αυτό πρόβλημα επέλυσε ο Πλωτάρχης Μινόρου Γκέντα, ο οποίος τοποθέτησε ειδικά πτερύγια στις τορπίλλες που τις διατηρούσαν κοντά στην επιφάνεια και τις εμπόδιζαν να πλήξουν τον βυθό, αμέσως μετά την άφεσή τους από τα τορπιλλοπλάνα.
Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι η Χαβάη απέχει πολύ από τις ιαπωνικές βάσεις, ώστε οι Ιάπωνες να τολμήσουν εναντίον της οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια, με αποτέλεσμα να μην τοποθετήσουν τα ανθυποβρυχιακά δίκτυα ούτε απλώνουν επάνω από τη βάση το φράγμα αεροστάτων. Το τελευταίο γίνεται ύστερα από παραίνεση του Γενικού Επιτελείου, που συνιστά να αποφεύγεται η λήψη μέτρων που θα μπορούσαν να ανησυχήσουν τον αμερικανικό πληθυσμό.
Τα σκάφη είναι ελλιμενισμένα το Σαββατοκύριακο, ώστε να μη στερηθούν οι Αμερικανοί ναύτες την έξοδό τους και ότι αυτό συνεπάγεται οικονομικά για την πόλη και την περιοχή της Χονολουλού. Η ισχυρή έτσι και αλλιώς αντιαεροπορική άμυνα δεν ενισχύεται, ενώ δεν παραλλάσσονται οι εγκαταστάσεις της βάσεως, τα στρατιωτικά αεροδρόμια και οι δεξαμενές καυσίμων, με αποτέλεσμα οι Αμερικανοί να υποστούν στρατηγικό και τακτικό αιφνιδιασμό, άνευ προηγουμένου.
Οι υπεύθυνοι για την άμυνα, Ναύαρχος Χάσμπαντ Κίμελ και Στρατηγός Γουώλτερ Σορτ δεν έχουν λάβει κανένα απολύτως μέτρο για την προστασία της βάσεως, εκτός από την επαύξηση της επαγρυπνήσεως εναντίον δολιοφθορών από τον εντόπιο ιαπωνικής καταγωγής πληθυσμό. Μετά την επίθεση και την εκτενή έρευνα που ακολούθησε οι δύο τους παραπέφθησαν σε Στρατοδικείο, που δεν αποκάλυψε παρά μόνο την παντελή άγνοια της αμερικανικής ηγεσίας προς όλα όσα γίνονταν γύρο τους.
Από την πλευρά τους οι Αμερικανοί έχουν «σπάσει» τον ιαπωνικό κώδικα ανταλλαγής μηνυμάτων, χωρίς βεβαίως να το γνωρίζουν οι Ιάπωνες, και όταν οι τελευταίοι στέλνουν το σήμα της επιθέσεως, οι Αμερικανοί όμως στέλνουν το σχετικό σήμα συναγερμού στο Περλ Χάρμπορ, που φτάνει όμως αργά.
Οι Αμερικανοί επίσης διέθεταν το ραντάρ, που το χειρίζονταν άνδρες του Στρατού, προς το οποίο όμως δυσπιστούσαν πάρα πολύ τα στελέχη του Ναυτικού, με αποτέλεσμα ενώ το ραντάρ εντόπισε τα ιαπωνικά αεροσκάφη, εντούτοις να μην γίνουν πιστευτοί τόσο γιατί δεν υπήρχε ακόμα η απαραίτητη εμπιστοσύνη στο νέο μέσο, όσο και γιατί αυτό το χειρίζονταν άνδρες του Στρατού, προς τους οποίους το Ναυτικό δεν μοιραζόταν, σε διακλαδικό επίπεδο, τις απαραίτητες για την άμυνα μιας περιοχής πληροφορίες. Αυτά μέχρι την επίθεση. Μετά το πάθημα, που έγινε μάθημα, όλα άλλαξαν!
Την επιχείρηση αναλαμβάνει η 1η Μοίρα Αεροπλανοφόρων του Αυτοκρατορικού Ναυτικού, με διοικητή τον Ναύαρχο Τσουίσι Ναγκούμο, με έξι αεροπλανοφόρα (Ακάγκι, Κάγκα, Χιριού, Σοριού, Σοκακού, Ζουϊκακού), που μεταφέρουν, 423 αεροσκάφη, διαφόρων τύπων, συνολικώς. Διοικητής αυτού του αεροπορικού στόλου είναι ο Πλοίαρχος Μιτσούο Φουσίντα. Στη δύναμη περιλαμβάνονται επίσης δύο θωρηκτά, τρία καταδρομικά, εννέα αντιτορπιλικά, καθώς και οκτώ πετρελαιοφόρα σκάφη, τα οποία είναι μεν απαραίτητα, επιβάλλουν όμως σχετικά βραδεία πορεία. Πέντε από τα έξι υποβρύχια-φορείς μεταφέρουν πέντε «υποβρύχια τσέπης», με πλήρωμα δύο ανδρών το καθένα, που μεταφέρουν από δύο μικρές τορπίλες, ώστε να προστεθεί και ο από θαλάσσης αιφνιδιασμός και προσβολή της βάσεως.
Στις 2 Δεκεμβρίου 1941, ο Ιαπωνικός Αυτοκρατορικός Στόλος απέπλευσε από τα αγκυροβόλια του για την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Όλα τα υπόλοιπα αποτελούν πλέον Ιστορία!
Οι Αμερικανικές απώλειες υπήρξαν βαριές: 2 θωρηκτά βυθίστηκαν τελείως, άλλα 2 θωρηκτά βυθίστηκαν αλλά ανελκύστηκαν, ένα ακόμα θωρηκτό υπέστη βαριές ζημιές και 3 ακόμα πιο ελαφριές. Ακόμα 2 πλοία βυθίστηκαν, ενώ άλλα 6 πλοία από τα οποία τα 3 αντιτορπιλλικά υπέστησαν βαριές ζημιές. Καταστράφηκαν στο έδαφος 188 αεροσκάφη, ενώ ζημιές υπέστησαν άλλα 159 αεροσκάφη. Οι απώλειες σε έμψυχο υλικό ανήλθαν σε 2.403 νεκρούς και 1.178 τραυματίες.
Από πλευράς Ιαπώνων οι απώλειες είναι απίστευτα ελαφρές, 4 υποβρύχια – «τσέπης» βυθίστηκαν, βαριές ζημιές υπέστη ένα ακόμα παρόμοιο υποβρύχιο, 29 αεροσκάφη καταστράφηκαν, ενώ ζημιές υπέστησαν 74 ακόμα αεροσκάφη, με αποτέλεσμα 64 νεκρούς και 1 αιχμάλωτο. Ενδεικτικώς να αναφέρουμε ότι το Τόκιο υπολόγιζε ότι η αποστολή θα εθεωρείτο επιτυχής με την απώλεια του 50% των αεροσκαφών και του 30% των πλοίων!