Ο 26χρονος Ούμαρ Σόφι, από την ινδική διοικητική περιοχή του Κασμίρ, πίστευε ότι τα δύσκολα είχαν περάσει όταν έλαβε την πολυπόθητη επιστολή αποδοχής από τη Σχολή Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Columbia.
Ύστερα από τρία χρόνια προσπαθειών, κατάφερε όχι μόνο να γίνει δεκτός στο πανεπιστήμιο των ονείρων του, αλλά εξασφάλισε και μερική υποτροφία. Παραιτήθηκε μάλιστα από τη δουλειά του, ενόψει της μεγάλης μετακόμισης.
Όλα όμως άλλαξαν στις 27 Μαΐου, όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν ξαφνικά να «παγώσουν» τα ραντεβού για φοιτητική βίζα.
«Έμεινα αποσβολωμένος. Δεν μπορούσα να επεξεργαστώ αυτό που είχε συμβεί», δήλωσε ο Σόφι στο BBC.
Περίπου 2.000 χιλιόμετρα νοτιότερα, στη Βομβάη, η 17χρονη Σαμίτα Γκαργκ (το όνομα έχει αλλάξει για λόγους προστασίας), μόλις είχε γίνει δεκτή σε κορυφαίο αμερικανικό πανεπιστήμιο για να σπουδάσει βιοχημεία – το πρώτο βήμα για να γίνει δερματολόγος. Την επόμενη ημέρα, η αμερικανική πρεσβεία ακύρωσε όλα τα προγραμματισμένα ραντεβού για φοιτητική βίζα.
«Είναι τρομακτικό και αγχωτικό», είπε. «Νιώθω ότι με εγκατέλειψαν στη μέση του πουθενά, χωρίς καμία βεβαιότητα για το τι θα συμβεί».
Και οι δύο έχουν πλέον μόλις λίγες εβδομάδες για να εξασφαλίσουν τη βίζα τους πριν ξεκινήσει το ακαδημαϊκό έτος τον Αύγουστο – χωρίς, ωστόσο, καμία διαβεβαίωση για το αν μπορούν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους.
Σημαντικές επιπτώσεις για την Ινδία – Μείωση 30% στις αιτήσεις
Η αναστολή των ραντεβού για φοιτητική βίζα ήταν αποτέλεσμα ευρύτερης εντολής της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ προς τις αμερικανικές πρεσβείες παγκοσμίως. Οι πρεσβείες κλήθηκαν να σταματήσουν τον προγραμματισμό νέων ραντεβού και να ενισχύσουν τον έλεγχο στα social media των αιτούντων.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο πίεσης που ασκεί ο Τραμπ στα αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ, τα οποία έχει κατηγορήσει για υπερβολικά «φιλελεύθερη» στάση και αδυναμία να αντιμετωπίσουν επαρκώς τον αντισημιτισμό.Η απόφαση της Ουάσιγκτον έχει προκαλέσει έντονη αναστάτωση στην Ινδία – τη χώρα που στέλνει τους περισσότερους ξένους φοιτητές στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με εκπαιδευτικούς συμβούλους, οι αιτήσεις για το φθινοπωρινό εξάμηνο έχουν ήδη μειωθεί κατά τουλάχιστον 30%.
«Η μεγαλύτερη ανησυχία τους είναι η ασφάλεια – τι θα γίνει αν απορριφθεί η βίζα ή αν απελαθούν εν μέσω εξαμήνου;» δηλώνει ο Ναβίν Τσόπρα, ιδρυτής του εκπαιδευτικού ομίλου TC Global.
Πολλοί φοιτητές επιλέγουν πλέον να αναβάλουν τα σχέδιά τους ή να στραφούν σε πιο «σταθερές» χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ιρλανδία και η Αυστραλία.
Ο Πρέμα Ούνι (όνομα αλλαγμένο) είχε γίνει δεκτός σε τρία αμερικανικά πανεπιστήμια για μεταπτυχιακό στην ανάλυση δεδομένων. Αντί να προετοιμάζεται για αναχώρηση, αποφάσισε τελικά να παραιτηθεί από την ευκαιρία.
«Υπάρχει αβεβαιότητα σε κάθε στάδιο – πρώτα η βίζα, μετά οι περιορισμοί στην πρακτική άσκηση και στην εργασία, και επιπλέον ο συνεχής έλεγχος εντός πανεπιστημίου», εξηγεί. «Είναι εξαιρετικά αγχωτικό».
Ένα ανησυχητικό μοτίβο και οικονομικές συνέπειες
Η αναστολή των βίζας έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά μέτρων που σκληραίνουν τη μεταναστευτική πολιτική των ΗΠΑ έναντι των φοιτητών. Προ ημερών, το αμερικανικό κράτος προειδοποίησε ότι όσοι φοιτητές διακόψουν τις σπουδές ή απουσιάσουν χωρίς επίσημη άδεια, κινδυνεύουν με ακύρωση της βίζας και απαγόρευση μελλοντικής εισόδου.
Το πλήγμα είναι ιδιαίτερα έντονο, καθώς την τρέχουσα περίοδο εκδίδεται το 70% των φοιτητικών βίζας για κάθε έτος.
«Κανένας φοιτητής δεν θέλει να πάει σε μια χώρα όπου η μεταναστευτική πολιτική αλλάζει ξαφνικά», τονίζει ο καθηγητής Κρις Γκλας από το Boston College. «Οι φοιτητές χρειάζονται σταθερότητα και επιλογές».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι συνέπειες αυτής της αβεβαιότητας δεν αφορούν μόνο τους Ινδούς φοιτητές, αλλά και το μέλλον των ΗΠΑ ως εκπαιδευτικού προορισμού.
Τα στατιστικά το επιβεβαιώνουν: η εγγραφή ξένων φοιτητών σε αμερικανικά πανεπιστήμια είχε ήδη αρχίσει να επιβραδύνεται πριν από τις τελευταίες αποφάσεις Τραμπ. Η εφημερίδα Indian Express ανέφερε ότι η απόρριψη αιτήσεων για φοιτητική βίζα άγγιξε το 41% μεταξύ των ετών 2023 και 2024 – το υψηλότερο ποσοστό της τελευταίας δεκαετίας και σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το 2014.
Σύμφωνα με δεδομένα του SEVIS (Student and Exchange Visitor Information Systems), η συνολική εγγραφή διεθνών φοιτητών είχε μειωθεί κατά σχεδόν 10% ως τον Μάρτιο του 2025, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024.
Οικονομικός αντίκτυπος και brain drain
Οι διεθνείς φοιτητές αποτελούν οικονομικό «οξυγόνο» για πολλά αμερικανικά πανεπιστήμια, ιδίως για κρατικά ή περιφερειακά ιδρύματα που προσφέρουν μεταπτυχιακά σε τομείς STEM (επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά). Πληρώνουν σημαντικά υψηλότερα δίδακτρα από τους Αμερικανούς φοιτητές.
Σύμφωνα με τον οργανισμό NAFSA, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2023–24, οι διεθνείς φοιτητές συνεισέφεραν 43,8 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία των ΗΠΑ και στήριξαν περισσότερες από 375.000 θέσεις εργασίας.
«Δεν πρόκειται μόνο για μια πρόσκαιρη απώλεια εσόδων», σημειώνει ο καθηγητής Γκλας. «Μιλάμε για μια βαθιά ρήξη σε μια στρατηγική σχέση που ωφελεί και τις δύο χώρες».
Για δεκαετίες, οι πιο ικανοί φοιτητές της Ινδίας επέλεγαν τις ΗΠΑ για τις σπουδές τους, λόγω έλλειψης ισχυρών πανεπιστημίων και ερευνητικού περιβάλλοντος στη χώρα τους. Πολλοί από αυτούς στελέχωσαν κρίσιμους τομείς στις ΗΠΑ – από τη βιοτεχνολογία και την υγεία, έως την επιστήμη των δεδομένων – ενώ άλλοι κατέληξαν να ηγούνται κολοσσών, όπως ο Σούνταρ Πιτσάι (Google) και ο Σάτια Ναδέλα (Microsoft).
Παρά τις συζητήσεις περί «διαρροής εγκεφάλων» από την Ινδία, ειδικοί τονίζουν ότι η χώρα δεν μπορεί ακόμα να καλύψει τις ανάγκες ποιοτικής και μαζικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ώστε να αποτελέσει βιώσιμη εναλλακτική για τους φοιτητές της.
«Αν δεν αρθεί σύντομα αυτή η αβεβαιότητα, θα πρόκειται για μια κατάσταση "ήττας" και για τις δύο πλευρές», καταλήγει ο καθηγητής Γκλας.