Παρά την εκφρασμένη βούληση του Ταγίπ Ερντογάν, το ενδεχόμενο συμμετοχής της Τουρκίας στην (ένοπλη) Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης (ISF) που αναμένεται, βάσει του ειρηνευτικού σχεδίου Τραμπ, να εγκατασταθεί στη Γάζα, φαίνεται να απομακρύνεται. Αυτό τουλάχιστον συμπεραίνεται από τις χθεσινές δηλώσεις του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο από το Κιριάτ Γκατ του νοτίου Ισραήλ, όπου φιλοξενείται το υπό αμερικανική εποπτεία στρατιωτικοπολιτικό συντονιστικό κέντρο για την επιτήρηση της εκεχειρίας.
«Υπάρχουν πολλές χώρες που έχουν προτείνει να συμμετάσχουν (στην ISF). Θα πρέπει να είναι πρόσωπα ή χώρες με τις οποίες το Ισραήλ αισθάνεται άνετα», δήλωσε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας. Την Τετάρτη, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου άφησε να εννοηθεί ότι θα θέσει βέτο στην ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων κοντά στα ισραηλινά σύνορα.
Οι εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας έχουν αυξηθεί λόγω της Συρίας, ενώ η ισραηλινή κυβέρνηση θεωρεί τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπερβολικά κοντά στη Μουσουλμανική Αδελφότητα και στη Χαμάς.
Ωστόσο, ο αποκλεισμός της Τουρκίας θα είναι αμφιλεγόμενος, καθώς αποτελεί μία από τις χώρες-εγγυήτριες της εκεχειρίας των 20 σημείων του Τραμπ και διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους μουσουλμανικούς στρατούς στον κόσμο. Η δύναμη σταθεροποίησης αναμένεται να ηγηθεί από την Αίγυπτο.
Ερωτηθείς για τις ενστάσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού κατά την πτήση της επιστροφής του από χώρες του Κόλπου όπου περιόδευσε, ο Ταγίπ Ερντογάν απέφυγε τους συνήθεις μύδρους εναντίον του Νετανιάχου και φάνηκε να αναγνωρίζει τις δυσκολίες σχετικά με τη συμμετοχή της χώρας του στην ISF. «Οι συνομιλίες για τη σύνθεση της δύναμης που θα εργασθεί στη Γάζα συνεχίζονται… Είμαστε έτοιμοι να παράσχουμε στη Γάζα κάθε είδους βοήθεια σε αυτόν τον τομέα». Σε άλλες δηλώσεις του, ο Τούρκος πρόεδρος κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να επιβάλει στο Ισραήλ την εφαρμογή της συμφωνίας για εκεχειρία, εν ανάγκη «μέσω κυρώσεων ή μέσω της αναστολής των πωλήσεων όπλων».
Άλλοι συμμετέχοντες, όπως η Ινδονησία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξακολουθούν να ζητούν η αποστολή να λάβει εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ακόμη κι αν δεν πρόκειται για τυπική ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ.
Αντ’ αυτού, θα συντονίζεται με ένα στρατιωτικό κέντρο υπό αμερικανική ηγεσία, γνωστό ως Κέντρο Πολιτικο-Στρατιωτικού Συντονισμού (CMCC), που εδρεύει στην πόλη Κιριάτ Γκατ στο νότιο Ισραήλ. Το κέντρο, το οποίο περιλαμβάνει μικρό αριθμό Βρετανών, Γάλλων, Ιορδανών και Εμιρατινών συμβούλων, εγκαινιάστηκε την Τρίτη από τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς. Το CMCC φαίνεται επίσης να αναλαμβάνει ρόλο συντονισμού ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, αν και τα κύρια περάσματα παραμένουν κλειστά.
Η δύναμη σταθεροποίησης θα έχει ως αποστολή τον αφοπλισμό της Χαμάς και τη διασφάλιση της δημιουργίας μιας μεταβατικής παλαιστινιακής κυβέρνησης, η συγκρότηση της οποίας παραμένει υπό διαπραγμάτευση. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει αποκλείσει τη συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής στη μεταπολεμική διοίκηση της Γάζας, αν και την Παρασκευή οι κύριες παλαιστινιακές φατρίες συμφώνησαν στη δημιουργία ανεξάρτητης επιτροπής τεχνοκρατών για τη διαχείριση της Λωρίδας.
Σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας εκπρόσωποι της αμερικανικής κυβέρνησης, όπως ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, ο γαμπρός του προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ, ο ειδικός απεσταλμένος του Στιβ Γουίτκοφ και τώρα ο Μάρκο Ρούμπιο βρίσκονταν στο Ισραήλ, ασκώντας επίμονες πιέσεις στην κυβέρνηση Νετανιάχου να μην τορπιλίσει την εύθραυστη εκεχειρία. Στη διάρκεια της παραμονής τους, η ισραηλινή βουλή ενέκρινε σε πρώτη ανάγνωση ψήφισμα για την προσάρτηση της κατεχόμενης Δυτικής Οχθης, ξεσηκώνοντας έντονες διαμαρτυρίες από τον αραβικό κόσμο. Στις χθεσινές δηλώσεις του από το Κιριάτ Γκατ, ο Ρούμπιο εκτίμησε ότι «τελικά δεν θα συμβεί» η προσάρτηση, εναντίον της οποίας έχει ταχθεί, σε αυτή τη φάση, και το κυβερνών κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου. Σε άλλο σημείο των δηλώσεών του σημείωσε ότι θα χρειαστούν περαιτέρω διαβουλεύσεις για τη διακυβέρνηση της Γάζας, διευκρινίζοντας πάντως ότι η Χαμάς δεν θα έχει ρόλο. Σε ό,τι αφορά την πιθανή συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής, άφησε το θέμα ανοιχτό.
Η ανθρωπιστική βοήθεια
Σε ένδειξη των εντάσεων, Τούρκοι διασώστες, που στάλθηκαν για να βοηθήσουν στον εντοπισμό νεκρών Παλαιστινίων και Ισραηλινών, παραμένουν κοντά στα σύνορα της Γάζας με την Αίγυπτο, αναμένοντας την άδεια του Ισραήλ να εισέλθουν. Η ομάδα των 81 μελών της τουρκικής υπηρεσίας αντιμετώπισης καταστροφών AFAD διαθέτει συσκευές ανίχνευσης ζωής και εκπαιδευμένα σκυλιά διάσωσης.
Ο Ρούμπιο δήλωσε επίσης ότι δεν θα υπάρξει ρόλος για την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA) στη Γάζα, χαρακτηρίζοντάς την «παρακλάδι της Χαμάς».
Η δήλωση αυτή τον φέρνει σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, τον ΟΗΕ και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ), το οποίο σε γνωμοδότησή του αυτή την εβδομάδα τόνισε ότι η UNRWA είναι αναντικατάστατος φορέας για τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Το Δικαστήριο δεν αποδέχτηκε ότι το Ισραήλ έχει προσκομίσει αδιαμφισβήτητα στοιχεία ότι η UNRWA έχει «ανεπανόρθωτα διεισδυθεί» από τη Χαμάς.
Η κοινή αντίθεση ΗΠΑ και Ισραήλ προς την UNRWA δημιουργεί δίλημμα, καθώς το ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων του Τραμπ προβλέπει ρόλο του ΟΗΕ στη διανομή βοήθειας στη Γάζα — αλλά φαίνεται να επιδιώκει τον αποκλεισμό της ίδιας της UNRWA, του βασικού αρμόδιου οργανισμού. Ο ΟΗΕ καλείται να αποφασίσει αν θα έρθει σε αντιπαράθεση με τον Τραμπ για το ζήτημα.
Η Νορβηγία, η οποία είχε κινήσει τη διαδικασία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο που οδήγησε στη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου, δήλωσε ότι συντάσσει ψήφισμα που θα ενσωματώνει τα βασικά ευρήματα του Δικαστηρίου — συγκεκριμένα την ανάγκη το Ισραήλ, ως δύναμη κατοχής, να μην περιορίζει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Σύμφωνα με το σχέδιο εκεχειρίας του Τραμπ, το Ισραήλ είχε δεσμευτεί να επιτρέπει την είσοδο 600 φορτηγών βοήθειας την ημέρα. Όμως, από την έναρξη της συμφωνίας, ο μέσος όρος είναι μόλις 89 φορτηγά ημερησίως — δηλαδή μόλις 14% του συμφωνημένου αριθμού.
Η UNRWA κατηγόρησε το Ισραήλ, λέγοντας: «Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, η Δυτική Όχθη —την οποία το Ισραήλ κατέχει από το 1967, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ— έχει επίσης γνωρίσει δραματική αύξηση της βίας. Οι οικογένειες ζουν μόνο με φόβο και αβεβαιότητα. Η αυξανόμενη προσάρτηση της Δυτικής Όχθης συνεχίζεται ανεξέλεγκτα, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Το μέλλον της Γάζας και της Δυτικής Όχθης είναι αλληλένδετο.»
Ο επικεφαλής ανθρωπιστικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ, Τομ Φλέτσερ, δήλωσε στο BBC, ύστερα από πρόσφατη επίσκεψή του στη Γάζα: «Είχα την αίσθηση ότι οδηγούσα μέσα από τα ερείπια της Χιροσίμα, του Στάλινγκραντ ή της Δρέσδης».
Επιστολή στον Ντόναλντ Τραμπ έστειλε η Φάντουα Μπαργούτι, σύζυγος του Παλαιστίνιου πολιτικού Μαρουάν Μπαργούτι, για την απελευθέρωσή του. Ο Μπαργούτι, που βρίσκεται εδώ και 22 χρόνια στις ισραηλινές φυλακές, θεωρείται πιθανός διάδοχος του 89χρονου προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς.
Αίσθηση προκαλεί διεθνώς ρεπορτάζ του BBC για τις σοβαρές ενδείξεις βασανιστηρίων από τις σορούς ορισμένων εκ των 195 Παλαιστινίων που παραδόθηκαν από το Ισραήλ τις τελευταίες 11 ημέρες. Οπως αναφέρει το ρεπορτάζ, πολλά από τα πτώματα φέρουν σημάδια από πληγές και μώλωπες, άλλα ήταν δεμένα πισθάγκωνα ή είχαν σημάδια από σκοινιά στον λαιμό ή στους αστραγάλους. Εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού που ρωτήθηκε, απάντησε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας σέβονται το διεθνές δίκαιο. Τα πτώματα έφτασαν παγωμένα στο νοσοκομείο Νάσερ του Χαν Γιουνίς, όπου οι τεράστιες ελλείψεις καθιστούν προβληματική την πραγματοποίηση νεκροψίας ώστε να δοθούν οριστικές απαντήσεις στα ανοιχτά ερωτήματα. Μέχρι τώρα μόνο 50 πτώματα έχουν αναγνωριστεί, ενώ άλλα 54 θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο χωρίς ταυτότητα.