Η φονική επίθεση εναντίον κοινής αμερικανοσυριακής περιπόλου κοντά στην Παλμύρα, στην κεντρική Συρία, ανέδειξε τόσο τα ρίσκα όσο και τη δυναμική της εντεινόμενης συνεργασίας Ουάσινγκτον–Δαμασκού στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Στις 13 Δεκεμβρίου, ένοπλος που φέρεται να ανήκε στις ίδιες τις συριακές δυνάμεις ασφαλείας άνοιξε πυρ, σκοτώνοντας δύο Αμερικανούς στρατιώτες και έναν διερμηνέα, ενώ τραυμάτισε ακόμη τέσσερα άτομα πριν πέσει νεκρός.
Οι αρχές τόσο των ΗΠΑ όσο και της Συρίας έσπευσαν να συνδέσουν τον δράστη με το ISIL, υποσχόμενες αντίποινα. Αν και παραμένει ασαφές αν επρόκειτο για ενεργό μέλος της οργάνωσης ή για άτομο που ενήργησε μόνο του, το περιστατικό υπογραμμίζει τη στενότερη συνεργασία των δύο χωρών μετά την ένταξη της Συρίας, τον Νοέμβριο, στον υπό τις ΗΠΑ συνασπισμό κατά του ISIL.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση του προέδρου Άχμεντ αλ-Σαράα έχει υιοθετήσει σκληρή γραμμή απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος, ανταποκρινόμενη σε αμερικανικά αιτήματα. Υπενθυμίζουν, μάλιστα, ότι η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) –η οργάνωση από την οποία προήλθε ο αλ-Σαράα– είχε ήδη, πριν αναλάβει την εξουσία, μακρά εμπειρία καταστολής του ISIL στην επαρχία Ιντλίμπ.
Το υπουργείο Εσωτερικών της Συρίας δήλωσε ότι ο δράστης δεν ανήκε στην ομάδα που συνόδευε τις αμερικανικές δυνάμεις και ότι δεν υπήρχε άμεση ιεραρχική σχέση μαζί του, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες για το αν είχε απευθείας δεσμούς με το ISIL ή απλώς είχε υιοθετήσει ακραία ιδεολογία.
Η Παλμύρα, σύμβολο της καταστροφής αλλά και της ήττας του Ισλαμικού Κράτους, είχε καταληφθεί από την οργάνωση το 2015 και άλλαξε χέρια επανειλημμένα μέχρι την οριστική εκδίωξή της το 2017. Παρά την απώλεια εδαφικού ελέγχου, υπολείμματα του ISIL παρέμειναν ενεργά στην έρημο γύρω από την πόλη. Μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024, εκμεταλλεύτηκαν το κενό ασφαλείας για να επανεμφανιστούν σε διάφορες περιοχές, φτάνοντας μέχρι και σε αιματηρή επίθεση σε εκκλησία της Δαμασκού τον Ιούνιο.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το ISIL διατηρεί σήμερα 3.000 έως 5.000 μαχητές σε Συρία και Ιράκ. Ωστόσο, η βελτιωμένη συνεργασία Δαμασκού–Ουάσινγκτον, ιδίως μέσω ανταλλαγής πληροφοριών, έχει συμβάλει σε αισθητή μείωση των επιθέσεων: από κατά μέσο όρο 63 τον μήνα το 2024, σε περίπου 10 το 2025.
Παρά τη θετική αυτή εικόνα, η ενέδρα στην Παλμύρα αποκάλυψε σοβαρά δομικά προβλήματα στο νέο σύστημα ασφαλείας της Συρίας. Η μαζική στρατολόγηση δεκάδων χιλιάδων νέων μελών, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση πρώην ανταρτικών ομάδων, κατέστησε δύσκολο τον αποτελεσματικό έλεγχο και άνοιξε παράθυρα διείσδυσης για ακραία στοιχεία. Ειδικοί προειδοποιούν ότι τέτοια περιστατικά μπορεί να επαναληφθούν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, πλήττοντας την εμπιστοσύνη των ΗΠΑ στη δυνατότητα της νέας συριακής ηγεσίας να εγγυηθεί την ασφάλεια.
Όσο για το ίδιο το ISIL, οι στόχοι του έχουν μετατοπιστεί. Αντί για εδαφικό έλεγχο, επιδιώκει πλέον τη διαρκή αποσταθεροποίηση: χτυπώντας κρατικούς θεσμούς, θρησκευτικές μειονότητες ή ξένους στόχους, από Αμερικανούς στρατιώτες έως εργαζόμενους ανθρωπιστικών οργανώσεων. Σε ένα εύθραυστο κράτος, ακόμη και μεμονωμένες επιθέσεις αρκούν για να προκαλέσουν σοβαρούς τριγμούς.
Η επίθεση στην Παλμύρα δείχνει ότι, παρά την πρόοδο στη συνεργασία ΗΠΑ–Συρίας, ο δρόμος προς τη σταθερότητα παραμένει μακρύς και γεμάτος παγίδες.