Μαρκ Ρούτε ήταν γνωστός για την ανθεκτικότητά του στην πρωθυπουργία της Ολλανδίας. Η θέση του ΓΓ στο ΝΑΤΟ συνδέεται με πρωτοφανείς κρίσεις. Διεθνείς αναλυτές τον αξιολογούν στην DW.
Αναλαμβάνοντας καθήκοντα την 1η Οκτωβρίου του 2024, διαδεχόμενος τον Γενς Στόλτενμπεργκ στην ηγεσία του ΝΑΤΟ, ο Μαρκ Ρούτε, πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας για 14 χρόνια, γνώριζε ότι δεν είχε περιθώρια ομαλής μετάβασης στο νέο του αξίωμα. Ο Ρούτε θεωρούνταν σχεδόν «φυσική επιλογή» για τη θέση αυτή, επειδή οι ευρωπαίοι σύμμαχοι πίστευαν ότι, εάν ο Ντόναλντ Τραμπ επανεκλεγόταν πρόεδρος των ΗΠΑ, αυτός θα ήταν ο «ηγέτης» που θα μπορούσε καλύτερα να διαχειριστεί τη νέα σχέση μεταξύ ΝΑΤΟ και ΗΠΑ.
Στην προεκλογική εκστρατεία του, ο Τραμπ είχε δημόσια προσφέρει στον «εχθρό του ΝΑΤΟ», τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, να κάνει «ό,τι στο διάολο θέλει» με χώρες που δεν είχαν εκπληρώσει τη δέσμευσή τους για αυξημένες αμυντικές δαπάνες. Στην πρώτη θητεία του, ο Τραμπ είχε σκεφτεί να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμμαχία.
Ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, ο Λόρδος Χέιστινγκς Ισμέι, δημιούργησε τρεις στόχους, εκ των οποίων ο πιο σημαντικός ήταν να κρατηθούν οι Αμερικανοί μέσα στη συμμαχία και οι Ρώσοι έξω. Ο τρίτος στόχος, να «κρατούνται χαμηλά οι Γερμανοί», τελικά αντιστράφηκε, καθώς το Βερολίνο αναγκάστηκε τελικά να αυξήσει τον προϋπολογισμό άμυνας και την επιχειρησιακή ετοιμότητα των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων.
Ο Τραμπ, η Γροιλανδία και η Ουκρανία
Μετά την επανεκλογή Τραμπ, ο Ρούτε ανέλαβε με ενθουσιασμό την αποστολή της ανανέωσης της δέσμευσης των ΗΠΑ προς το ΝΑΤΟ- αν και όχι απαραίτητα με απόλυτη διαφάνεια. Λίγο πριν από την ορκομωσία του Τραμπ, ζήτησε να συναντήσει τον εκλεγμένο πρόεδρο στο Μαρ‑α‑Λάγκο, σε ένα ταξίδι που προσπάθησε ανεπιτυχώς να κρατήσει μυστικό.
Σε μεταγενέστερη συνάντηση, τον περασμένο Μάρτιο και ενώ ο Τραμπ ήταν πια πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ρούτε δέχτηκε κριτική επειδή καθόταν σχεδόν σιωπηλός, όταν ο πρόεδρος ανακοίνωβε ότι «θα αποκτήσει τη Γροιλανδία», το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και ημιαυτόνομη επαρχία της Δανίας.
Ο Τζιμ Τάουνσεντ, πρώην αν. γραμματέας με αρμοδιότητα σε θέματα ευρωπαϊκής άμυνας και νατοϊκής πολιτικής,ανέφερε στην DW ότι η εικόνα του Τραμπ και του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς να κατηγορούν δημόσια τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο ίσως απέτρεψε τον Ρούτε από το να αντιταχθεί εκείνη σε όσα λέγονταν για τη Γροιλανδία. «Δεν το κάνεις αυτό εκτός αν διακυβεύονται ζωές», είπε ο Τάουνσεντ. «Πηγαίνεις αθόρυβα μετά και διορθώνεις. Οπότε πιστεύω ότι για τον Ρούτε, αν είχε επέμβει εκεί και είχε προσπαθήσει να πει κάτι γι’ αυτό, δεν θα είχε περάσει καλά και θα έκανε την κατάσταση χειρότερη.»
Ο Τάουνσεντ, πλέον ερευνητής στο Center for a New American Security, ανέφερε πως ο Ρούτε πιθανώς να είχε υπερβάλει με το κολακευτικό ύφος του προς τον Τραμπ. «Σίγουρα δεν είναι καλό να εξυπηρετείς τόσο πολύ έναν μόνο σύμμαχο», είπε. «Δεν μπορείς να έχεις προτιμήσεις. Αλλά, σε αυτή την περίπτωση, οι ΗΠΑ είναι πανίσχυρος σύμμαχος. Είναι σημαντικό ο Ρούτε να κάνει ό,τι χρειάζεται για να κρατήσει τον Τραμπ δίπλα του, ενεργό στη συμμαχία ώστε να μην τη λιθοβολεί.»
Η πρόκληση της σχέσης HΠΑ-Eυρώπης
Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν επίσης προειδοποιήσει ότι ο Τραμπ ίσως να μην παραστεί στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο στη Χάγη, την πόλη καταγωγής του Ρούτε, αν η Συμμαχία δεν ανέβαζε τον στόχο για αμυντικές δαπάνες από το 2% του ΑΕΠ σε 5%. Ο Ρούτε πίεσε τα κράτη μέλη και, σε τουλάχιστον μία περίπτωση, χρησιμοποίησε «δημιουργική» διατύπωση για να ισοσκελίσει τους αριθμούς.
«Η ικανότητά του να διαχειρίζεται με αποτελεσματικότητα εσωτερικές εντάσεις και πολιτικές ρωγμές έχει αποδειχθεί», ανέφερε ο Ρεμ Κόρτεβιγκ, διευθυντής του αμερικανικού προγράμματος στο Ινστιτούτο Clingendael στη Χάγη προσθέτοντας:
«Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για τη δική τους ασφάλεια. Αυτό είναι πλέον ξεκάθαρο. Δεσμεύτηκαν σε αυξημένες δαπάνες για την άμυνα και οι ΗΠΑ, ως αντάλλαγμα, έχουν δεσμευτεί εκ νέου για την υπεράσπιση της Συμμαχίας. Αυτό είναι καλή είδηση. Το πρόβλημα είναι το εξής: Δεν ξέρουμε πόσο ανθεκτικό θα είναι αυτό.
«Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για τη δική τους ασφάλεια. Αυτό είναι πλέον ξεκάθαρο. Δεσμεύτηκαν σε αυξημένες δαπάνες για την άμυνα και οι ΗΠΑ, ως αντάλλαγμα, έχουν δεσμευτεί εκ νέου για την υπεράσπιση της Συμμαχίας. Αυτό είναι καλή είδηση. Το πρόβλημα είναι το εξής: Δεν ξέρουμε πόσο ανθεκτικό θα είναι αυτό.
Όλα αυτά πορεί να αποδειχθούν βραχυπρόθεσμες επιτυχίες. Δεδομένων των πιέσεων που αντιμετωπίζει η Συμμαχία, άλλα σημαντικά και αλλά ίσως λιγότερο επείγοντα ζητήματα πλέον τίθενται στο περιθώριο.»
Την απάντηση του Τραμπ στη Σύνοδο της Χάγης, λίγοι μπορούσαν να φανταστούν.
Την απάντηση του Τραμπ στη Σύνοδο της Χάγης, λίγοι μπορούσαν να φανταστούν.
«Ήρθα επειδή ήταν κάτι που έπρεπε να κάνω, αλλά έφυγα διαφορετικά», είπε ο Τραμπ κατά την αναχώρηση του από τη Χάγη. «Έφυγα λέγοντας ότι αυτοί [οι ηγέτες του ΝΑΤΟ] πραγματικά αγαπούν τις χώρες τους. Δεν είναι εξαπάτηση. Είμαστε εδώ για να τους βοηθήσουμε να προστατέψουν τη χώρα τους.»
Απολογισμός της θητείας Ρούτε
Σχετικά με έναν πρώτο απολογισμό της θητείας του Μαρκ Ρούτε, η DW ρώτησε αρκετούς ειδικούς σε θέματα εξωτερικής πολιτικής να αξιολογήσουν τον Ρούτε: με «Α» ως υψηλότερη πιθανή βαθμολογία. Τα αποτελέσματα:
«Β‑»: Έλενα Λαζάρου, γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ: «Η εξασφάλιση της δέσμευσης των συμμάχων για αυξημένες αμυντικές δαπάνες Χάγη δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Επανέφερε το αίσθημα συνέχειας και αξιοπιστίας για τη Συμμαχία. Θα έλεγα ότι ο Γενικός Γραμματέας έχει χειριστεί τους πρώτους 12 μήνες με τον κατάλληλο συνδυασμό στρατηγικής και διπλωματίας, παρά τα περιστασιακά λάθη στην επικοινωνία εδώ κι εκεί».
«Β»: Τζιμ Τάουνσεντ, Center for a New American Security: «Είναι ακόμη νωρίς γι’ αυτόν, ας δούμε αν θα φτάσει στο Α μέσα στα επόμενα χρόνια. Η ενέργεια και ο αισιόδοξος χαρακτήρας του είναι προσόντα (στη σωστή αναλογία, την κατάλληλη στιγμή). Αλλά η αληθινή δοκιμασία τον περιμένει τώρα: Πώς θα κρατήσει το ΝΑΤΟ ενωμένο και πώς θα αντιμετωπίσει μια επιθετική Ρωσία;»
«Β+»: Ρεμ Κόρτεβιγκ, Ινστιτούτο Clingendael:
«Β‑»: Έλενα Λαζάρου, γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ: «Η εξασφάλιση της δέσμευσης των συμμάχων για αυξημένες αμυντικές δαπάνες Χάγη δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Επανέφερε το αίσθημα συνέχειας και αξιοπιστίας για τη Συμμαχία. Θα έλεγα ότι ο Γενικός Γραμματέας έχει χειριστεί τους πρώτους 12 μήνες με τον κατάλληλο συνδυασμό στρατηγικής και διπλωματίας, παρά τα περιστασιακά λάθη στην επικοινωνία εδώ κι εκεί».
«Β»: Τζιμ Τάουνσεντ, Center for a New American Security: «Είναι ακόμη νωρίς γι’ αυτόν, ας δούμε αν θα φτάσει στο Α μέσα στα επόμενα χρόνια. Η ενέργεια και ο αισιόδοξος χαρακτήρας του είναι προσόντα (στη σωστή αναλογία, την κατάλληλη στιγμή). Αλλά η αληθινή δοκιμασία τον περιμένει τώρα: Πώς θα κρατήσει το ΝΑΤΟ ενωμένο και πώς θα αντιμετωπίσει μια επιθετική Ρωσία;»
«Β+»: Ρεμ Κόρτεβιγκ, Ινστιτούτο Clingendael:
«Μέχρι τώρα, όλα καλά. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι χρειάζονται χρόνο, χρόνο προκειμένου να βελτιώσουν τις στρατιωτικές τους δυνατότητες και χρόνο να αναλάβουν σταδιακά μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλεια της Ευρώπης. Ο Ρούτε έχει συμβάλει σε όχι ασήμαντο βαθμό στο να κρατήσει τον Τραμπ ευχαριστημένο και να δώσει στην Ευρώπη αυτόν τον τόσο αναγκαίο χρόνο. Αν χρειάζεται να κολακέψει τον πρόεδρο των ΗΠΑ προσωρινά, ας το κάνει.»
«Α»: Αν Λέσερ, επικεφαλής του γραφείου του German Marshall Fund στις
«Α»: Αν Λέσερ, επικεφαλής του γραφείου του German Marshall Fund στις
Βρυξέλλες: «Θα έπρεπε να αξιολογήσω τη θητεία του με πολύ, πολύ υψηλό βαθμό.
Έχει εκπληρώσει τις προσδοκίες που υπήρχαν πριν από τον διορισμό του σ’ αυτό τον τομέα… αλλά όχι μόνο αυτό. Έχει επίσης κάνει στη Συμμαχία πράγματα που ήταν πολύ δύσκολο να γίνουν, όσον αφορά πχ. τις δαπάνες και άλλα θέματα. Και βέβαια τώρα θα υπάρξουν καινούργιες προκλήσεις, που σχετίζονται με τους κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ σε περίπτωση παραβιάσεων του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ από τη Ρωσία και με άλλα ζητήματα όπου η συναίνεση της Συμμαχίας είναι απολύτως κρίσιμη.»
Συνολικά, σύμφωνα με διεθνείς παρατηρητές, δεν ήταν κακός ο πρώτος χρόνος του Μαρκ Ρούτε στο τιμόνι του ΝΑΤΟ. Ο δεύτερος, φυσικά, θα φέρει ακόμη περισσότερες δοκιμασίες.
«Τώρα που η ίδια η συμμαχία βρίσκεται όλο και περισσότερο υπό απειλή -από drones, παραβιάσεις εναερίου χώρου, υβριδικές επιχειρήσεις- απομένει να φανεί αν ο Ρούτε συνεχίσει να ηγείται αποτελεσματικά του ΝΑΤΟ, καθώς αντιμετωπίζει μεγαλύτερες εξωτερικές πιέσεις», λέει ο Κόρτεβιγκ.
Πηγή: Deutsche Welle