Χαρακτήρα κλιμάκωσης έχει λάβει τις τελευταίες ημέρες η ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Βενεζουέλας με αφορμή την πρωτοβουλία του Ντόναλντ Τραμπ να στείλει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις κοντά στις ακτές της Βενεζουέλας με στόχο την πάταξη της διακίνησης ναρκωτικών από τη χώρα της Καραϊβικής προς τις ΗΠΑ, όπως υποστηρίζει ο Αμερικανός πρόεδρος.
Την Τρίτη ο Τραμπ ανακοίνωσε πως οι αμερικανικές δυνάμεις σκότωσαν 11 άτομα σε επιχείρηση εναντίον σκάφους που μετέφερε ναρκωτικά. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, μάλιστα, δημοσίευσε βίντεο της επίθεσης, με την πλευρά της Βενεζουέλας να αμφισβητεί τη γνησιότητά του υποστηρίζοντας πως αποτελεί προϊόν τεχνητής νοημοσύνης.
Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι οι αποστολές κοκαΐνης από τη Βενεζουέλα συμβάλλουν στην αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση στις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι η κοκαΐνη που μεταφέρεται συχνά περιέχει το συνθετικό φαιντανύλη. Επιπλέον, κατηγορούν τον ηγέτη της χώρας, Νικολάς Μαδούρο ότι εποπτεύει καρτέλ ναρκωτικών.
Από την πλευρά του, ο Μαδούρο, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε τη Δευτέρα στο Καράκας, χαρακτήρισε την ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Καραϊβική «τη μεγαλύτερη απειλή που έχει αντιμετωπίσει η ήπειρός μας τα τελευταία 100 χρόνια».
Ρεπορτάζ των New York Times αποπειράται να εξηγήσει τον ρόλο της Βενεζουέλας στο εμπόριο ναρκωτικών, τη φερόμενη εμπλοκή του ίδιου του Μαδούρο σε παράνομες δραστηριότητες, αλλά και το τι μπορεί να πετύχει ο Τραμπ με την επιλογή του να ενισχύσει τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή.
Βενεζουέλα και κοκαΐνη
Οπως αναφέρει το δημοσίευμα των NYT, η Βενεζουέλα δεν είναι μεν σημαντικός παραγωγός κοκαΐνης, αλλά λειτουργεί ως διαμετακομιστικός κόμβος για τη διακίνηση της ουσίας. Το γεγονός ότι η χώρα συνορεύει με την Κολομβία — τον μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο — καθώς και η εκτεταμένη ακτογραμμή της Βενεζουέλας, παρέχουν στους διακινητές πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές.
Παράλληλα, όπως τονίζεται, οι αδύναμες κρατικές δομές και η εκτεταμένη διαφθορά έχουν εδραιώσει τη διακίνηση κοκαΐνης από τη Βενεζουέλα. Σημειώνεται πως σύμφωνα με τις ΗΠΑ αλλά και με διαρροές εγγράφων προερχόμενων από την Κολομβία, βενεζουελάνικες δυνάμεις ασφαλείας εμφανίζονται ως υπεύθυνες για την εποπτεία μεταφοράς ναρκωτικών αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ΗΠΑ, το 2020, 200 με 250 τόνοι κοκαΐνης διέρχονταν ετησίως από τη Βενεζουέλα, δηλαδή περίπου 10-13% της παγκόσμιας προσφοράς.
Σε κάθε περίπτωση, άλλες χώρες έχουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο στη διακίνηση κοκαΐνης. Το 2018, 1.400 τόνοι κοκαΐνης διακινήθηκαν μέσω της Γουατεμάλας, σύμφωνα με στοιχεία των ΗΠΑ. Επισημαίνεται επίσης πως η εγχώρια καλλιέργεια κοκαΐνης στη Βενεζουέλα είναι αμελητέα, σύμφωνα με ειδικούς.
Επιπλέον, σε αντίθεση με τον τρόπο δράσης των μεξικανικών καρτέλ, οι συμμορίες της Βενεζουέλας βασίζονται περισσότερο σε τοπικούς εκβιασμούς παρά στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών για να αποκομίσουν χρήματα.
Φαιντανύλη
Οσον αφορά την φαιντανύλη, το συνθετικό αυτό παράγεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο Μεξικό με χημικά που εισάγονται από την Κίνα, σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών (DEA), το υπουργείο Δικαιοσύνης και την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου. Σύμφωνα με τους NYT, μεξικάνικα καρτέλ ελέγχουν ήδη πολλές διαδρομές λαθρεμπορίου φαιντανύλης.
Κατά το ίδιο δημοσίευμα, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι φαιντανύλη παράγεται ή διακινείται από τη Βενεζουέλα ή από οποιοδήποτε άλλο μέρος της Νότιας Αμερικής.
Αν και η κοκαΐνη των ΗΠΑ παρουσιάζει μερικές φορές ίχνη φαιντανύλης, σύμφωνα με την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών και ακαδημαϊκές μελέτες, οι ειδικοί λένε ότι οποιαδήποτε ανάμειξη θα γινόταν στο Μεξικό ή στις ΗΠΑ, όχι στη Νότια Αμερική.
Ο Μαδούρο
Αμερικάνοι εισαγγελείς έχουν κατηγορήσει τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, ότι ηγείται του Cartel de los Soles (Καρτέλ των Ηλιων). Πρόκειται για έναν όρο που χρησιμοποιείται για να περιγράψει δίκτυα στρατιωτικών και πολιτικών ελίτ που επωφελούνται από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών και άλλες παράνομες δραστηριότητες.
Το 2020, το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ κατηγόρησε τον Μαδούρο και 14 συνεργάτες του για συνωμοσία με κολομβιανές ένοπλες ομάδες με σκοπό τη μεταφορά κοκαΐνης στις ΗΠΑ, ισχυριζόμενο ότι ο ίδιος διαπραγματεύτηκε προσωπικά τις αποστολές και ότι προμήθευσε όπλα στους διακινητές.
Ο Μαδούρο δεν έχει οδηγηθεί σε δίκη και πολλές από τις κατηγορίες δεν έχουν αποδειχθεί ακόμα. Ωστόσο, αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα παράνομα έσοδα από συμβάσεις, διακίνηση ναρκωτικών, παράνομη εξόρυξη χρυσού συμβάλλουν στη διατήρηση της εξουσίας από τον ηγέτη της Βενεζουέλας. Σύμφωνα με ειδικούς, τα κεφάλαια αυτά καταλήγουν στον Μαδούρο και στον στενό του κύκλο, συμπεριλαμβανομένων των ενόπλων δυνάμεων και των ελίτ του κόμματός του.
Σύμφωνα με πηγές που επικαλούνται οι NYT, αξιωματούχοι της Βενεζουέλας έχουν από καιρό αναπτύξει σχέσεις με κολομβιανές ένοπλες ομάδες που εμπλέκονται στο εμπόριο κοκαΐνης, αρχικά με τις Επαναστατικές Ενοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC) και πιο πρόσφατα με τον Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό (ELN), ο οποίος δραστηριοποιείται εντός της Βενεζουέλας.
Επιπλέον, αρκετοί πρώην ανώτεροι αξιωματούχοι που έχουν διακόψει τις σχέσεις τους με την κυβέρνηση της χώρας και έχουν κατηγορήσει μερίδα της ηγεσίας της ότι επιτρέπει ή συμμετέχει άμεσα στο εμπόριο αυτό.
Χωρίς μεγάλες προσδοκίες
Το ρεπορτάζ των NYT, πάντως, εκτιμά ότι η ενίσχυση του αμερικανικού ναυτικού στην Καραϊβική δεν προβλέπεται να αποτρέψει σε μεγάλο βαθμό το λαθρεμπόριο ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία από την Κολομβία, τις ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Εθνη, το μεγαλύτερο μέρος της κοκαΐνης που προορίζεται για τις ΗΠΑ μεταφέρεται μέσω του Ειρηνικού και όχι μέσω της Καραϊβικής.
Το 2019 περίπου το 74% των αποστολών κοκαΐνης μεταφέρθηκε μέσω του Ειρηνικού, κυρίως από την Κολομβία και τον Ισημερινό, σε σύγκριση με το 24% που μεταφέρθηκε μέσω της Καραϊβικής.
«Ο διάδρομος του Ειρηνικού έχει καθιερωθεί ως η κύρια διαδρομή διακίνησης κοκαΐνης προς τη Βόρεια Αμερική», ανέφερε φέτος το Πολεμικό Ναυτικό της Κολομβίας.
Οι διαδρομές διακίνησης κοκαΐνης είναι διάσπαρτες και ανθεκτικές, και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν καταφέρει να τις διακόψουν παρά τις δεκαετίες προσπαθειών και τα δισεκατομμύρια δολάρια που έχουν δαπανηθεί.
Με το βλέμμα στο εσωτερικό
Αναλυτές εκτιμούν ότι η κίνηση Τραμπ αποτελεί περισσότερο μια απόπειρα επίδειξης δύναμης παρά μια ουσιαστική στρατηγική κίνηση για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών.
Η πλειοψηφία των ειδικών θεωρεί πως ο Τραμπ, ο οποίος έκανε προεκλογική εκστρατεία με στόχο τον τερματισμό των πολέμων, δεν προβλέπεται να επιτεθεί στη Βενεζουέλα.
Αντίθετα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται πως έχει το βλέμμα του στραμμένο περισσότερο στο εσωτερικό και ειδικότερα στο εκλογικό σώμα των Κουβανών και των Βενεζουελάνων ψηφοφόρων της νότιας Φλόριντα που επιθυμούν την παύση κάθε εμπορικής σχέσης μεταξύ ΗΠΑ και Βενεζουέλας, αλλά και κάθε ευνοϊκή εξέλιξη για την κυβέρνηση του Καράκας στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Πηγή: New York Times