Σε μια ασυνήθιστα εκτενή δημόσια τοποθέτηση, ο πρόεδρος της Βολοντίμιρ Ζελένσκι έδειξε νέα προθυμία να προχωρήσει σε παραχωρήσεις σε βασικά σημεία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία, μεταφέροντας ουσιαστικά την ευθύνη της επόμενης απάντησης στη Μόσχα. Τόνισε ότι περιμένει απάντηση από τη ρωσική πλευρά την Τετάρτη, μετά από συνάντηση εκπροσώπων των ΗΠΑ με το Κρεμλίνο.
Σε συνάντηση με δημοσιογράφους, ο Ζελένσκι παρουσίασε λεπτομέρειες ενός σχεδίου 20 σημείων, το οποίο χαρακτήρισε ως «θεμελιώδες έγγραφο για τον τερματισμό του πολέμου» μεταξύ Ουκρανίας, ΗΠΑ, Ευρώπης και Ρωσίας. Το σχέδιο αποτελεί συντομευμένη έκδοση ενός προηγούμενου 28-σημείων σχεδίου που είχαν συζητήσει οι ΗΠΑ με τη Μόσχα.
Κεντρική ιδέα αποτελεί η απόσυρση ουκρανικών δυνάμεων από τμήματα της περιοχή Ντόνετσκ που σήμερα δεν ελέγχονται από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της «ζώνης οχυρών» γύρω από πόλεις όπως Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ. Παράλληλα, προτείνεται η δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης με βάση τις γραμμές του μετώπου, ώστε να ισορροπηθούν οι παραχωρήσεις από κάθε πλευρά.
Κύρια σημεία του ειρηνευτικού σχεδίου
Ανάμεσα στα βασικά άρθρα του σχεδίου που παρουσίασε ο Ζελένσκι περιλαμβάνονται:
- Επιβεβαίωση της κυριαρχίας της Ουκρανίας και συμφωνία μη επιθετικότητας μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
- Εγγυήσεις ασφάλειας προς την Ουκρανία από ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ευρωπαϊκές χώρες, με πρόνοιες παρόμοιες με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ: στρατιωτική απάντηση και επαναφορά κυρώσεων σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης, αλλά αναστολή εγγυήσεων εάν η Ουκρανία επιτεθεί πρώτη.
- Πακέτο μεταπολεμικής οικονομικής ανάκαμψης, συμπεριλαμβανομένου Ταμείου Ανάπτυξης της Ουκρανίας για τεχνολογία, κέντρα δεδομένων και επενδύσεις στον τομέα φυσικού αερίου από αμερικανικές εταιρείες.
- Κοινή λειτουργία του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια από ΗΠΑ και Ουκρανία, με κατανομή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
- Αποχώρηση ρωσικών στρατευμάτων από τις περιοχές Ντνιπροπετρόβσκ, Μικολάιβ, Σούμι και Χάρκοβο.
- Νομικά δεσμευτική ειρηνευτική συμφωνία υπό την εποπτεία ενός Συμβουλίου Ειρήνης με πρόεδρο τον Ντόναλντ Τραμπ.
- Πλήρης κατάπαυση του πυρός που τίθεται αμέσως σε ισχύ με τη συμφωνία όλων των πλευρών.
«Αγκάθια» και δημοψήφισμα
Τα πιο περίπλοκα ζητήματα παραμένουν ο έλεγχος του εδάφους και η τύχη του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια. Ο Ζελένσκι αναφέρθηκε επίσης στην ιδέα διεξαγωγής εθνικού δημοψηφίσματος στην Ουκρανία για την επικύρωση του τέλους του πολέμου, με την προϋπόθεση μιας πραγματικής 60ήμερης κατάπαυσης του πυρός και ασφαλών συνθηκών. Τόνισε ότι οι κάτοικοι σε εδάφη υπό ρωσικό έλεγχο δεν μπορούν να συμμετάσχουν δίκαια.
Παράλληλα, η Ουκρανία βρίσκεται υπό πίεση να διεξαγάγει εκλογές μόλις υπογραφεί η ειρηνευτική συμφωνία, αλλά η εφαρμογή στρατιωτικού νόμου λειτουργεί ως εμπόδιο στην παρούσα φάση.
Τα επόμενα βήματα
Οι ειρηνευτικές προσπάθειες μεσολαβούνται υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ και τον Τζάρεντ Κούσνερ, με πρόσφατες συνομιλίες να χαρακτηρίζονται «εποικοδομητικές και παραγωγικές».
Από τη ρωσική πλευρά, ο Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι οι ρωσικές αρχές θα αξιολογήσουν τις πληροφορίες από την πρόσφατη επίσκεψη του Κιρίλ Ντμίτριεφ στο Μαϊάμι και θα συνεχίσουν τις επαφές «στο άμεσο μέλλον». Ωστόσο, απέφυγε να συζητήσει λεπτομέρειες, θεωρώντας ότι είναι «αντεπαγωγικό» να συζητούνται οι διαπραγματεύσεις στα μέσα ενημέρωσης.