Toν έχει αποκαλέσει ρατσιστή, «συνταγή του χάοyς» και άνθρωπο με μια παράλογη οπτική για τη Γάζα. Η Χαμάς τον Τραμπ, όλα αυτά.
Ωστόσο, ήρκεσε ένα απροσδόκητο τηλεφώνημα του Αμερικανού Προέδρου ώστε η Χαμάς να πειστεί ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ίσως πράγματι ήταν σε θέση να σύρει το Ισραήλ σε ειρηνευτική συμφωνία, ακόμα κι αν η οργάνωση παρέδιδε όλους τους ομήρους της, εγκαταλείποντας δηλαδή το κύριο διαπραγματευτικό της όπλο.
Αυτή τη σημασία τουλάχιστον αποδίδουν στο τηλεφώνημα εκείνο, δύο Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι που μίλησαν στο Reuters.
Ήταν το τηλεφώνημα που ο Τραμπ ανάγκασε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, μέσα στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Σεπτέμβριο, να ζητήσει συγγνώμη από τον πρωθυπουργό του Κατάρ για την ισραηλινή επίθεση σε συγκρότημα κατοικιών που στέγαζε πολιτικά στελέχη της Χαμάς στη Ντόχα.
Η διαχείριση του Τραμπ της επίθεσης στο Κατάρ –που σημειωτέον δεν εξόντωσε τα στελέχη της Χαμάς- έδωσε στην οργάνωση μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ότι ο Τραμπ μπορεί να σταθεί απέναντι στον Νετανιάχου και ότι εννοούσε στα σοβαρά τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
Τώρα, μετά την υπογραφή της εκεχειρίας, η οργάνωση δείχνει περαιτέρω εμπιστοσύνη στον λόγο ενός ανθρώπου που μόλις φέτος είχε προτείνει την εκδίωξη των Παλαιστινίων από τη Γάζα και την ανοικοδόμησή της ως αμερικανικό, παραθαλάσσιο θέρετρο.
Προσωπικό στοίχημα
Βάσει της συμφωνίας, η Χαμάς συμφώνησε να παραδώσει τους ομήρους χωρίς να προηγούμενη πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ. Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι της Χαμάς παραδέχονται ότι πρόκειται για ένα ριψοκίνδυνο στοίχημα. Πιστεύουν όμως ότι είναι τόσο μεγάλη η προσωπική εμπλοκή του Τραμπ που εκείνος δεν θα επιτρέψει κατάρρευση της εκεχειρίας.
Οι ηγέτες της Χαμάς γνωρίζουν καλά ότι αυτό το στοίχημα μπορεί να αποτύχει. Φοβούνται ότι, αφού απελευθερωθούν οι όμηροι, το Ισραήλ μπορεί να ξαναρχίσει τη στρατιωτική εκστρατεία, όπως συνέβη και μετά την εκεχειρία του Ιανουαρίου.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των έμμεσων διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ στο συνεδριακό κέντρο του Σαρμ ελ-Σέιχ στην Ερυθρά Θάλασσα, η Χαμάς ένιωσε αρκετή σιγουριά από την παρουσία εκεί των πιο στενών συνεργατών του Τραμπ και σημαντικών περιφερειακών παικτών ώστε να υπογράψει την εκεχειρία, παρότι δεν ικανοποιεί βασικές απαιτήσεις της, όπως τα βήματα προς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Μία πολύ αισθητή επιμονή
Η επιμονή Τραμπ ήταν «πολύ αισθητή» στο συνεδριακό κέντρο. Ο Τραμπ τηλεφώνησε προσωπικά τρεις φορές κατά τη διάρκεια της μαραθώνιας συνεδρίασης, ενώ ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ, και ο απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, μεσολαβούσαν μεταξύ Ισραηλινών και Καταριανών διαπραγματευτών.
Αν και η συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για τον τερματισμό του πολέμου, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι τα επόμενα στάδια που προβλέπει το 20-σημείο σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα θα πραγματοποιηθούν.
Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ χειρίστηκε τόσο την επίθεση στο Κατάρ όσο και την εκεχειρία Ισραήλ – Ιράν τον περασμένο Ιούνιο, ενίσχυσε την εμπιστοσύνη των διαπραγματευτών της Χαμάς ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα επιτρέψει στο Ισραήλ να ξαναρχίσει τις εχθροπραξίες μόλις απελευθερωθούν οι όμηροι.
Όταν η οργή γίνεται φόβος
Οι συνεργάτες του Τραμπ είδαν μια ευκαιρία να μετατρέψουν την οργή του για τον Νετανιάχου, εξαιτίας της επίθεσης στο Κατάρ, σε πίεση προς τον Ισραηλινό ηγέτη για να αποδεχθεί ένα πλαίσιο τερματισμού του πολέμου στη Γάζα, σύμφωνα με πηγή στην Ουάσιγκτον.
Ο Τραμπ, που έχει καλλιεργήσει στενούς δεσμούς με τις χώρες του Κόλπου -κρίσιμες για τη διπλωματική και οικονομική του ατζέντα- θεωρεί φίλο του τον εμίρη του Κατάρ.
Οι εικόνες που δεν άρεσαν
Και δεν του άρεσαν οι εικόνες των ισραηλινών πληγμάτων που μεταδίδονταν στην τηλεόραση, ανέφερε ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. Το περιστατικό, πρόσθεσε, αποτέλεσε «σημείο καμπής που έφερε πιο κοντά τον αραβικό κόσμο».
Η δημόσια υπόσχεση του Τραμπ ότι δεν θα υπάρξουν ξανά τέτοιες ισραηλινές επιθέσεις εναντίον του Κατάρ, του προσέδωσε αξιοπιστία στα μάτια της Χαμάς και άλλων περιφερειακών παραγόντων.
Η διαταγή
Η Χαμάς κατέγραψε επίσης με ενδιαφέρον επίσης τη δημόσια εντολή του Τραμπ προς Ιράν και Ισραήλ να σταματήσουν τις εχθροπραξίες, όταν -μέσω Truth Social- απαίτησε από τα ισραηλινά αεροπλάνα να «στρίψουν και να επιστρέψουν στα σπίτια τους» λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας Ιράν–Ισραήλ τον Ιούνιο.
«Αν και με θεατρικό τρόπο, (τελικά) κάνει ό,τι λέει», πρόσθεσε ένας αξιωματούχος, σημειώνοντας ότι εκείνη η διαταγή στο Ισραήλ έδειξε ότι ο Τραμπ ήταν πρόθυμος να το αναγκάσει να τηρήσει μια εκεχειρία.
Όταν οι βάλτωσαν οι διαπραγματεύσεις
Ο Τραμπ ανακοίνωσε το συνολικό του σχέδιο στις 29 Σεπτεμβρίου, κατά την επίσκεψη Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο και η Χαμάς έδωσε τη συγκατάθεσή της υπό όρους τέσσερις ημέρες αργότερα, κάτι που ο Αμερικανός πρόεδρος θεώρησε ως «πράσινο φως».
Μέχρι την Τρίτη, όμως, οι συνομιλίες είχαν κολλήσει σε ζητήματα όπως το πόσο γρήγορα και σε ποιο βαθμό θα αποσύρονταν τα ισραηλινά στρατεύματα από τη Γάζα, ώστε να επιτραπεί στη Χαμάς να συγκεντρώσει και να παραδώσει τους ομήρους. Οι μεσολαβητές από Κατάρ, Αίγυπτο και Τουρκία δεν μπορούσαν να «ξεκολλήσουν» τη διαδικασία.
Για να σπάσει το αδιέξοδο, ο πρωθυπουργός του Κατάρ, σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αλ Θάνι, αποφάσισε να ταξιδέψει ο ίδιος στο Σαρμ ελ-Σέιχ την Τρίτη, ενώ ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ πέταξαν εκεί το πρωί της Τετάρτης, οπότε και ξεκίνησαν οι συνομιλίες.
Η παρουσία του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, Ιμπραχίμ Καλίν, θεωρήθηκε επίσης καθοριστική, λόγω των στενών σχέσεων της Άγκυρας με τη Χαμάς και της πρόσφατης συνάντησης του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν με τον Τραμπ.
Όλοι πήραν κάτι, όλο κάτι μένει
Επί δύο χρόνια, η Χαμάς επέμενε ότι θα απελευθερώσει τους ομήρους μόνο με αντάλλαγμα την πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, δήλωνε ότι θα σταματήσει να πολεμά μόνο όταν επιστραφούν όλοι οι όμηροι και η Χαμάς καταστραφεί.
Τελικά, καμία πλευρά δεν πήρε αυτό ό,τι ήθελε απόλυτα.
Το Ισραήλ θα παραμείνει περίπου στη μισή Γάζα για το προσεχές διάστημα, ενώ η Χαμάς επιβιώνει ως οργάνωση και η απαίτηση του Τραμπ για αφοπλισμό της παραπέμπεται σε μεταγενέστερο στάδιο.
Αυτή η ισορροπία, όπου και οι δύο πλευρές έχουν ακόμη ανοιχτά ζητήματα, μπορεί να συμβάλει στη συνέχιση των μελλοντικών διαπραγματεύσεων.
Η ομηρία ως βάρος
Σημείο καμπής στις συνομιλίες ήταν η επιτυχία των μεσολαβητών να πείσουν τη Χαμάς ότι η συνέχιση της κράτησης των ομήρων είχε μετατραπεί από πλεονέκτημα σε βάρος.
Η Χαμάς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συνέχιση της ομηρίας υπονόμευε τη διεθνή υποστήριξη προς τους Παλαιστίνιους και ότι, χωρίς το επιχείρημα των ομήρων, το Ισραήλ δεν θα είχε καμία αξιοπιστία εάν ξανάρχιζε τον πόλεμο
Ωστόσο, η οργάνωση δεν έλαβε επίσημες γραπτές εγγυήσεις ότι η πρώτη φάση (απελευθέρωση ομήρων, μερική αποχώρηση του Ισραήλ και παύση μαχών) θα οδηγήσει πράγματι σε μια ευρύτερη συμφωνία
Αντίθετα, βασίστηκαν σε προφορικές διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ και των μεσολαβητών ότι ο Τραμπ θα διασφαλίσει την τήρηση της συμφωνίας και δεν θα επιτρέψει στο Ισραήλ να ξαναρχίσει τις εχθροπραξίες μετά την απελευθέρωση των ομήρων.
Μπούμερανγκ και πειρασμός
Οι ηγέτες της Χαμάς γνωρίζουν ότι το στοίχημά τους μπορεί να αποτύχει.
Έχουν άλλωστε να θυμηθούν ανάλογες περιπτώσεις (εκεχειρία Ιανουαρίου) που κατέρρευσε λίγες εβδομάδες αργότερα και κόστισε επιπλέον 16.000 νεκρούς Παλαιστίνιους.
Ένας περιφερειακός διπλωμάτης δήλωσε ότι το Ισραήλ ίσως μπει στον πειρασμό να συνεχίσει επιλεκτικά πλήγματα εναντίον της Χαμάς, ειδικά αν η οργάνωση ή οι σύμμαχοί της εξαπολύσουν επιθέσεις, όπως ρίψεις ρουκετών στο ισραηλινό έδαφος.
Ωστόσο, τα πράγματα αυτή τη φορά φάνηκαν διαφορετικά από ό,τι στην προηγούμενη εκεχειρία, λέει αξιωματούχος της Χαμάς. Η οργάνωση ένιωθε ότι οι Ισραηλινοί προσήλθαν με σοβαρότητα για να επιτύχουν συμφωνία και ότι οι πιέσεις Αιγύπτου, Κατάρ, Τουρκίας και των ΗΠΑ και στις δύο πλευρές απέδιδαν.
Επίσκεψη – θρίαμβος
Η αναμενόμενη επίσκεψη του Τραμπ στη Μέση Ανατολή από την Κυριακή, για έναν «θρίαμβο» της συμφωνίας, θεωρείται ότι θα βοηθήσει επιπλέον στην εδραίωση της εκεχειρίας, καίτοι απομένουν δύσκολες λεπτομέρειες προς επίλυση.