Οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία για ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης αμυντικών επενδύσεων ύψους 1,5 δισ. ευρώ, αν και ορισμένα κράτη-μέλη διαμαρτυρήθηκαν ότι οι ρήτρες περί "αγοράς ευρωπαϊκών προϊόντων" είναι υπερβολικά περιοριστικές, δήλωσαν διπλωμάτες την Τετάρτη.
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ διαπραγματεύονταν για περισσότερο από έναν χρόνο την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP), το οποίο αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας επανεξοπλισμού που πυροδοτήθηκε από τους φόβους για τη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.
Μεγάλο μέρος της διαμάχης επικεντρώθηκε στην κριτήρια επιλεξιμότητας. Η Γαλλία πίεσε για αυστηρούς κανόνες για την «αγορά ευρωπαϊκών προϊόντων» ώστε να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή βιομηχανία, ενώ χώρες όπως η Ολλανδία υποστήριξαν την ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία ώστε να μπορούν να αγοράζονται όπλα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες.
Σύμφωνα με τον τελικό συμβιβασμό, τουλάχιστον το 65% του κόστους των εξαρτημάτων ενός αντικειμένου που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος πρέπει να προέρχεται από την ΕΕ ή από ορισμένες συνδεδεμένες χώρες, με ορισμένες εξαιρέσεις.
Οι πρεσβευτές των 27 κρατών-μελών της ΕΕ αναμένεται να εγκρίνουν τη συμφωνία τη Δευτέρα, σύμφωνα με διπλωμάτες που μίλησαν υπό καθεστώς ανωνυμίας. Στη συνέχεια, το σχέδιο θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν τεθεί σε ισχύ.
Μια ομάδα δέκα χωρών -η Ολλανδία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Τσεχία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Κροατία, η Σλοβακία και η Φινλανδία- υποστήριξε ότι οι κανόνες θα έπρεπε να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας.
«Υποστηρίζουμε πλήρως τον στόχο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας και ανθεκτικότητας μέσω αυξημένης αμυντικής συνεργασίας και επενδύσεων», ανέφεραν σε κοινή τους δήλωση. «Ωστόσο, αντιμετωπίζουμε μια επείγουσα απειλή για το ευρωπαϊκό έδαφος και τα συμφέροντα».
Πρόσθεσαν ότι η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία «εξαρτάται ακόμη — ιδίως βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα — από κρίσιμα εξαρτήματα, τεχνολογίες και τεχνογνωσία από ομοϊδεάτες τρίτες χώρες, ιδιαίτερα διατλαντικούς συμμάχους».
Παρά τις αντιρρήσεις τους, οι χώρες δήλωσαν ότι δεν επιθυμούν να εμποδίσουν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αξιωματούχοι της ΕΕ σημείωσαν ότι ο προϋπολογισμός του προγράμματος, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, είναι μετριοπαθής για τον αμυντικό τομέα, αλλά τα κριτήρια επιλεξιμότητας αποτέλεσαν πεδίο έντονης διαπραγμάτευσης, καθώς το πρόγραμμα μπορεί να λάβει σημαντικά μεγαλύτερη χρηματοδότηση στο μέλλον.