Το πιο πρόσφατο επεισόδιο στη σκιώδη σύγκρουση Ρωσίας–Ουκρανίας διαδραματίστηκε πριν από λίγες ημέρες σε διεθνή ύδατα νότια της Κρήτης. Ουκρανικά μη επανδρωμένα θαλάσσια μέσα φέρεται να έπληξαν το ρωσικό δεξαμενόπλοιο QENDIL, μέρος του λεγόμενου «σκιώδους στόλου» που μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο παρακάμπτοντας περιορισμούς και κυρώσεις. Σύμφωνα με πηγές της Ουκρανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (SBU), το πλοίο δέχθηκε επίθεση από υποβρύχια drones, επιβεβαιώνοντας τη διεύρυνση του πολέμου στη θάλασσα.
Είχε προηγηθεί, λίγες ημέρες νωρίτερα, χτύπημα στον ρωσικό ναύσταθμο του Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα, όπου υπέστη σοβαρές ζημιές υποβρύχιο τύπου Varshavyanka (NATO: Kilo/Kilo II). Σειρά παρόμοιων επιθέσεων τις τελευταίες εβδομάδες, μεταξύ των οποίων η προσβολή του δεξαμενόπλοιου Dashan στις 10 Δεκεμβρίου, καταδεικνύει ότι το ουκρανικό ναυτικό δόγμα περνά πλέον ανοιχτά στη φάση της στοχευμένης παρενόχλησης ρωσικών θαλάσσιων διαδρομών.
Το Κρεμλίνο καταγγέλλει «πράξεις πειρατείας» και παραβίαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Η Δύση, από την άλλη πλευρά, θεωρεί ότι η Ουκρανία ασκεί δικαίωμα άμυνας απέναντι στη ρωσική εισβολή. Ωστόσο, οι επιθέσεις με drones κινούνται σε νομική «γκρίζα ζώνη»: οι στόχοι είναι εμπορικά πλοία χωρίς ξεκάθαρο στρατιωτικό ρόλο, αλλά ταυτόχρονα εντάσσονται σε μια αλυσίδα οικονομικής ενίσχυσης της ρωσικής πολεμικής μηχανής. Το Εγχειρίδιο του Σαν Ρέμο επιτρέπει την προσβολή πολιτικών στόχων μόνο όταν «συμβάλλουν ουσιαστικά σε στρατιωτικές επιχειρήσεις», κάτι που σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αποσαφηνιστεί δικαστικά.
Η στρατηγική του Κιέβου είναι ξεκάθαρη: πλήγμα στην πολεμική χρηματοδότηση της Μόσχας μέσω αποσταθεροποίησης της πετρελαϊκής εφοδιαστικής αλυσίδας. Ήδη τα ασφάλιστρα για πλοία που κινούνται στη Μαύρη Θάλασσα έχουν εκτοξευθεί, με το κόστος κινδύνου να έχει υπερπολλαπλασιαστεί, αυξάνοντας την οικονομική πίεση προς τη ρωσική πλευρά.
Οι «αόρατοι» δράστες: τα υποβρύχια drones Sub Sea Baby
Καταλυτικό ρόλο στις επιθέσεις παίζει μια νέα γενιά ουκρανικών υποβρυχίων drones, γνωστών ως Sub Sea Baby. Πρόκειται για μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα σχεδιασμένα για δολιοφθορές μεγάλου βάθους και ακριβείας, με εμβέλεια, ευελιξία και δυνατότητα μεταφοράς εκρηκτικού φορτίου έως 850 κιλών. Σύμφωνα με εξειδικευμένες αναφορές, λειτουργούν εν μέρει ως «έξυπνες τορπίλες», ικανές να προσεγγίζουν στόχους μέσω συνδυασμού τηλεκατεύθυνσης και αυτόνομης πλοήγησης.
Τα drones αυτά είναι σχεδιασμένα ώστε να διεισδύουν σε ιδιαίτερα προστατευμένες ζώνες, παρακάμπτοντας ναύσταθμους, φράγματα, περιπολικά και αισθητήρες ασφαλείας. Εντάσσονται στη μεγαλύτερη οικογένεια ουκρανικών θαλάσσιων drones, όπου το επιφανειακό Sea Baby έχει ήδη μετατραπεί από απλό «καμικάζι» όπλο σε πολυεργαλείο μάχης με δυνατότητες πυραυλικών πλήγματος και θερμοβαρικών επιθέσεων.
Το Sub Sea Baby αποτελεί, ουσιαστικά, τη φυσική εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας στο υποβρύχιο πεδίο, ανοίγοντας έναν νέο επιχειρησιακό ορίζοντα στον ναυτικό πόλεμο.
Η νέα πραγματικότητα των θαλάσσιων συγκρούσεων
Οι εξελίξεις αυτές αναγκάζουν πλέον τα πολεμικά ναυτικά όλου του κόσμου να επανεξετάσουν ριζικά το δόγμα προστασίας λιμανιών και ναυστάθμων. Η άμυνα δεν αφορά πια μόνο συμβατικά υποβρύχια και στόλους επιφανείας, αλλά ένα νέο, δύσκολα εντοπίσιμο όπλο που μπορεί να πλήξει αθόρυβα και με χαμηλό κόστος στόχους πολλών δισεκατομμυρίων.
Το πλεονέκτημα κόστους–απόδοσης γέρνει πλέον επικίνδυνα προς την πλευρά των επιτιθέμενων. Τα drones κοστίζουν πολύ λιγότερο από τα πλοία που μπορούν να καταστρέψουν, δημιουργώντας μια εντελώς νέα ισορροπία ισχύος.
Το ερώτημα για τα παραδοσιακά ναυτικά δόγματα δεν είναι αν ο πόλεμος στη θάλασσα αλλάζει, αλλά πόσο γρήγορα μπορούν να προσαρμοστούν: νέα συστήματα εντοπισμού, υποβρύχια φράγματα, ενισχυμένη επιτήρηση και ολοκληρωμένα δίκτυα ασφαλείας αποτελούν πλέον άμεση ανάγκη.
Η ουκρανική καινοτομία δείχνει ότι το μέλλον δεν ανήκει απλώς σε όσους διαθέτουν τους μεγαλύτερους στόλους, αλλά σε όσους αξιοποιούν με τη μεγαλύτερη ευελιξία τα αυτόνομα συστήματα, μετατρέποντας την τεχνολογία σε αποφασιστικό στρατηγικό πλεονέκτημα.