Σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία και σε υψόμετρο 1040 μέτρων είναι χτισμένη η Μονή της Παναγίας της Γιάτρισσας που έχει συνδεθεί με την ιστορία κα τις ζωές των κατοίκων των Βαρδουνοχωρίων.
Το πότε ακριβώς ιδρύθηκε η Μονή δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο.
Αυτό που όμως είναι σίγουρο είναι ότι στα προΧριστιανικά χρόνια στο ίδιο σημείο υπήρχε ναός αφιερωμένος στη θεά Αθηνά (πιθανόν και αυτή ονομαζόμενη Γιάτρισσα). Σύμφωνα με τον Σωφρόνιο Σαραντόπουλο "έκειτο π.Χ. μέγιστος Ναός της Αθηνάς, υπηρετούμενος υπό πολλών των τότε ιερέων" ενώ σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Γυθείου & Οιτύλου Σωτήριο "την τοποθεσίαν αυτή την είχαν διαλέξει στην αρχή οι Αρχαίοι 'Ελληνες, για δική τους κατοικία.
Μακρυά από τις θάλασσες, για τον φόβο των πειρατών και κοντά στα δάση για την χρήση της ξυλείας και την συντήρηση της κτηνοτροφίας, είχαν κτίσει τις κατοικίες τους ψηλά στον Ταύγετο. Εκεί λοιπόν είχαν ανεγείρει και τους βωμούς τους."
Κάποια στιγμή σε αυτή την θέση χτίσθηκε ναός αφιερωμένος στην Παναγία. Σύμφωνα με τον Σαραντόπουλο η μετατροπή του ναού από παγανιστικό σε χριστιανικό συντελέσθηκε αρχικά το 382μ.Χ.
Ο Ναός ερήμωσε για αρκετά χρόνια, λόγω πολέμων, επιθέσεων πειρατών κλπ., έως και το 1632 περίπου, όταν ο Κυριακούλης Ηλιαφέντης, από πλούσια οικογένεια της Καστάνιας, και η γυναίκα του Μαρία, 56 ετών και οι δύο (σύμφωνα με τον Σαραντόπουλο), αποφάσισαν να μονάσουν για να αποφύγουν την κατακραυγή όντας άτεκνοι , και να φτιάξουν μονή και κελιά στα ερείπια του Αρχαίου Ναού.
Σύμφωνα μάλιστα με τον θρύλο η Μαρία Ηλιαφέντη έμεινε έγκυος την αμέσως επόμενη χρονιά από την οικοδόμηση του Ναού ενώ γέννησε και δεύτερο παιδί ένα χρόνο αργότερα. Από τότε και ως τις ημέρες μας η Παναγία η Γιάτρισσα είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή αλλά και την ιστορία της Βαρδούνιας.