H μονή του Προφήτη Ηλία βρίσκεται στο Σπανοχώρι των Σφακιωτών, στη Λευκάδα.
Σύμφωνα με τον Θεόδωρο Γιωργάκη πρόκειται για ιστορικό μοναστήρι με μακραίωνη ιστορία, τουλάχιστον πέντε αιώνων, αφού αναφέρεται και στον περίφημο χάρτη του CORONELLI, το 1688, για την Λευκάδα, μεταξύ των πέντε έξι εκκλησιών, που καταγράφονται στον ίδιο χάρτη για τους Σφακιώτες και την ευρύτερη περιοχή.
Σε ότι αφορά την Μονή του Προφήτη Ηλία στο Σπανοχώρι, ο Κων/νος Μαχαιράς αναφέρει ότι το μοναστήρι αυτό κτίσθηκε κατά την Τουρκοκρατία (1479 – 1684). Συγχρόνως αναφέρει, όμως, ότι, το 1689, οι Ενετοί, παραχώρησαν στον ιερέα κάτοικο του Σπανοχωρίου Μελέτιο Βονασιέρη τον κατερειπωμένο ναό, για να τον ανοικοδομήσει. Μετά την εκδίωξη των Τούρκων, το 1684, απ’ τη Λευκάδα, απ’ τις δυνάμεις του Ενετού Φραγκίσκου Μοροζίνι, το μοναστήρι, ουσιαστικά, περνάει μια νέα φάση ανθηρή και με την εποπτεία των Ενετών υπάρχει μια σωστή διαχείριση της περιουσίας του.
Το 1744 με διάταγμα του Γενικού Προνοητή θαλάσσης Δολφίν, ο ναός, παραχωρείται στον επίσκοπο Λευκάδος Χρύσανθο Ψωμά. Το 1766 ο Γενικός προνοητής Θαλάσσης Αντώνιος Πρίουλης, τον παραχωρεί στον ιερομόναχο Ευστάθιο Σταϊκόπουλο. Ηγουμενεύντος του ανωτέρω Ευσταθίου, το μοναστήρι αποκτά αίγλη και μεγάλη περιουσία, την οποία νοικιάζει σε Σφακισάνους και δημιουργεί σημαντικά έσοδα, όπως προκύπτει από καταστάσεις εσόδων-εξόδων του 1769, οι οποίες βρίσκονται στο Ιστορικό Αρχείο της Λευκάδος, γραμμένες στην ελληνική, και αφορούν την Ενετοκρατία στο νησί.
Κύριοι ενοικιαστές των κτημάτων του μοναστηριού καταγράφονται, ο Ιωάννης Χαλικιάς, ο Σπύρος Γωργάκης και ο Ανδρέας Λάζαρης. Το 1773 οι Ενετοί προχωρούν στην καταμέτρηση των κτημάτων της Μονής, τα οποία ήταν 36 στρέμματα. Το 1786, με διάταγμα περιήλθε στον ιερέα Ιωάννη Χαλικιά, κάτοικο Σπανοχωρίου.
Κοντά στη μονή βρίσκεται ο ναός Αγίου Στεφάνου, ο οποίος είναι χτισμένος μέσα σε σπηλιά, ανατολικά του ναού του Προφήτη Ηλία και στην ελάχιστη απόσταση εκατό περίπου μέτρων απ’ τον Προφήτη Ηλία. Ο Άγιος Στέφανος είναι ένα φανταστικό εκκλησάκι μέσα σ’ ένα σύμπλεγμα βράχων, με εκπληκτική θέα προς τη Νικιάνα, τον Κάλαμο και τα Ακαρνανικά, γι αυτό και αποκαλείται <<Μετέωρα των Σφακιωτών>>. Οι προσκυνητές του Προφήτη Ηλία αξίζει να επισκεφθούν και τον Άγιο Στέφανο!
Η αγριάδα της φύσης και η ανεπανάληπτη θέα θα τους αποζημιώσει! Εδώ αξίζει να επισημάνομε την Σφακισάνικη παράδοση για την δημιουργία του σπηλαιώδους ναϊσκου του Αγίου Στεφάνου, για να παραμείνει αιώνια και ζωντανή, όπου, σύμφωνα με αυτή την παράδοση, ο ναϊσκος είναι πρωτοχριστιανικός, όπως ακριβώς το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων. Σύμφωνα, πάντα, με την παράδοση είναι αφιερωμένο στον Στέφανο, έναν εκ των Τριών Αγίων Πατέρων, που ακολούθηασαν τον επίσκοπο Λευκάδος Αγάθαρχο, μετά την Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ. Χ. ο οποίος Στέφανος ασκήτευσε εδώ μόνος για κάποιο χρονικό διάστημα.