Σχεδόν εννιά δεκαετίες, 86 χρόνια μετά την ανακήρυξη της Αγίας Σοφίας σε μουσείο από τον Κεμάλ Ατατούρκ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετέτρεψε το παγκόσμιο σύμβολο της Χριστανοσύνης σε τζαμί. Κάτι που ήταν παιδικό του όνειρο, όπως είπε.
Μια κίνηση τόσο με προσωπικές στοχεύσεις (να παρουσιαστεί ως ηγέτης των απανταχού μουσουλμάνων) όσο και ενταγμένη στη γενικότερη τακτική της Τουρκίας, να ανοίξει όσο περισσότερα ζητήματα με την Ελλάδα για να έχει καλύτερα αποτελέσματα στη διαπραγμάτευση που προσβλέπει.
Δυστυχώς, αυτή η πράξη που προσβάλλει την πολιτισμένη ανθρωπότητα δεν έτυχε μιας δυναμικής αντιμετώπισης από τη διεθνή κοινότητα. Οι αντιδράσεις ήταν χλιαρές έως πολύ φιλικές (π.χ. αντίδδραση Ρωσίας) προς τα σχέδιά του. Κάποιες χώρες (π.χ. Ισπανία) δεν έχουν βγάλει τσιμουδιά.
Επικριτικός ο διεθνής Τύπος
«Θλιβερή αντανάκλαση της κατάστασης της τουρκικής δημοκρατίας η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί», έγραψαν οι New York Times. Η συντακτική ομάδα της εφημερίδας έκανε λόγο για ένα μνημείο παγκόσμιας σπουδαιότητας «γεμάτο συμβολισμούς, γεγονότα και μύθους, τόσο για την Ανατολή όσο και για τη Δύση», εκτιμώντας ότι χρησιμοποιείται ως πολιτικό εργαλείο «στα χέρια ενός αυταρχικού ηγέτη, που μετά από 17 χρόνια στην εξουσία και βλέποντας το πολιτικό του κύρος αποδυναμωμένο, χρειάζεται να "ταΐσει" την εθνικιστική του βάση».
«Η εκνευριστική παράσταση του Ερντογάν» τιτλοφορείται σημερινό άρθρο της ηλεκτρονικής έκδοσης του περιοδικού «Der Spiegel» σχετικά με τη μουσουλμανική προσευχή που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Σοφία. Ο αρθρογράφος σημειώνει ότι o Τούρκος Πρόεδρος τιμά την φήμη του ως «έμπειρου λαϊκιστή», ο οποίος με κάθε είδους «μαγικά» επιχειρεί αντιμετωπίσει την πτώση της δημοτικότητάς του.
«Για τον Ερντογάν, η επαναχρησιμοποίηση του ιστορικού κτηρίου ως τζαμιού αποτελεί μια σημαντική συμβολική πράξη. Με αυτόν τον τρόπο είναι σε θέση να παρουσιαστεί ως αποφασιστικός ηγέτης και υπερασπιστής των συμφερόντων των ιδιαίτερα θρησκευτικών ή/και εθνικιστών Τούρκων», αναφέρει το γερμανικό περιοδικό.
Το δημοσίευμα κλείνει με αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί τις τελευταίες ημέρες κοντά στο Καστελόριζο και στον ενδεχόμενο ρόλο της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ. «Στο Βερολίνο λέγεται ότι η καγκελάριος Μέρκελ επιθυμεί να μεσολαβήσει στη διαμάχη. Γνωρίζει ήδη πώς γίνεται. Εάν η καγκελάριος μπορούσε να χρεώσει στον Ερντογάν τις πολλές ώρες εργασίας που έχει περάσει μαζί του για διαμεσολαβήσεις κάθε είδους, θα ήταν μια πλούσια γυναίκα -και αυτός θα είχε χρεοκοπήσει», γράφει χαρακτηριστικά το «Spiegel».
Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απογοητευμένες από την απόφαση της κυβέρνησης της Τουρκίας να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί
Επανέρχεται το Στέιτ Ντιπάρτμεντ με μια νέα δήλωση για την Αγία Σοφία στην ιστοσελίδα Hellas Journal και ζητά από την κυβέρνηση της Τουρκίας να διασφαλίσει την προσβασιμότητα σε όλους και να διατηρήσει την κληρονομιά αυτού του αξιοθαύμαστου κτηρίου.
«Όπως είπαμε προηγουμένως, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απογοητευμένες από την απόφαση της κυβέρνησης της Τουρκίας να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί.
Η Αγία Σοφία αποτελεί μαρτυρία όχι μόνο της θρησκευτικής έκφρασης, αλλά και της καλλιτεχνικής και τεχνικής ιδιοφυΐας. Σημειώνουμε ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας δεσμεύτηκε να διατηρήσει και να προβάλλει την ιστορική θρησκευτική εικονογραφία της Αγίας Σοφίας και να διασφαλίσει την προσβασιμότητα χωρίς εμπόδια σε όλους τους επισκέπτες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες καλούν την κυβέρνηση της Τουρκίας να διατηρήσει την κληρονομιά αυτού του αξιοθαύμαστου κτηρίου και την αξεπέραστη ικανότητά της - τόσο σπάνια στον σύγχρονο κόσμο - να εξυπηρετεί την ανθρωπότητα ως μια πολύ απαραίτητη γέφυρα μεταξύ εκείνων των διαφορετικών θρησκευτικών παραδόσεων και πολιτισμών», σημείωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Δυσαρέσκεια Τραμπ για τη μετατροπή σε τζαμί
Την έντονη δυσαρέσκειά του για την απόφαση του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να μετατρέψει τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας σε τζαμί εξέφρασε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, με τον οποίο συναντήθηκε την Πέμπτη στον Λευκό Οίκο.
Μετά την προγραμματισμένη συνάντηση που είχε ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Μάικλ Πενς, στην Ουάσινγκτον, η οποία διήρκεσε 30 λεπτά, ο κ. Τραμπ, πληροφορηθείς για την παρουσία του Αρχιεπισκόπου στον Λευκό Οίκο, τον κάλεσε στο γραφείο του και συζήτησε μαζί του διεξοδικά όλα τα κρίσιμα θέματα για περίπου 15 λεπτά. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ εμφανίστηκε έντονα ενοχλημένος και εξέφρασε τον προβληματισμό του για το θέμα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δη των θρησκευτικών ελευθεριών των μειονοτήτων στην Τουρκία. Δήλωσε, μάλιστα, αρωγός και συμπαραστάτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου και προσωπικά του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, καθώς επίσης και του Ελληνισμού, και τόνισε ότι θα προχωρήσει άμεσα στις παρεμβάσεις που απαιτούνται.
Μ. Σχοινάς: «Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Αγία Σοφία είναι η λάθος αρχή»
«Η Τουρκία πρέπει να αποφασίσει, επιτέλους, ποια θα είναι η ευρύτερη γεωπολιτική της στόχευση», υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και επίτροπος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής, Μαργαρίτης Σχοινάς, κατά την παρουσίαση της νέας στρατηγικής της ΕΕ για την Ένωση Ασφάλειας.
Ερωτηθείς για την πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγία Σοφία, ο κ. Σχοινάς τόνισε ότι «ως Έλληνας, αισθάνομαι πικραμένος και θυμωμένος. Είναι μία δύσκολη ημέρα και είμαι σίγουρος ότι δεν τη νιώθω μόνο εγώ έτσι. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Αγία Σοφία είναι η λάθος αρχή».
Παράλληλα, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επισήμανε ότι «η Τουρκία πρέπει, επιτέλους, να αποφασίσει ποια θα είναι η ευρύτερη γεωπολιτική της στόχευση και με ποιον ακριβώς θα θέλει να πορευτεί στο μέλλον. Αν θέλει να πορευτεί με την Ευρώπη, αν θέλει να συνεχίσει σε αυτόν τον δρόμο της σύμφυσης με τις δικές μας αρχές και τις δικές μας αξίες».
Χ. Μάας: Η Αγία Σοφία και οι γεωτρήσεις εμπόδια για έναν διάλογο ΕΕ - Τουρκίας
Η απόφαση της 'Αγκυρας για την Αγία Σοφία δεν βοηθά να διεξαχθεί ένας λογικός διάλογος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και προεδρεύων του Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. κατά το τρέχον εξάμηνο Χάικο Μάας και τόνισε μεταξύ άλλων ότι πρέπει να επιλυθούν και τα ζητήματα με τις γεωτρήσεις της Τουρκίας στα ανοιχτά της Κύπρου και της Κρήτης.
«Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί δεν αποτελεί συνεισφορά στην συνεννόηση μεταξύ των λαών. Είναι μια απόφαση που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε, καθώς η σημασία του μοναδικού αυτού κτιρίου, με το καθεστώς μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, εκτείνεται πολύ πέρα από την Τουρκία», τονίζει ο κ. Μάας σε συνέντευξή του η οποία θα δημοσιευθεί αύριο στις εφημερίδες «Rheinische Post» και «General-Anzeiger» και επισημαίνει για μια ακόμη φορά ότι είναι απαραίτητος ένας λογικός διάλογος μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε. «Η απόφαση της 'Αγκυρας για την Αγία Σοφία δεν βοηθάει ιδιαίτερα σ' αυτό. Ήδη και χωρίς αυτή την επιπρόσθετη διένεξη, ένας εμπροσθοβαρής διάλογος μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας εμποδίζεται», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Μάας δηλώνει ακόμη ότι πρέπει να επιλυθούν και άλλα σημεία διένεξης, όπως οι γεωτρήσεις της Τουρκίας στα ανοιχτά της Κύπρου και της Κρήτης, ενώ, σε ό,τι αφορά το μελλοντικό στάτους της Αγίας Σοφίας, σημειώνει ότι η UNESCO θα αποφασίσει ποια επίδραση θα έχουν τα μέτρα της Τουρκίας στο καθεστώς της ως μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. «Αλλά εύχομαι τα πράγματα να εξελιχθούν το προσεχές διάστημα κατά τρόπο ώστε να μην απειληθεί ακόμη και το καθεστώς της Αγίας Σοφίας», λέει ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών.
Καθολική κοινότητα Αγίου Αιγιδίου: Σύμβολα όπως η Αγία Σοφία δεν πρέπει να είναι τείχη, αλλά γέφυρες
Στην απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και στην σημερινή μουσουλμανική προσευχή, αναφέρθηκε με δήλωσή του στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Rai Uno, o ιδρυτής της καθολικής κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου Αντρέα Ρικάρντι. Μια κοινότητα η οποία, με την διεθνή δράση της, προάγει τον διάλογο και δραστηριοποιείται για τον τερματισμό των συγκρούσεων σε πολλές περιοχές του πλανήτη.
Πιο αναλυτικά, ο Αντρέα Ρικάρντι δήλωσε:
«Με την ιστορία της, η Αγία Σοφία μιλούσε στους τουρίστες, στους προσκυνητές, για ενότητα και συνύπαρξη πολιτισμών και θρησκειών. Σήμερα πραγματοποιήθηκε η ισλαμική προσευχή, ως μήνυμα επανάκτησης. Πιστεύω ότι με τα σύμβολα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, να δείχνουμε σεβασμό».
Ο ιδρυτής της κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου, ολοκληρώνοντας την σκέψη του, συμπλήρωσε:
«Στον κόσμο αυτό, εύθραυστο και γεμάτο διενέξεις, αν θέλουμε μια ειρηνική και παγκόσμια συνύπαρξη, πρέπει να κάνουμε έτσι ώστε σύμβολα όπως η Αγία Σοφία να μην είναι τείχη αλλά γέφυρες, σύμβολα όπως η Αγία Σοφία να τύχουν σεβασμού, με την ιστορική τους πολυσύνθετη ταυτότητα, Οι χριστιανοί, άλλωστε, σήμερα δεν ζητούν η βασιλική αυτή εκκλησία να επιστρέψει στην χριστιανική λατρεία»