Πουθενά στον Ελλαδικό χώρο κατά την εποχή της Τουρκικής σκλαβιάς, σε τόσα λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα, δεν υπήρχαν τόσα πολλά μοναστήρια όσα στην Επαρχία Αποκούρου που κατά τον Πουκεβίλ εικοσιτέσσερα χωριά της περιοχής Θέρμου με πρωτεύουσα το Μεγαδένδρο.
Όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας,’ενα απ΄ τα μοναστήρια αυτά ήταν και της Ιεράς Μονής Καταφυγίου που βρίσκεται στη μέση ενός σαμαριού του βουνού Ξυλοκούνια Δρυμώμα (Μπερίκου ) του παλαιού Δήμου Αμβρακίας, περικυκλωμένο από ορθόστητους βράχους και απάτητα στεφάνια.
Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην εικόνα της ΠΑΝΑΓΙΑΣ, κι όπως αναφέρεται στην παράδοση, όποιος συντοπίτης μας δεν προσκυνούσε στην Ιερά Μονή του Προυσού, κατέβαινε εδώ για να προσκυνήσει την Κυρά της Ρούμελης. Παλαιότερα, υπήρχε στο Καταφύγι Παλαιό Μοναστήρι που οικοδομήθηκε κατά το έτος 1200, όπως γράφει ο Δ. Λουκόπουλος. Τ
ο καθολικό του Ιερού Ναού είναι κατάγραφο από ιερές εικόνες ιστορημένες κατά το πρώτο μισό του 18ου αι. κατά τους ιστορικούς, ενώ στη Βόρεια πλευρά του Ιερού Ναού απεικονίζεται το όραμα του Πέτρου Αλεξανδρείας, που με βάση τα τεχνοτροπικά του χαρακτηριστικά, χρονολογείται περί τα τέλη του 17ου αιώνα.
Στα γενικά αρχεία του κράτους έχει ευρεθεί ο Κώδικας του Μοναστηριού που δημοσιεύθηκε και από τον οποίο προκύπτει ότι το Μοναστήρι του Καταφυγίου αποτελούσε θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής και από τα ιερότερα προσκυνήματα στον χώρο της Δυτικής Ρούμελης με ακτινοβολία ακόμη και στην ΄Ηπειρο και τον Μοριά.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ το 1810, κατά τις περιηγήσεις στην περιοχή μας, φιλοξενήθηκε στο μοναστήρι του Καταφυγίου και το αναφέρει στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Ελλάδα».