Σε μια κρύα μέρα του Φεβρουαρίου, η Ολλανδή πριγκίπισσα Αμαλία έσπασε μια φιάλη σαμπάνιας στο κύτος του πολεμικού πλοίου Den Helder, ενώ αξιωματούχοι - μεταξύ των οποίων και στελέχη της ναυπηγικής εταιρείας Damen Shipyards - επευφημούσαν την τελετή.
Έκτοτε, σημειώνει το πρακτορείο Bloomberg, η κατάσταση για την Damen έχει αλλάξει δραματικά: Οι εισαγγελείς έχουν απαγγείλει κατηγορίες στην εταιρεία για διαφθορά και παραβίαση κυρώσεων, ένας σημαντικός πελάτης έχει παγώσει τις πληρωμές του, ενώ η έλλειψη ρευστότητας οδήγησε την ολλανδική κυβέρνηση να παρέμβει με ένα πακέτο έκτακτης στήριξης τον Ιούλιο.
Οι αναποδιές αυτές έχουν αναστατώσει τους πελάτες της εταιρείας στο ΝΑΤΟ, τη στιγμή που η Ευρώπη έχει αρχίσει να επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια στην άμυνα για να αντιμετωπίσει την όλο και πιο επιθετική Ρωσία. Οι νομικές διαδικασίες θα ξεκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους και οι καταδίκες - με ποινές που περιλαμβάνουν πρόστιμα και αποκλεισμό από διαγωνισμούς - θα μπορούσαν να πλήξουν σοβαρά την Damen και την ολλανδική βιομηχανία και να περιπλέξουν τους στόχους της Ευρώπης για επανεξοπλισμό.
«Θα ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για την ολλανδική ναυπηγική βιομηχανία» αν η Damen καταδικαζόταν, δήλωσε ο Sebastiaan Bennink, εταίρος της δικηγορικής εταιρείας Bennink Dunin-Wasowicz του Άμστερνταμ. Η Damen είναι «καθοριστική» για τη στρατιωτική ικανότητα της Ευρώπης, πρόσθεσε.
Ο όμιλος, που αποτελείται από 55 εταιρείες σε όλο τον κόσμο, με έδρα το Gorinchem απασχολεί περίπου 12.000 άτομα παγκοσμίως και ανακοίνωσε έσοδα άνω των 3 δισ. ευρώ το 2023.
Η ναυπηγική εταιρεία διευθύνεται από τον Arnout Damen, ο πατέρας του οποίου, Kommer Damen, αναδιάρθρωσε την οικογενειακή επιχείρηση το 1969 και σήμερα προεδρεύει του εποπτικού της συμβουλίου.
Η Damen κατασκευάζει δύο φρεγάτες ανθυποβρυχιακού πολέμου για την Ολλανδία, δύο φρεγάτες για το βελγικό ναυτικό, τις φρεγάτες F126 της Γερμανίας - τα μεγαλύτερα πλοία του στόλου τους - και σχεδιάζει τις νέες φρεγάτες για το ολλανδικό ναυτικό καθώς και αμφίβια μεταγωγικά πλοία.
Εάν δεν καταφέρει να υλοποιήσει αυτά τα έργα, θα είναι δύσκολο για τις συμμαχικές χώρες να αναλάβουν τα ηνία σε μια κρίσιμη στιγμή, δήλωσε ο Nick Childs, ανώτερος ερευνητής για τις ναυτικές δυνάμεις και τη θαλάσσια ασφάλεια στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. «Υπάρχουν λίγες ναυπηγικές εταιρείες στην Ευρώπη που μπορούν να κατασκευάσουν σύνθετα πολεμικά πλοία υψηλών προδιαγραφών», πρόσθεσε ο Childs.
Η ολλανδική εισαγγελία ανακοίνωσε τον Απρίλιο ότι θα παραπέμψει την Damen στο δικαστήριο μετά από ξεχωριστές ποινικές έρευνες για υποψίες δωροδοκίας, πλαστογραφίας και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μεταξύ 2006 και 2017, καθώς και για παραβίαση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.
Η κατηγορία για παραβίαση των κυρώσεων αφορά «αγαθά και τεχνολογία που μπορούσαν να συμβάλουν στην ενίσχυση της στρατιωτικής και τεχνολογικής δύναμης της Ρωσίας και/ή στην ανάπτυξη του τομέα άμυνας και ασφάλειας της χώρας», ανέφεραν οι εισαγγελείς τον Απρίλιο.
Οι σκόπιμες παραβιάσεις των κυρώσεων ή των ελέγχων εξαγωγών αποτελούν ποινικό αδίκημα στην Ολλανδία. Οι δικαστές μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμο έως και 10% των ετήσιων πωλήσεων της εταιρείας, εάν κρίνουν ότι η τυπική ποινή που υπερβαίνει ελαφρώς το 1 εκατ. ευρώ είναι πολύ χαμηλή. Μια ποινική καταδίκη μπορεί επίσης να εμποδίσει μια εταιρεία να συμμετάσχει σε διαγωνισμούς για ευρωπαϊκές συμβάσεις, δήλωσε ο Bennink.
Η υπόθεση των κυρώσεων αφορά «την προμήθεια ενός πολύ περιορισμένου αριθμού γερανών πολιτικής χρήσης στη Ρωσία. Η παράδοση αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί κυρώσεων που ίσχυε εκείνη την περίοδο», ανέφερε η Damen σε ανακοίνωση τον Απρίλιο. Η εταιρεία ανέφερε ότι «ενήργησε πάντα σύμφωνα με τα ισχύοντα μέτρα κυρώσεων και ότι υπήρξε πλήρης διαφάνεια σχετικά με τις δραστηριότητές της».
Οι ξεχωριστές κατηγορίες για τις δωροδοκίες με σκοπό την εξασφάλιση συμβολαίων στο εξωτερικό ταλανίζουν τον όμιλο εδώ και χρόνια. Το 2016, η Παγκόσμια Τράπεζα απέκλεισε την Damen από τα έργα της για 18 μήνες, ισχυριζόμενη ότι η εταιρεία είχε διαπράξει απάτη. Το 2017, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι ολλανδικές φορολογικές αρχές είχαν πραγματοποιήσει έφοδο στα κεντρικά γραφεία της Damen σχετικά με τις υποθέσεις διαφθοράς στο εξωτερικό.
Η δίκη για διαφθορά κατά της Damen θα ξεκινήσει στις 24 Νοεμβρίου και περιλαμβάνει τη δίωξη πρώην και νυν διευθυντών της εταιρείας. Η δίκη για παραβιάσεις των κυρώσεων θα ξεκινήσει πριν από το τέλος του έτους, αλλά οι ημερομηνίες δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί.
Οι Γερμανοί βουλευτές πρόσφατα πάγωσαν μια πληρωμή ύψους 671 εκατ. ευρώ προς την Damen για έξι πλοία F126, αφού η εταιρεία δεν τήρησε τον στόχο παράδοσης. Η Γερμανία έχει αναφέρει ότι θα πληρώσει συνολικά περίπου 9 δισ. ευρώ για τις φρεγάτες.
Οι γερμανοί νομοθέτες πρόσφατα πάγωσαν μια πληρωμή ύψους 671 εκατομμυρίων ευρώ προς την Damen για έξι πλοία F126, αφού η εταιρεία δεν τήρησε τον στόχο παράδοσης. Η Γερμανία δηλώνει ότι θα πληρώσει συνολικά περίπου 9 δισεκατομμύρια ευρώ για τις φρεγάτες. Η κίνηση αυτή άφησε την εταιρεία με «προσωρινό πρόβλημα ταμειακής ροής». Σε ένδειξη του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει η ναυπηγική εταιρεία, όταν το ολλανδικό κοινοβούλιο επέστρεψε από τις καλοκαιρινές διακοπές του τον Ιούλιο, ενέκρινε 270 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της Damen. Το γερμανικό υπουργείο άμυνας ανέφερε ότι το έργο θα συνεχιστεί.
Τον Ιούνιο, τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες από 2% σε 5% του ΑΕΠ, μετά από επανειλημμένη κριτική του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προς τους ευρωπαίους συμμάχους του σχετικά με τις δαπάνες.
Οι ευρωπαϊκές χώρες επανεξετάζουν τις ναυτικές τους δυνατότητες, δεδομένης της αυξημένης στρατιωτικής απειλής από τη Ρωσία και της αυξανόμενης ανησυχίας για την ανάγκη προστασίας των υποθαλάσσιων υποδομών, τονίζει το Bloomberg. Η Νορβηγία επέλεξε πρόσφατα το Ηνωμένο Βασίλειο για μια σύμβαση φρεγάτας αξίας 10 δισ. λιρών, στη μεγαλύτερη αμυντική επένδυση της σκανδιναβικής χώρας.
Σε καιρό πολέμου, όταν τα εχθρικά υποβρύχια περιπολούν, η ικανότητα του ΝΑΤΟ να τα εντοπίζει και να τα καταστρέφει είναι κρίσιμη, δήλωσε ο Sidharth Kaushal, ανώτερος ερευνητής στον τομέα της θαλάσσιας ισχύος στο Royal United Services Institute του Λονδίνου. Η Damen κατασκευάζει τον τύπο πολεμικών πλοίων που είναι απαράιτητα για την αποστολή αυτή. «Αν μια ναυπιγική εταιρεία όπως η Damen βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρά προβλήματα, αυτό θα είχε σημαντικές επιπτώσεις, και όχι μόνο για την Ολλανδία», είπε.