Λίγες ημέρες πριν μεταβεί στις ΗΠΑ για να διαπραγματευτεί ένα σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στάθηκε μπροστά στους ακροδεξιούς οπαδούς του σε έναν ισραηλινό οικισμό στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και έδωσε την υπόσχεση ότι δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος.
Δύο εβδομάδες αργότερα, καθισμένος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Νέα Υόρκη με τους στενότερους συμβούλους του και τους Αμερικανούς συνομιλητές του, κοίταζε ένα προσχέδιο εγγράφου για το ειρηνευτικό σχέδιο που υποστηρίζει ο Ντόναλντ Τραμπ και που κατέληγε στο ακριβώς αντίθετο: μια «αξιόπιστη πορεία», όσο ασαφής και αν είναι, προς ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.
«Έμοιαζε με προδοσία», είπε στους Financial Times ένα πρόσωπο που ενημέρωθηκε για τη συνάντηση.
Η επιρροή του γαμπρού του
Το προσχέδιο του Τραμπ ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς πιέσεων από το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες, που εκμεταλλεύτηκαν επίσης την οργή του προέδρου για την ισραηλινή επίθεση της 9ης Σεπτεμβρίου εναντίον των διαπραγματευτών της Χαμάς στη Ντόχα.
Η διπλωματική πίεση ενισχύθηκε επίσης από την επιρροή του γαμπρού του Τραμπ και πρώην απεσταλμένου του στη Μέση Ανατολή, Τζάρετ Κούσνερ.
Ο Τραμπ ήθελε να εξασφαλίσει την απελευθέρωση των 48 Ισραηλινών ομήρων που κρατούσε η Χαμάς, να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και να διατηρήσει ζωντανό το όνειρό του να μεσολαβήσει για μια μεγάλη προσέγγιση μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.
Ο χρόνος δεν ήταν τυχαίος, δήλωσαν δύο Ισραηλινοί αξιωματούχοι που συμμετείχαν στις συνομιλίες.
Επιθυμεί διακαώς το νόμπελ ειρήνης
Ο Τραμπ κατέστησε σαφές ότι ήθελε ο πόλεμος να τελειώσει μέχρι τη δεύτερη επέτειο της επίθεσης της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία πυροδότησε τη σύγκρουση. Το νόμπελ ειρήνης, το οποίο ο Τραμπ ποθεί, θα ανακοινωθεί επίσης αυτό το μήνα.
«Από πολύ νωρίς, ο Τραμπ κατάλαβε ότι οι όμηροι είναι τα κλειδιά που ανοίγουν όλες τις πόρτες στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ένας πρώην Ισραηλινός διπλωμάτης που συνεργάστηκε με την Ουάσινγκτον εκ μέρους των οικογενειών των αιχμαλώτων.
Ο Τραμπ είχε συναντηθεί με απελευθερωμένους ομήρους, γνώριζε μερικούς με το όνομά τους και παρακολουθούσε την ανάρρωσή τους μετά από μήνες αιχμαλωσίας -μια προσωπική σχέση που ξεπερνούσε κατά πολύ αυτή του Νετανιάχου. Εν τω μεταξύ, ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, ανταλλάσσει τακτικά μηνύματα με τις οικογένειες που περιμένουν τους αγαπημένους τους να επιστρέψουν.
Αλλά για να απελευθερώσει όλους τους ομήρους ταυτόχρονα και να θέσει σε εφαρμογή το φίλοδοξο σχέδιο του για τη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ χρειαζόταν παραχωρήσεις από τον Νετανιάχου.
Αυτό ήταν απαραίτητο όχι μόνο για να πείσει τη Χαμάς -για την οποία οι όμηροι είναι η μόνη πραγματική πηγή επιρροής -αλλά και για να κατευνάσει τους συμμάχους της Ουάσιγκτον στον Κόλπο, τους οποίους ο Νετανιάχου είχε αποξενώσει με την επιθετική στάση του Ισραήλ σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
Μεταξύ των πιο σημαντικών ήταν το Κατάρ, το οποίο φιλοξενεί το πολιτικό γραφείο της Χαμάς και έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις προσπάθειες διαμεσολάβησης των τελευταίων δύο ετών, σύμφωνα με άτομα που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις. Η επίθεση του Ισραήλ στη Ντόχα, σύμμαχο των ΗΠΑ, την ίδια στιγμή που η Χαμάς μελετούσε την πρόταση εκεχειρίας του Γουίτκοφ, εξόργισε τον Τραμπ.
Η συγγνώμη του Νετανιάχου
Πράγματι, όταν ο Νετανιάχου τελικά έφτασε στο Λευκό Οίκο στις 29 Σεπτεμβρίου -λίγες ημέρες μετά την παρουσίαση του ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ στους Άραβες ηγέτες -ο Αμερικανός πρόεδρος τον άκουσε να ζητάει συγγνώμη με ταπεινότητα από τον πρωθυπουργό του Κατάρ.
Η επίθεση στο Κατάρ «άνοιξε στην πραγματικότητα την πόρτα για όλα αυτά», δήλωσε ένας πρώην Αμερικανός αξιωματούχος που διατηρεί επαφές με ηγέτες στη Μέση Ανατολή.
Η επίθεση ήταν ταπεινωτική για τον Τραμπ, αλλά «του επέτρεψε να πει: «Τα σκ...ατε, σας σώζω και τελείωσα»», δήλωσε ο αξιωματούχος, χαρακτηρίζοντας σατιρικά την συγγνώμη του Νετανιάχου προς το Κατάρ στο Οβάλ Γραφείο ως «βίντεο ομήρου».
Ενώ ο Νετανιάχου και η ομάδα του προσπάθησαν να αμβλύνουν ορισμένα στοιχεία του 20 σημείων ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ -ειδικά την αναφορά σε ένα παλαιστινιακό κράτος -μια τεχνική ομάδα από το Κατάρ βρισκόταν κοντά στο Λευκό Οίκο, σύμφωνα με ένα πρόσωπο που είναι εξοικειωμένο με τα γεγονότα.
«Ήταν αδύνατο να αλλάξουν περισσότερα από μερικές λέξεις εδώ και εκεί», είπε ένα δεύτερο πρόσωπο που διάβασε τα προσχέδια.
Για παράδειγμα, ο Νετανιάχου και οι διαπραγματευτές του είχαν ζητήσει μια σημαντική παραχώρηση -την ευκαιρία να επιστρέψουν στον πόλεμο αν το Ισραήλ αποφάσιζε ότι η Χαμάς είχε παραβιάσει κάποια ρήτρα της συμφωνίας.
Η απάντηση που πήραν ήταν «να σταματήσουν να ψάχνουν για κενά». Ο ίδιος ο Τραμπ είχε εγγυηθεί στους Άραβες ότι το Ισραήλ δεν θα ξεκινούσε ξανά τον πόλεμο. Αυτή η υπόσχεση επιβεβαιώθηκε από ένα δεύτερο πρόσωπο που είναι εξοικειωμένο με τις συνομιλίες μεταξύ του Λευκού Οίκου και των Αράβων αξιωματούχων.
Έτσι, ανάμεσα στις νομικές διατυπώσεις του ειρηνευτικού σχεδίου υπήρχαν προτάσεις που θα ήταν ανάθεμα για τα ακροδεξιά κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση Νετανιάχου και που έχουν ορκιστεί να εκδιώξουν τους Παλαιστινίους από τη Γάζα.
Τώρα, το έγγραφο απέκλειε την αναγκαστική εκτόπιση και ανέφερε ότι οι κάτοικοι της Γάζας θα ήταν ελεύθεροι να εγκαταλείψουν την πολιορκημένη περιοχή και να επιστρέψουν όποτε ήθελαν. Οι μαχητές της Χαμάς θα μπορούσαν να λάβουν αμνηστία αν παραδώσουν τα όπλα τους και συμφωνήσουν σε «ειρηνική συνύπαρξη», αντί να καταδιώκονται μέχρι θανάτου.
Όχι μόνο δεν θα επιτρεπόταν στο Ισραήλ να καταλάβει ή να προσαρτήσει τη Γάζα, αλλά δεν θα μπορούσε ούτε να χτίσει οικισμούς εκεί. Ο ΟΗΕ θα επιτρεπόταν να επιστρέψει για να τροφοδοτήσει τους Παλαιστινίους που λιμοκτονούσαν λόγω του ισραηλινού αποκλεισμού από την ανθρωπιστική βοήθεια
Ωστόσο, το έγγραφο περιείχε αρκετά στοιχεία για να σώσει ο Νετανιάχου την υπόληψή του. Η Χαμάς θα αποκλειόταν από την παλαιστινιακή διακυβέρνηση. Οι μαχητές της θα αφοπλίζονταν και η Λωρίδα της Γάζας θα αποστρατιωτικοποιούνταν.
Μια επιτροπή Παλαιστινίων τεχνοκρατών και ένα διεθνές εποπτικό όργανο υπό την προεδρία του Τραμπ θα διοικούσαν προσωρινά τη Γάζα, και όχι η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία διοικεί τμήματα της Δυτικής Όχθης. Μια διεθνής δύναμη θα επόπτευε την ασφάλεια.
Αλλά το πιο σημαντικό, σύμφωνα με δύο Ισραηλινούς αξιωματούχους, ήταν η γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Τραμπ όταν το ανακοίνωσε -αν η Χαμάς απορρίψει τη συμφωνία, είπε, «το Ισραήλ θα έχει την πλήρη υποστήριξή μου για να ολοκληρώσει το έργο της εξάλειψης της απειλής της Χαμάς».
Ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που τον στρίμωξε
Στεκόμενος δίπλα του, ο Νετανιάχου φαινόταν συγκρατημένος. Είχε αντιμετωπίσει τρεις Αμερικανούς προέδρους -τον Μπιλ Κλίντον, τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Τζο Μπάιντεν.
Τώρα αντιμετώπιζε έντονη πίεση από τον πρόεδρο που είχε δηλώσει με σιγουριά ότι είναι «ο μεγαλύτερος φίλος που είχε ποτέ το Ισραήλ στο Λευκό Οίκο».
Αν και ο Τραμπ έχει από καιρό εκνευρίσει τους συμμάχους των ΗΠΑ με την συναλλακτική του προσέγγιση και τις ασταθείς αποφάσεις του, ο Νετανιάχου θεωρούσε τον Αμερικανό ηγέτη και την ένθερμη φιλοϊσραηλινή πολιτική του βάση αξιόπιστης υποστήριξης.
Ωστόσο, νωρίτερα φέτος, ο Τραμπ τον εξέπληξε με την ανακοίνωση ότι οι ΗΠΑ διεξήγαγαν έμμεσες συνομιλίες με το Ιράν, και στη συνέχεια τον έφερε σε δύσκολη θέση υπενθυμίζοντάς του ότι το Ισραήλ στηρίζεται σε δισεκατομμύρια δολάρια αμερικανικής βοήθειας.
«Ο κανόνας είναι ότι τα συμφέροντα του Ντόναλντ Τραμπ έρχονται πρώτα», δήλωσε ο Μάικλ Όρεν, πρώην πρέσβης του Ισραήλ στις ΗΠΑ.
Πριν από τον Τραμπ, ο Νετανιάχου επέκτεινε τους οικισμούς παρά τις αντιρρήσεις του Ομπάμα και καθυστέρησε τις ειρηνευτικές συνομιλίες υπό την προεδρία Κλίντον.
Αναφερόμενος στις απαιτήσεις του Μπάιντεν σχετικά με τη διεξαγωγή του πολέμου στη Γάζα, ο Όρεν πρόσθεσε: «Και με τον πρόεδρο Μπάιντεν, ο οποίος είναι γνωστός για τη φράση «μην το κάνετε, μην το κάνετε, μην το κάνετε» -το Ισραήλ το έκανε».
«Αλλά με τον Ντόναλντ Τραμπ, όταν λέει «μην το κάνετε», τότε δεν το κάνετε», είπε ο Όρεν. «Και τώρα αυτός είναι ο κανόνας ακόμη και για το Ισραήλ», τόνισε.
Πηγή: skai.gr