Οι ΗΠΑ ανέλαβαν τον ρόλο της «νταντάς» στο Ισραήλ για να διασφαλίσουν πως ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θα τηρήσει την εκεχειρία στη Γάζα. Ένας Αμερικανός αξιωματούχος αποκάλεσε την πολιτική αυτή ως «bibi-sitting», σε ένα λογοπαίγνιο από διαφήμιση που είχε κάνει πριν χρόνια ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ως «bibi-sitter» παιδιών.
Σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων, παρέλασαν στο Ισραήλ σειρά ανώτατων Αμερικανών αξιωματούχων για να εξασφαλίσουν την εφαρμογή της νεοσύστατης συμφωνίας με τη Χαμάς για κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα.
Ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε την «επίθεση γοητείας», επισκεπτόμενος το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα, για να επιβλέψει την υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός. Στη συνέχεια, την Τρίτη, ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν για να παρακολουθήσει την εφαρμογή της συμφωνίας. Την Πέμπτη, αναμένεται να φτάσει στη χώρα και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.
Παράλληλα, ο γαμπρός του Αμερικανού προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ, και ο ειδικός απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ έχουν πραγματοποιήσει πολλαπλές αποστολές στο Ισραήλ, διαμορφώνοντας και μετατρέποντας τη συμφωνία σε διπλωματική πραγματικότητα.
Οι επισκέψεις υψηλού επιπέδου Αμερικανών στο Ισραήλ σε περιόδους κρίσης δεν είναι πρωτόγνωρες καθώς και ο Τζο Μπάιντεν είχε πάει στο Τελ Αβίβ λίγες μέρες μετά τις 7 Οκτωβρίου 2023, σε μια επίσκεψη αλληλεγγύης, προειδοποιώντας τους εχθρούς του Ισραήλ να μην εμπλακούν, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν επίσης έκανε συχνές επισκέψεις.
Ωστόσο, αυτές οι επισκέψεις είχαν περισσότερο χαρακτήρα αλληλεγγύης και αποτροπής, αυτές του Τραμπ έχουν χαρακτήρα διαχείρισης και συμμόρφωσης. Οι ΗΠΑ, όπως αναφέρει το CNN, δεν μεσολαβούν απλώς για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, αλλά τη διαχειρίζονται ενεργά.
«Σκοπεύουμε να παραμείνουμε ενεργοί για να διασφαλίσουμε ότι η ειρήνη θα επικρατήσει», δήλωσε ο Βανς σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη, παρουσιάζοντας ένα νέο κέντρο συντονισμού των ΗΠΑ για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των εξελίξεων σε πραγματικό χρόνο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα.
«Η διαχείριση της συμφωνίας έχει ανατεθεί σε έναν εξωτερικό φορέα, τους Αμερικανούς, και αυτό είναι ένα πολύ προβληματικό ζήτημα», ανέφερε την Τρίτη ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF), υποστράτηγος Γκάντι Αϊζενκότ, στο ισραηλινό ραδιοφωνικό σταθμό Kan Radio. «Καθώς προχωράμε με την εφαρμογή της συμφωνίας, θα εισέλθουν περισσότερες διεθνείς δυνάμεις, και αυτό θα περιορίσει τους IDF», τόνισε.
Η διαχείριση της εφαρμογής της συμφωνίας από την Ουάσιγκτον υπογραμμίζει την αποφασιστικότητά της για την επιτυχία της εκεχειρίας. Όμως αντανακλά και την ανησυχία για τις προθέσεις των πολιτικών εταίρων του Νετανιάχου, καθώς οι ακροδεξιοί σύμμαχοί του αντιτάχθηκαν στο τέλος του πολέμου και ζήτησαν την πλήρη κατάληψη της Γάζας.
Ο Νετανιάχου κατάφερε να περάσει την πρώτη φάση της συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής των ομήρων στη Γάζα σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση Παλαιστινίων κρατουμένων και υπόπτων.
Η δεύτερη φάση ωστόσο είναι πολύ πιο δύσκολη: ο καθορισμός της μεταπολεμικής διακυβέρνησης και των δυνάμεων ασφαλείας στη Γάζα, καθώς και ο καθορισμός του ρόλου που θα διαδραματίσουν η Παλαιστινιακή Αρχή, τα αραβικά κράτη και άλλοι διεθνείς παράγοντες.
«Οι ΗΠΑ έχουν τον πρώτο λόγο στο Ισραήλ»
Την ίδια ώρα, η εκεχειρία φάνηκε πως είναι ακόμα εύθραυστη από τα όσα έγιναν την περασμένη εβδομάδα στη Ράφα. Η Ιερουσαλήμ έσπευσε να δηλώσει ότι πρόκειται για παραβίαση της εκεχειρίας, ενώ ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμοτρίτς έγραψε στο Twitter μια μόνο λέξη: «Πόλεμος». Το Ισραήλ πραγματοποίησε στη συνέχεια επιθέσεις σε όλη τη Γάζα, στις οποίες σκοτώθηκαν περισσότεροι από 40 Παλαιστίνιοι.
Το απόγευμα της Κυριακής, ο Νετανιάχου ανακοίνωσε την αναστολή της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα. Ωστόσο, δύο ώρες αργότερα, υπό την πίεση των ΗΠΑ, αναίρεσε την απόφασή του, σύμφωνα με ισραηλινή πηγή που έχει γνώση του θέματος. Τρεις ημέρες αργότερα, ο Βανς δήλωσε ότι θα υπάρξουν «αναπόφευκτες συγκρούσεις», αλλά ότι η εκεχειρία θα διαρκέσει.
Η μεταπολεμική φάση σηματοδοτεί επίσης μια αναπροσαρμογή των περιφερειακών ρόλων. Παρά τον βαθύ σκεπτικισμό του Ισραήλ, η Τουρκία και το Κατάρ διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στο πλαίσιο της Ουάσιγκτον για την ανοικοδόμηση και τη διαμεσολάβηση στη Γάζα. Ο Βανς δήλωσε κατηγορηματικά στην Ιερουσαλήμ πως «το ποια στρατεύματα θα βρίσκονται στο έδαφος του Ισραήλ – ή της Γάζας – πρέπει να το εγκρίνουν οι Ισραηλινοί», ενώ παράλληλα εξήρε την Άγκυρα και την Ντόχα για την «εποικοδομητική» επιρροή τους.
«Οι κανόνες του παιχνιδιού γράφονται ενώ μιλάμε, αλλά είναι ήδη σαφές ότι οι ΗΠΑ έχουν τον πρώτο λόγο και το Ισραήλ παίζει σύμφωνα με τους κανόνες τους», δήλωσε ο Άμος Χαρέλ, ανώτερος στρατιωτικός αναλυτής της Haaretz, στο CNN.
«Ο Νετανιάχου δεν θα το παραδεχτεί ποτέ, αλλά σε μεγάλο βαθμό, το Ισραήλ υποθήκευσε μέρος της ανεξαρτησίας του, με τους Αμερικανούς στρατηγούς να ελέγχουν το τιμόνι».
Ο ισραηλινός στρατός είναι συνηθισμένος στη στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ, όπως φάνηκε και καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. Ωστόσο, ο Χαρέλ υποστηρίζει ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από συνεργασία – πρόκειται για διαχείριση. «Η ισραηλινή στρατιωτική ηγεσία δεν επιθυμεί απαραίτητα να έχει μια άλλη αρχή να την εποπτεύει», δήλωσε στο CNN. Ωστόσο, ο στρατός, του οποίου ο αρχηγός του γενικού επιτελείου πίεσε για την αποδοχή μιας πρόωρης εκεχειρίας, κατανοεί ότι αυτή είναι η μόνη λύση για τον τερματισμό του πολέμου.
«Η πορεία των ΗΠΑ, ακόμα και αν είναι γεμάτη λακούβες, είναι ο τρόπος για να φτάσουμε εκεί», είπε.
Αυτή η δυναμική αντικατοπτρίζεται στις επανειλημμένες παρεμβάσεις της κυβέρνησης Τραμπ στις στρατηγικές αποφάσεις του Ισραήλ τους τελευταίους μήνες. Τον Ιούνιο, ο Τραμπ διέταξε την ισραηλινή πολεμική αεροπορία να ανακαλέσει τα αεροσκάφη που ήταν καθ' οδόν για να επιτεθούν σε ιρανικούς στόχους. Τον Σεπτέμβριο, ανάγκασε το Ισραήλ να ζητήσει συγγνώμη από το Κατάρ μετά από την αποτυχημένη επίθεση εναντίον ηγετών της Χαμάς στην Ντόχα. Λίγες μέρες αργότερα, έδωσε δημόσια εντολή στο Ισραήλ να σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές.
Για ορισμένους ισραηλινούς παρατηρητές και πολιτικούς, η έκταση της αμερικανικής εμπλοκής θα μπορούσε να εδραιώσει την αντίληψη ότι το Ισραήλ εξαρτάται από την άδεια των ΗΠΑ, υπονομεύοντας την κυριαρχία και την ελευθερία του να ασκεί βία. «Ο Νετανιάχου μας μετέτρεψε μονομερώς σε προτεκτοράτο, το οποίο δέχεται επιταγές σχετικά με την ασφάλειά του», κατήγγειλε τη Δευτέρα ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ.
Ο Νετανιάχου απέρριψε τις επικρίσεις. Μιλώντας δίπλα στον Βανς από την Ιερουσαλήμ την Τετάρτη, είπε ότι η άποψη ότι το Ισραήλ αποτελεί κράτος-πελάτη των ΗΠΑ είναι «ανοησία».
«Τη μία εβδομάδα λένε ότι το Ισραήλ ελέγχει τις ΗΠΑ, την επόμενη εβδομάδα λένε ότι οι ΗΠΑ ελέγχουν το Ισραήλ», είπε σαρκαστικά. Ο Βανς επανέλαβε τη θέση του, λέγοντας: «Δεν θέλουμε ένα υποτελές κράτος, και το Ισραήλ δεν είναι αυτό. Δεν θέλουμε ένα κράτος-πελάτη, και το Ισραήλ δεν είναι αυτό. Θέλουμε μια συνεργασία, θέλουμε έναν σύμμαχο εδώ».
Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Νετανιάχου έχουν επανειλημμένως δηλώσει ότι σκοπός τους, πέραν της διαχείρισης των συγκρούσεων, είναι η επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ. Είναι το κίνητρο που ο Τραμπ έχει προσφέρει στον Νετανιάχου, και ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να το υλοποιήσει με κάθε τρόπο.
Ωστόσο, το κύριο πολιτικό εμπόδιο για το Ισραήλ παραμένει: πώς θα υλοποιηθεί το σχέδιο για μια βιώσιμη συνύπαρξη, την οποία δεν θέλει η σκληροπυρηνική συμμαχία του Νετανιάχου.
Σε αυτό το σημείο, η αμερικανική... «φροντίδα» μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος του Νετανιάχου και η πίεση του Τραμπ μπορεί να του προσφέρει εσωτερική πολιτική κάλυψη και μια δικαιολογία για παραχωρήσεις, που η συμμαχία του δεν θα δεχόταν ποτέ υπό άλλες συνθήκες.
Πηγή: skai.gr