Από το παγωμένο και βομβαρδισμένο Κίεβο, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρέθηκε την Κυριακή (28/12) στην επίσημη αίθουσα δείπνου με τις τοιχογραφίες του Μαρ-α-Λάγκο στη Φλόριντα, ελπίζοντας να εξασφαλίσει τη στήριξη του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο αναθεωρημένο ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Μετά από συνομιλίες διάρκειας άνω των τριών ωρών, καμία πλευρά δεν ανακοίνωσε κάποια θεαματική πρόοδο. Τραμπ και Ζελένσκι αναγνώρισαν ότι η διαδικασία είναι σύνθετη και απαιτεί περισσότερο χρόνο. Ο Τραμπ, ο οποίος είχε μιλήσει νωρίτερα την ίδια ημέρα τηλεφωνικά με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, εξακολουθεί να «ακούει» τις ρωσικές θέσεις. Ωστόσο, σε αντίθεση με προηγούμενες συναντήσεις τους, επαίνεσε τον Ζελένσκι και εξέφρασε αισιοδοξία ότι η ειρήνη είναι κοντά.
«Νομίζω ότι πλησιάζουμε πολύ, ίσως πολύ κοντά», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο Τραμπ ανέφερε ότι ομάδες εργασίας από τις ΗΠΑ, την Ουκρανία και την Ευρώπη θα συνεχίσουν τις συζητήσεις τις επόμενες εβδομάδες — πιθανόν στην Ουάσινγκτον — και ότι επίκειται νέα τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Πούτιν, ο οποίος θα πρέπει να εγκρίνει οποιαδήποτε συμφωνία.
Δίλημμα: Τερματισμός ή παράταση του πολέμου
Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε ότι δεν έχει στο μυαλό του συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, αλλά υπονόησε πως η παρούσα συγκυρία ίσως αποτελεί τη «μεγάλη ευκαιρία» για μια τελική διευθέτηση της σύγκρουσης που διαρκεί σχεδόν τέσσερα χρόνια.
«Είτε θα τελειώσει, είτε θα συνεχιστεί για πολύ καιρό και εκατομμύρια επιπλέον άνθρωποι θα σκοτωθούν», σημείωσε.
Ο Τραμπ αναγνώρισε δημόσια την απογοήτευσή του για τον ρυθμό των διαπραγματεύσεων, αφήνοντας αιχμές και προς τις δύο πλευρές. Ενώ κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2024 είχε υποσχεθεί άμεση επίλυση του πολέμου, τώρα παραδέχεται ότι τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, καθώς δεν κατάφερε να αξιοποιήσει την προσωπική σχέση του με τον Πούτιν. Η συνάντηση χωρίς αποτελέσματα ανέδειξε αυτές τις δυσκολίες.
Πάντως, «εντός ολίγων εβδομάδων» ενδέχεται να κριθεί αν η ειρήνη είναι εφικτή ή όχι, σύμφωνα με τον ίδιο.
Παρών… από απόσταση ο Πούτιν
Παρότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν συμμετείχε φυσικά στη συνάντηση στο Παλμ Μπιτς, η παρουσία του ήταν έντονα αισθητή. Η πολύωρη τηλεφωνική επικοινωνία που προηγήθηκε της συνάντησης είχε ζητηθεί, σύμφωνα με τη Μόσχα, από τον Τραμπ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που μια «ενημέρωση» από τον Πούτιν φαίνεται να επηρεάζει το κλίμα των συνομιλιών. Τον Οκτώβριο, μετά από αντίστοιχη συνομιλία, ο Τραμπ υπαναχώρησε στο ζήτημα των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς προς το Κίεβο.
Σε αντίθεση με τότε, η συνομιλία με τον Πούτιν αυτήν τη φορά δεν στάθηκε εμπόδιο στον διάλογο με τον Ζελένσκι. Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ εκφράστηκε ανοιχτά θετικά για τον Ρώσο ηγέτη όσον αφορά τη στάση του στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.
«Εργάζεται με την Ουκρανία για να ανοίξει το εργοστάσιο. Είναι μεγάλο βήμα όταν δεν το βομβαρδίζει», είπε.
Ο Τραμπ επέμεινε πως ο Πούτιν «μιλά σοβαρά για ειρήνη».
Το δύσκολο «10%» της συμφωνίας
Παρά τη συμφωνία στο 90% του σχεδίου, το εναπομείναν ποσοστό αφορά τα πιο ακανθώδη ζητήματα:
- Καθεστώς πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια
- Εδαφικές παραχωρήσεις – κυρίως Ντονμπάς
Ο Τραμπ πρότεινε «πραγματιστική» προσέγγιση: να γίνουν οι παραχωρήσεις τώρα, πριν η Ρωσία προωθηθεί περισσότερο.
Ο Ζελένσκι δηλώνει πρόθυμος να θέσει οποιοδήποτε σχέδιο ειρήνης σε δημοψήφισμα — όπως απαιτεί το ουκρανικό Σύνταγμα — αλλά ζητά πρώτα εκεχειρία. Η Ρωσία, όμως, απορρίπτει κάθε συζήτηση προσωρινής κατάπαυσης πυρός, υποστηρίζοντας πως αυτό θα παρατείνει τη σύγκρουση.
Ο βοηθός του Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ, δήλωσε ότι Τραμπ και Πούτιν έχουν «παρόμοιες απόψεις» σε αυτό.
Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε σε σημαντική πρόοδο και στο ζήτημα του Ντονμπάς, το οποίο χαρακτήρισε «μεγάλο θέμα».
Η πολυεπίπεδη και συχνά δύσκολη σχέση Τραμπ – Ζελένσκι
Από την επεισοδιακή πρώτη τους συνάντηση τον Φεβρουάριο μέχρι σήμερα, κάθε επαφή τους βρίσκεται στο μικροσκόπιο. Παρότι ορισμένες ήταν έντονες πίσω από τις κάμερες, αυτή τη φορά ο Τραμπ εξέφρασε εκτενή προσωπικό έπαινο:
«Είναι γενναίος άνθρωπος, και ο λαός του είναι πολύ γενναίος».
Ο Ζελένσκι, με τη σειρά του, εξέφρασε επανειλημμένα την ευγνωμοσύνη του — κάτι που θεωρήθηκε πολιτικά σημαντικό μετά τις επικρίσεις που είχε δεχθεί τον Φεβρουάριο από Τραμπ και Βανς ότι «δεν είναι αρκετά ευγνώμων».
Το λιγότερο επίσημο περιβάλλον του Mar-a-Lago φαίνεται ότι βοήθησε στο κλίμα. Ο Τραμπ κατέληξε χαμογελώντας πως ο Ζελένσκι εντυπωσιάστηκε από το θέρετρο:
«Μπήκε μέσα και είπε: “Αυτό το μέρος είναι πανέμορφο”. Δεν νομίζω ότι θέλει να πάει πια στον Λευκό Οίκο».