Το Λούβρο, το πιο πολυσύχναστο μουσείο του κόσμου και παγκόσμιο σύμβολο τέχνης, ομορφιάς και διαχρονικότητας, παρέμεινε κλειστό τη Δευτέρα — όχι λόγω πολέμου, ούτε τρομοκρατίας, αλλά εξαιτίας του εξαντλημένου προσωπικού του, το οποίο υποστηρίζει ότι το ίδρυμα καταρρέει από μέσα.
Ήταν ένα σχεδόν αδιανόητο θέαμα: το «σπίτι» των έργων του Λεονάρντο ντα Βίντσι και θησαυρών χιλιάδων ετών πολιτισμού — «παράλυτο» από τους ίδιους τους ανθρώπους που έχουν επιφορτιστεί με το να καλωσορίζουν τον κόσμο στις αίθουσές του.
Κι όμως, η στιγμή ξεπερνούσε μια απλή εργατική κινητοποίηση. Το Λούβρο έχει γίνει βαρόμετρο του παγκόσμιου υπερτουρισμού — ένα επιχρυσωμένο παλάτι καταβεβλημένο από τη δική του δημοφιλία. Καθώς τουριστικοί μαγνήτες όπως η Βενετία και η Ακρόπολη αγωνίζονται να περιορίσουν τα πλήθη, το πιο εμβληματικό μουσείο του κόσμου φτάνει στη δική του στιγμή λογαριασμού.
Η αιφνίδια απεργία ξέσπασε κατά τη διάρκεια μιας εσωτερικής συνάντησης, όταν φύλακες αιθουσών, υπάλληλοι εισιτηρίων και προσωπικό ασφαλείας αρνήθηκαν να αναλάβουν καθήκοντα, διαμαρτυρόμενοι για μη διαχειρίσιμα πλήθη, χρόνια υποστελέχωση και, όπως δήλωσε ένα σωματείο, «μη βιώσιμες» συνθήκες εργασίας.
Το να κλείσει το Λούβρο τις πόρτες του στο κοινό είναι σπάνιο. Έχει συμβεί κατά τη διάρκεια πολέμου, της πανδημίας και σε λίγες απεργίες — όπως οι ξαφνικές αποχωρήσεις το 2019 για το συνωστισμό και το 2013 για λόγους ασφαλείας. Όμως σπάνια έχει υπάρξει κατάσταση όπως αυτή: τουρίστες στην πλατεία με εισιτήρια στα χέρια, χωρίς εξήγηση για το ξαφνικό κλείσιμο του μουσείου.
Η αναστάτωση έρχεται λίγους μήνες μετά την παρουσίαση από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ενός δεκαετούς σχεδίου διάσωσης του Λούβρου — από διαρροές νερού, επικίνδυνες διακυμάνσεις θερμοκρασίας, παλαιωμένες υποδομές και επισκεψιμότητα πολύ μεγαλύτερη από τις δυνατότητες του μουσείου.
Όμως, για τους εργαζόμενους επί τόπου, το υποσχόμενο μέλλον μοιάζει μακρινό.
Το καθημερινό πλήθος της Μόνα Λίζα
Στο επίκεντρο όλων, όπως πάντα, βρίσκεται η Μόνα Λίζα — ένα πορτρέτο του 16ου αιώνα που σήμερα προσελκύει πλήθη παρόμοια με συνάντηση διασήμων παρά με εμπειρία τέχνης.
Περίπου 20.000 άνθρωποι την ημέρα στριμώχνονται στην αίθουσα των Εθνών, τη μεγαλύτερη του μουσείου, για να τραβήξουν μια σέλφι με την αινιγματική γυναίκα του Λεονάρντο ντα Βίντσι πίσω από το προστατευτικό γυαλί. Η ατμόσφαιρα είναι συχνά θορυβώδης, με σπρωξίματα και τόσο πυκνή, που πολλοί δεν ρίχνουν ούτε μια ματιά στα αριστουργήματα που την πλαισιώνουν — έργα του Τισιανού και του Βερονέζε που περνούν απαρατήρητα.
Το σχέδιο ανακαίνισης του Μακρόν, που ονομάζεται «Νέα Αναγέννηση του Λούβρου», υπόσχεται λύση. Η Μόνα Λίζα θα αποκτήσει επιτέλους τη δική της αίθουσα, με χρονομετρημένη είσοδο. Σχεδιάζεται επίσης νέα είσοδος κοντά στον Σηκουάνα έως το 2031, ώστε να μειωθεί η πίεση στη γυάλινη πυραμίδα.
«Οι συνθήκες έκθεσης και παρουσίασης θα είναι αντάξιες της Μόνα Λίζα», δήλωσε ο Μακρόν τον Ιανουάριο.
Ένα μουσείο σε αναμονή
Το Λούβρο υποδέχτηκε 8,7 εκατομμύρια επισκέπτες πέρυσι — υπερδιπλάσιους από όσους μπορεί να αντέξει η υποδομή του. Παρά το ημερήσιο όριο των 30.000 επισκεπτών, το προσωπικό λέει ότι η εμπειρία έχει γίνει καθημερινή δοκιμασία αντοχής, με ελάχιστους χώρους ανάπαυσης, περιορισμένες τουαλέτες και καλοκαιρινή ζέστη που ενισχύεται από το φαινόμενο θερμοκηπίου της πυραμίδας.
Σε διαρροή εσωτερικού υπομνήματος, η πρόεδρος του Λούβρου, Λορένς ντε Καρ, προειδοποίησε ότι τμήματα του κτιρίου «δεν είναι πλέον στεγανά», ότι οι διακυμάνσεις θερμοκρασίας θέτουν σε κίνδυνο ανεκτίμητα έργα τέχνης και ότι ακόμα και βασικές ανάγκες επισκεπτών — τροφή, τουαλέτες, σήμανση — υπολείπονται των διεθνών προτύπων. Περιέγραψε την εμπειρία απλά ως «σωματικό μαρτύριο».
«Αυτό που ξεκίνησε ως μια προγραμματισμένη μηνιαία ενημέρωση, μετατράπηκε σε μαζική έκφραση αγανάκτησης», είπε η Σεφιάν. Οι συνομιλίες μεταξύ εργαζομένων και διοίκησης ξεκίνησαν στις 10:30 π.μ. και συνεχίστηκαν ως το απόγευμα. Μέχρι τότε, το μουσείο παρέμενε κλειστό.
Το πλήρες σχέδιο ανακαίνισης — με προβλεπόμενο κόστος €700–800 εκατομμύρια — αναμένεται να χρηματοδοτηθεί από έσοδα εισιτηρίων, ιδιωτικές δωρεές, κρατικούς πόρους και δικαιώματα εκμετάλλευσης από το παράρτημα του Λούβρου στο Αμπού Ντάμπι. Οι τιμές εισιτηρίων για τουρίστες εκτός Ε.Ε. αναμένεται να αυξηθούν αργότερα φέτος.
Όμως οι εργαζόμενοι λένε πως οι ανάγκες τους είναι πιο επείγουσες από οποιοδήποτε δεκαετές σχέδιο.
Σε αντίθεση με άλλα εμβληματικά σημεία στο Παρίσι, όπως ο καθεδρικός της Παναγίας των Παρισίων ή το Κέντρο Πομπιντού, που βρίσκονται υπό κρατική αναστήλωση, το Λούβρο παραμένει σε αναμονή — ούτε πλήρως χρηματοδοτούμενο, ούτε πλήρως λειτουργικό.
Ο πρόεδρος Μακρόν, που έδωσε τη νικητήρια ομιλία του 2017 στο Λούβρο και το πρόβαλε στους Ολυμπιακούς του 2024, έχει υποσχεθεί ένα ασφαλέστερο, πιο σύγχρονο μουσείο μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Μέχρι τότε, ο μεγαλύτερος πολιτιστικός θησαυρός της Γαλλίας — και τα πλήθη που τον κατακλύζουν — παραμένουν εγκλωβισμένοι στα κενά του παρόντος.
Louvre museum shuts its doors as staff say they are overwhelmed