Σε μια αιφνίδια κλιμάκωση των διμερών εντάσεων, η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή του καθεστώτος χωρίς βίζα για τους Τούρκους πολίτες, με ισχύ από αύριο 30 Οκτωβρίου 2025.
Η απόφαση παρουσιάζεται ως ευθυγράμμιση με τις απαιτήσεις ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο έρχεται αμέσως μετά από ένα αιματηρό περιστατικό μαχαιρώματος στην πρωτεύουσα, που πυροδότησε ένα έντονο αντι-τουρκικό κλίμα και διπλωματικές τριβές μεταξύ Ποντγκόριτσα και Άγκυρας.
Η αφορμή ήταν ένας καβγάς το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Ποντγκόριτσα, που άφησε έναν Μαυροβούνιο σε κρίσιμη κατάσταση με τραύματα από μαχαίρι. Οι αρχές συνέλαβαν αρκετούς υπόπτους, μεταξύ των οποίων Τούρκους και Αζέρους υπηκόους, σε ένα επεισόδιο που τα τοπικά ΜΜΕ περιέγραψαν ως «επίθεση με μαχαίρια» μεταξύ ξένων επισκεπτών.
Το συγκεκριμένο περιστατικό προκάλεσε κύμα αντιποίνων: αναφορές για παρενοχλήσεις, βανδαλισμούς και επιθέσεις εναντίον Τούρκων μεταναστών και τουριστών αυξήθηκαν κατακόρυφα μέσα σε 48 ώρες. Βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ομάδες να φωνάζουν συνθήματα κατά της Τουρκίας κοντά στην τουρκική πρεσβεία, ενώ τουρκικές επιχειρήσεις κατέβασαν ρολά προσωρινά για λόγους ασφαλείας.
Χθες βράδυ διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα «Έξω οι Τούρκοι» μπροστά από Κυβερνητικά κτήρια.
Ομάδες Σέρβων φώναζαν «Εδώ δεν είναι Γερμανία να κάνετε ότι θέλετε -Έξω οι Τούρκοι»
Η τουρκική μειονότητα στο Μαυροβούνιο, που αριθμεί περίπου 20.000 άτομα και συγκεντρώνεται κυρίως στην ιστορική πόλη Πλαβ. To επεισόδιο επανέφερε στον δημόσιο διάλογο τον προβληματισμό για «ανεξέλεγκτη μετανάστευση» από την Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, όταν πολλοί υποστηρικτές του κινήματος Γκιουλέν αναζήτησαν καταφύγιο στα Βαλκάνια.
Η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Μιλόικο Σπάγιτς επικαλέστηκε το περιστατικό ως άμεση αφορμή, αλλά τόνισε ότι η αναστολή εντάσσεται στο πλαίσιο της προσαρμογής προς την ΕΕ.
«Διακρίνουμε ανάμεσα στους νομοταγείς Τούρκους πολίτες που σέβονται την κυριαρχία μας και σε εκείνους που δεν το κάνουν», δήλωσε ο Υπουργός Εσωτερικών Φίλιπ Μπάροβιτς.
Η νέα πολιτική επιβάλλει στους Τούρκους κατόχους διαβατηρίων να υποβάλλουν αίτηση για βίζα βραχείας παραμονής στα προξενεία του Μαυροβουνίου, κάτι που αναμένεται να πλήξει τον τουρισμό, καθώς πάνω από 100.000 Τούρκοι επισκέπτονται ετησίως τη χώρα. Η αεροπορική εταιρεία Pegasus έχει ήδη εκδώσει προειδοποιήσεις για πιθανές αναταράξεις στα δρομολόγια.
Η τουρκική αμηχανία
Από την πλευρά της, η Άγκυρα αντέδρασε με αμηχανία. Ο Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν συγκάλεσε έκτακτη συνάντηση με τον ομόλογό του του Μαυροβουνίου στις 27 Οκτωβρίου, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της Τουρκίας στην προστασία των πολιτών της στο εξωτερικό.
«Η Τουρκία εργάζεται αδιάκοπα για την ασφάλεια των υπηκόων της στο εξωτερικό», ανέφερε εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ, απορρίπτοντας ότι υπήρξε οποιαδήποτε οργανωμένη τουρκική ανάμειξη στα γεγονότα της Ποντγκόριτσα.
Στην Τουρκία, οργανώσεις της διασποράς καλούν την Άγκυρα να μεσολαβήσει για άμεση εκτόνωση.
Οι ιστορικές σχέσεις
Οι σχέσεις Μαυροβουνίου–Τουρκίας έχουν μακρύ και περίπλοκο παρελθόν. Οι δεσμοί, που ξεκινούν από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συνδυάζουν πολιτισμική συγγένεια και ιστορική επιφύλαξη. Μετά την ανεξαρτησία του 2006, οι σχέσεις βελτιώθηκαν υπό το νατοϊκό πλαίσιο, με τουρκικές επενδύσεις σε έργα υποδομής όπως ο αυτοκινητόδρομος Bar–Boljare. Ωστόσο, περιστατικά όπως η σύλληψη Τούρκων εκπαιδευτικών το 2017 για υποτιθέμενους δεσμούς με το δίκτυο Γκιουλέν, δοκίμασαν τους δεσμούς των δύο χωρών.