Στην Άγκυρα επανέρχεται, έστω και σε θεωρητικό επίπεδο, η ιδέα μιας θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Συρία ως πιθανή διέξοδος απέναντι στο εδραιωμένο –και, κατά τουρκικές αναλύσεις, «ιδιαίτερα ενοχλητικό»– γεωπολιτικό πλέγμα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στην ανατολική Μεσόγειο. Το κρίσιμο ερώτημα, ωστόσο, δεν είναι αν το σενάριο συζητείται σε think tanks και ΜΜΕ, αλλά αν μπορεί να μετατραπεί από ακαδημαϊκή υπόθεση σε απτή τουρκική πολιτική.
Καθώς οι περιφερειακές ισορροπίες τείνουν να κινούνται εις βάρος της, η Τουρκία βλέπει τις επιλογές της να περιορίζονται απέναντι στο στενό τρίγωνο συνεργασίας Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ. Σε αυτό το πλαίσιο, μια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Συρία προβάλλει, για ορισμένους αναλυτές, ως μία από τις ελάχιστες εναλλακτικές.
Η πρώην διπλωμάτης Γκιουρλού Γκεζέρ, σήμερα στέλεχος του Foreign Policy Institute, εκτιμά ότι μια συμφωνία ΑΟΖ Άγκυρας–Δαμασκού θα ήταν «σημαντική και κατάλληλη», όπως δήλωσε στο Al-Monitor. Σύμφωνα με την ανάλυσή της, οι συμφωνίες οριοθέτησης που έχει συνάψει η Κύπρος με γειτονικά κράτη της ανατολικής Μεσογείου αποσκοπούν στον αποκλεισμό της Τουρκίας –και του ψευδοκράτους– από τον αναδυόμενο ενεργειακό χάρτη μιας περιοχής με πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Από τη θεωρία στην πράξη;
Παρά τη σχετική κινητικότητα στη δημόσια συζήτηση, η Τουρκία απέχει ακόμη από μια τέτοια συμφωνία. Επίσημη τουρκική πηγή που μίλησε στο Al-Monitor ανέφερε ότι δεν υφίσταται προς το παρόν σχετική πρωτοβουλία, χωρίς ωστόσο να αποκλείει το ενδεχόμενο στο μέλλον. Όπως σημείωσε, η Άγκυρα δηλώνει έτοιμη να συζητήσει την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών «με όλα τα παράκτια κράτη που αναγνωρίζει», σε βάση ισότητας και διεθνούς δικαίου, εξαιρώντας ρητά την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία δεν αναγνωρίζει.
Η στάση της Δαμασκού και οι διεθνείς αντιδράσεις
Νωρίτερα μέσα στη χρονιά, ο Τούρκος υπουργός Μεταφορών Αμπντουλκαντίρ Ουράλογλου άφησε να εννοηθεί ότι η Άγκυρα εξετάζει το ενδεχόμενο θαλάσσιας συμφωνίας με τη Δαμασκό. Η αντίδραση Αθήνας και Λευκωσίας ήταν άμεση, με τις δύο κυβερνήσεις να υποστηρίζουν ότι η μεταβατική κυβέρνηση της Συρίας δεν διαθέτει τη νομική αρμοδιότητα να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες τέτοιας εμβέλειας.
Την ίδια στιγμή, η Γκιονούλ Τολ, διευθύντρια του προγράμματος για την Τουρκία στο Middle East Institute, εμφανίζεται επιφυλακτική: «Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι η συριακή ηγεσία θα ευθυγραμμιστεί πλήρως με την Τουρκία. Παραμένει αβέβαιο αν η Δαμασκός είναι διατεθειμένη να υπογράψει το είδος της συμφωνίας που επιδιώκει η Άγκυρα», σημειώνει.
Συμπερασματικά, η θαλάσσια οριοθέτηση Τουρκίας–Συρίας παραμένει, προς το παρόν, περισσότερο ένα εργαλείο στρατηγικής σκέψης παρά ένα ώριμο διπλωματικό σχέδιο. Ωστόσο, η επιμονή της τουρκικής πλευράς να αναζητά αντίβαρα στο περιφερειακό σκηνικό δείχνει ότι το σενάριο δύσκολα θα εγκαταλειφθεί από τη δημόσια ατζέντα της Άγκυρας.