Στις 23 Μαρτίου 1821, πραγματοποιήθηκε η απελευθέρωση της Καλαμάτας, ένα από τα πρώτα επιτυχή επεισόδια της Επαναστάσεως των Ελλήνων κατά των Οθωμανών Τούρκων, τον Μάρτιο του 1821, που είχε αυτή την ευτυχή κατάληξη καθώς μετά από τέχνασμα των Ελλήνων, οι Τούρκοι παρέδωσαν την πόλη αναίμακτα.
Θυμίζουμε ότι η επανάσταση στην Πελοπόννησο θεωρείται ότι άρχισε στις 17 Μαρτίου 1821 στη Μάνη, όπου κατά την παράδοση υψώθηκε από τους Μανιάτες η σημαία της Επαναστάσεως.
Στα μέσα Μαρτίου 1821, οι Μικρασιάτες Φιλικοί από τη Σμύρνη απέστειλαν στη Μεσσηνία ένα ιστιοφόρο, με καπετάνιο τον Χριστόφορο Μέξη, γεμάτο μπαρούτι και πολεμοφόδια, προκειμένου να εφοδιαστούν οι επαναστατημένοι του Μωριά, καταπλέοντας στη Μεσσήνη όπου αγκυροβόλησε στον Αλμυρό Βέργας.
Τότε ο Παπαφλέσσας κατάφερε «με τέχνασμα να πείσει τον Πετρόμπεη να δώσει άδεια εκτελωνισμού του φορτίου του πλοίου. Έτσι, σε περίπτωση που αποκαλυπτόταν ότι το περιεχόμενό του ήταν πολεμοφόδια, ο Πετρόμπεης θα εκτιθόταν ανεπανόρθωτα στους Τούρκους και δεν θα είχε πια άλλη επιλογή από το να προσχωρήσει στην επανάσταση. Μετά έδωσε εντολή στον Νικηταρά και τον Αναγνωσταρά να μεταφέρουν το φορτίο του πλοίου σε ασφαλές μέρος» (wikipidia.org).
Όταν ο Τούρκος τοπικός άρχοντας, ο διοικητής της Καλαμάτας Σουλεϊμάν Αγάς Αρναούτογλου, έμαθε πως το φορτίο του πλοίου μετέφεραν ένοπλοι χωρικοί, τότε θέλησε να πληροφορηθεί το περιεχόμενό του για να λάβει από τους Έλληνες προκρίτους την απάντηση ότι μετέφερε λάδι, λόγος που ανάγκαζε τους χωρικούς να είναι ένοπλοι, ώστε να αποτρέψουν τυχόν επίδοξους ληστές από το να τους επιτεθούν.
Τελικώς, το μπαρούτι μεταφέρθηκε με ασφάλεια από τον Αλμυρό της Βέργας στη Μονή Μαρδακίου στη Νέδουσα, ώστε να ετοιμαστούν τα πυρομαχικά του Αγώνα. Ακολούθως, ο Αρναούτογλου ζήτησε ενισχύσεις από τον Πετρόμπεη.
Στις 20 Μαρτίου 1821 κατέφτασαν στην Καλαμάτα 150 Μανιάτες, με αρχηγό τον Ηλία Μαυρομιχάλη, γιο του Πετρόμπεη, ο οποίος κατόρθωσε να πείσει τον Αρναούτογλου ότι χρειάζονταν…και άλλες ενισχύσεις γιατί – συμφώνως με την ιστορία του – «επρόκειτο να επιτεθούν κλέφτες στην Καλαμάτα, με σκοπό να τη λεηλατήσουν»!
Στο μεταξύ, οι Έλληνες καπετάνιοι είχαν πείσει τον Πετρόμπεη να τεθεί επικεφαλής του αγώνα τους και περίμεναν συγκεντρωμένοι στις Κιτριές, έξω από την Καλαμάτα. Έτσι το κάλεσμα του Αρναούτογλου για ενισχύσεις ήταν η χρυσή ευκαιρία που περίμεναν οι επαναστάτες για να καταλάβουν την πόλη.
Από νωρίς το απόγευμα της 22 Μαρτίου ως τα χαράματα της 23 του μηνός στα υψώματα γύρω από την Καλαμάτα, εμφανίστηκαν 2.000 ένοπλοι της «Δυτικής Σπάρτης» με αρχηγούς τον Κολοκοτρώνη, τον Μούρτζινο, τον Κουμουντουράκη, τον Κυβέλλο, τον Χρηστέη και τον Παναγιώτη Βενετσανάκο και τους άνδρες τους.
Στις 23 Μαρτίου 1821 έφθασε στην Καλαμάτα ο Δημήτριος Παπατσώνης, με περισσότερους από 1.000 Μεσσήνιους και ενώθηκε με τους Μανιάτες του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τους άνδρες των Παπαφλέσσα, Αναγνωσταρά και Νικηταρά, οπότε και ολοκληρώθηκε ουσιαστικώς ο αποκλεισμός της πόλεως.
Αυτή ακριβώς ήταν η στιγμή που ο Αρναούτογλου αντιλήφθηκε την παγίδα που σιγά-σιγά και μεθοδικά του είχαν στήσει οι Έλληνες, αλλά πλέον ήταν πολύ αργά γι’ αυτόν καθώς δεν είχε πλέον τη δυνατότητα διαφυγής προς την Τρίπολη (τότε «Τριπολιτσά»). Η αρχική απόφασή του ήταν όπως οι Τούρκοι συγκεντρωθούν σε σπίτια που προσφέρονταν για άμυνα, όμως στις 23 Μαρτίου ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, ο οποίος είχε μπει όπως είδαμε στην πόλη τον συμβούλευσε να μην αντισταθεί καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν μάταιο, αφού βρισκόταν σε δυσμενή θέση από τακτικής πλευράς, και να παραδοθεί, όπερ και εγένετο.
Ο Αρναούτογλου, την ίδια μέρα (23 Μαρτίου1821) παρέδωσε την Καλαμάτα στους επαναστατημένους Έλληνες, με έγγραφη συμφωνία, μαζί με τον οπλισμό της φρουράς της.
Το μεσημέρι, πλήθος ιερέων τέλεσαν δοξολογία, ευλόγησαν τις Σημαίες και όρκισαν τους Επαναστατημένους Έλληνες, μέσα σε θριαμβευτική ατμόσφαιρα που είχαν δημιουργήσει οι χιλιάδες Έλληνες κάτοικοι της Καλαμάτας. Από την πλευρά του ο Πετρόμπεης ορκίστηκε ότι θ’ αγωνισθεί μέχρις εσχάτων για την ελευθερία της πατρίδος.
Ακολούθησε μεγάλη σύσκεψη των οπλαρχηγών κατά την οποία συγκροτήθηκε επαναστατική επιτροπή, που ονομάστηκε «Μεσσηνιακή Γερουσία», που ανέλαβε την ευθύνη του συντονισμού του αγώνα, της οποίας τιμητικώς επικεφαλής ορίστηκε ο Πετρόμπεης.
Στην ίδια σύσκεψη συζητήθηκαν όλες οι επόμενες ενέργειες από πλευράς των επαναστατών. Σε αυτήν ο Κολοκοτρώνης πρότεινε όπως σπεύσουν όλοι, αμέσως, προς την Τρίπολη, ώστε να αποφευχθεί κάθε περαιτέρω προσπάθεια ενισχύσεως της εκεί φρουράς της από Τούρκους της υπαίθρου, καθώς η Τρίπολη, ως το κέντρο όλης της Πελοποννήσου, θα έπρεπε να καταληφθεί το δυνατόν πιο σύντομα για προφανείς λόγους.
Στον αντίποδα, οι Μεσσήνιοι και ο Πετρόμπεης ήθελαν να πολιορκηθούν τα κάστρα της Μεθώνης και της Κορώνης στη Μεσσηνία, που αποτελούσαν κίνδυνο για τους επαναστατημένους Έλληνες των προαναφερθεισών περιοχών. Η απόφαση που ελήφθη ήταν κάπου στη μέση. Ο Πετρόμπεης με τους πιο ηλικιωμένους προκρίτους να μείνουν στην Καλαμάτα για να συντονίζουν τις επιχειρήσεις και τον ανεφοδιασμό των αγωνιστών. Οι υπόλοιποι επαναστάτες να πολιορκήσουν τα μεσσηνιακά κάστρα, ενώ ο ο Κολοκοτρώνης επικεφαλής των ενόπλων ξεκίνησαν για την Καρύταινα μαζί με τον Παπαφλέσσα, τον Αναγνωσταρά και τον Κεφαλά.
Η δεκαμελής «Μεσσηνιακή Γερουσία» είναι η πρώτη πολιτική εξουσία της ελεύθερης Ελλάδος και με ημερομηνία 23 Μαρτίου 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και η Μεσσηνιακή Γερουσία ανακοίνωσαν διεθνώς, με το έγγραφο «Προειδοποίησις εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς», την κήρυξη της Επαναστάσεως, που παρουσίαζε στην Ευρώπη τα δίκαια αίτια του αγώνος, που παρακίνησαν τους Έλληνες να πάρει τα όπλα και να απελευθερωθεί από τον τουρκικό ζυγό, ζητώντας παράλληλα τη βοήθεια των Ευρωπαϊκών λαών και των κυβερνήσεών τους.
Το 1947, μετά από πρόταση του τότε Υπουργού Εσωτερικών Γεωργίου Παπανδρέου, με σχετικό Βασιλικό Διάταγμα, αποφασίστηκε όπως καθιερωθεί επισήμως ο εορτασμός της επετείου της απελευθερώσεως της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου 1821, με την τέλεση δοξολογίας και επιμνημοσύνου δεήσεως στον Ναό των Αγίων Αποστόλων της πόλεως.