Το Ισραήλ έχει κυριαρχήσει στα πεδία των μαχών της Μέσης Ανατολής τα τελευταία δύο χρόνια, κυρίως χάρη στην αεροπορική του υπεροχή. Δεν έχει χάσει ούτε ένα αεροσκάφος. Ένας σημαντικός λόγος είναι το F-35.
Τώρα, η δέσμευση της κυβέρνησης Τραμπ να πουλήσει το πιο προηγμένο αμερικανικό μαχητικό στη Σαουδική Αραβία απειλεί να διαβρώσει έναν από τους θεμελιώδεις πυλώνες της αδιαμφισβήτητης στρατιωτικής υπεροχής του Ισραήλ έναντι των γειτόνων του, αναφέρουν οι New York Times.
Η άμεση ανησυχία στο Ισραήλ δεν αφορά τόσο το πώς θα χρησιμοποιήσει το αεροσκάφος η Σαουδική Αραβία. Ισραηλινοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι μια τέτοια πώληση θα ανοίξει τον δρόμο και σε άλλους, όπως η Τουρκία, που έχουν καταστήσει σαφές ότι επιδιώκουν την απόκτηση του stealth και υψηλής συνδεσιμότητας αεροσκάφους. Μια τέτοια εξέλιξη θα διαβρώσει το ισραηλινό πλεονέκτημα και θα αυξήσει τους κινδύνους για τα δικά του F-35, σε μια περίοδο όπου η ισορροπία ισχύος στην περιοχή καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον αέρα.
«Η αεροπορία μας είναι η ασφαλιστική μας δικλείδα. Είναι το μακρύ μας χέρι, αλλά και η ταχύτερη και πιο αποτελεσματική μας αντίδραση στις περισσότερες καταστάσεις», δήλωσε ο Εϊάλ Χουλάτα, πρώην επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ και νυν ερευνητής στο Foundation for Defense of Democracies.
Ηγέτες της τεχνολογίας όπως ο Ίλον Μασκ έχουν επικρίνει το F-35 για το υψηλό κόστος του, περίπου 100 εκατ. δολάρια ανά αεροσκάφος, την πολυπλοκότητά του και τον χρόνο διακοπής της λειτουργίας του. Ωστόσο, το Ισραήλ υπήρξε από τους πρώτους και πιο συχνούς χρήστες του, και το έχει εντάξει σε μια πυκνή επιχειρησιακή δράση από τον Λίβανο μέχρι την Υεμένη και το Ιράν.
Τα μαχητικά εντοπίζονται δύσκολα και μπορούν να μεταφέρουν μεγάλα φορτία σε αποστάσεις άνω των 1.300 μιλίων. Εξίσου σημαντικοί είναι οι αισθητήρες και τα ραντάρ τους, που προσφέρουν στους πιλότους εκτεταμένη εικόνα του πεδίου μάχης, καθώς και οι δυνατότητες δικτύωσης που επιτρέπουν στα αεροσκάφη να συντονίζονται μεταξύ τους και ακόμη και να ελέγχουν σμήνη συνοδευτικών drones.
Το Ισραήλ έχει επίσης αναβαθμίσει τα F-35, προσθέτοντας δικά του συστήματα και δυνατότητες, αξιοποιώντας μαθήματα από την πολεμική τους χρήση, εμπειρία που έχει μοιραστεί και με τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ θα ήθελε να έχει λόγο στο αν αυτές οι βελτιώσεις θα κοινοποιηθούν σε άλλους αγοραστές της περιοχής, δήλωσε ο Γιαακόβ Αμιντρορ, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ.
Το Ισραήλ αξιοποίησε τα F-35 με μεγάλη αποτελεσματικότητα στον 12ήμερο πόλεμό του με το Ιράν τον Ιούνιο. Οι δυνατότητες stealth, το προηγμένο ραντάρ και τα συστήματα στόχευσης επέτρεψαν στην ισραηλινή αεροπορία να πλήξει τα ιρανικά αντιαεροπορικά συστήματα στην έναρξη του πολέμου, εξασφαλίζοντας αεροπορική υπεροχή πάνω από το Ιράν.
«Αν εξετάσει κανείς ολόκληρη την επιχείρηση, χωρίς ανθρώπινες απώλειες και με την απώλεια μόνο ορισμένων μη επανδρωμένων μέσων, πρόκειται για ένα τεράστιο επίτευγμα», δήλωσε ο Ασάφ Οριόν, ερευνητής του Washington Institute και πρώην επικεφαλής στρατηγικής των IDF από το 2010 έως το 2015. «Δείχνει το επίπεδο αεροπορικής ισχύος που μπορεί να οικοδομηθεί γύρω από το F-35».
Τον Ιούνιο του 2024, το Ισραήλ υπέγραψε συμφωνία για την απόκτηση ακόμη 25 F-35, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό στα 75.
Οι Σαουδάραβες διαθέτουν ήδη έναν στόλο προηγμένων μαχητικών, όπως παραλλαγές του F-15, το Eurofighter Typhoon και το βρετανικό Tornado. Αν και ορισμένα από αυτά μπορούν να μεταφέρουν μεγαλύτερο φορτίο από ένα F-35, ως αεροσκάφη τέταρτης γενιάς δεν διαθέτουν τις δυνατότητες stealth και τις προηγμένες τεχνολογίες των μαχητικών πέμπτης γενιάς.
Ένας από τους φόβους των Ισραηλινών είναι ότι, αν οι Σαουδάραβες αποκτήσουν F-35, θα έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν τα ισραηλινά F-35, δήλωσε ο Άμιντρορ, ο οποίος σήμερα είναι ερευνητής στο Jewish Institute for National Security of America, στην Ουάσινγκτον.
«Το γεγονός ότι το Ισραήλ ήταν η μόνη χώρα στην περιοχή με F-35 ήταν εξαιρετικά σημαντικό», είπε ο Άμιντρορ. «Μας έδωσε δυνατότητες που επέτρεψαν την εκτέλεση επιχειρήσεων χωρίς να εντοπιζόμαστε από άλλους, και μας παρείχε πλεονέκτημα και στις αμυντικές επιχειρήσεις».
Οι αραβικές κυβερνήσεις αιφνιδιάστηκαν από την εμβέλεια και την ακρίβεια των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων τα τελευταία δύο χρόνια και έχουν εκφράσει ανησυχίες για την άνιση ισορροπία ισχύος, επισημαίνοντας ειδικά το γεγονός ότι δεν διαθέτουν F-35.
Οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν επίσης συμβάλει καθοριστικά στη στρατιωτική υπεροχή της χώρας. Παρείχαν εκτεταμένες λίστες στόχων σε πραγματικό χρόνο στην Τεχεράνη και προμήθευσαν τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ με “πειραγμένα” beepers, τα οποία στη συνέχεια πυροδότησαν εξ αποστάσεως.
Ωστόσο, το ισραηλινό σύστημα ασφάλειας ανησυχεί ότι αυτό το πλεονέκτημα μπορεί να διαβρωθεί, λόγω της ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων χωρών όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία.
«Το Ισραήλ δυσκολεύεται να διατηρήσει το ποιοτικό του πλεονέκτημα επειδή πλέον αντιμετωπίζουμε και ένα αυξανόμενο ποσοτικό μειονέκτημα», είπε ο Χουλάτα. «Η ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων σε χώρες όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία είναι τεράστια. Και ενώ αυτή τη στιγμή έχουμε ειρήνη και με τις δύο, η ένταση αυξάνεται και το Ισραήλ πρέπει να προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα».
Οι Ισραηλινοί ανησυχούν επίσης ότι, παρότι η Σαουδική Αραβία δεν είναι σήμερα αντίπαλος, αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον. Οι δύο χώρες απέχουν μόλις λίγα λεπτά πτήσης αν σαουδαραβικά μαχητικά σταθμεύσουν κοντά στην ισραηλινή πόλη Εϊλάτ, το ισραηλινό λιμάνι στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ο Οριόν υπενθυμίζει ότι το Ιράν εξακολουθεί να διαθέτει αμερικανικά F-14. «Τα οπλικά συστήματα επιβιώνουν περισσότερο από τα καθεστώτα», είπε.
Παρά τις ανησυχίες, πρώην υψηλόβαθμοι Ισραηλινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι το Ισραήλ θα διατηρήσει τη στρατιωτική του υπεροχή, εφόσον οι δύο χώρες συμφωνήσουν σε νέα επίπεδα συνεργασίας και στην απόκτηση τεχνολογιών που θα αντισταθμίσουν όποιο πλεονέκτημα χαθεί.
Επιπλέον, μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος μέχρι η Σαουδική Αραβία να παραλάβει πραγματικά τα μαχητικά, ενώ η διαδικασία μπορεί να κολλήσει στο Κογκρέσο ή να εκτροχιαστεί από άλλες εξελίξεις. Ο Τραμπ είχε συμφωνήσει το 2020 να πουλήσει F-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όμως η συμφωνία τελικά κατέρρευσε.
Ο Ντάνιελ Σαπίρο, ο οποίος ήταν ενήμερος για τις συνομιλίες μεταξύ Ουάσιγκτον και ΗΑΕ σχετικά με το μαχητικό όταν υπηρετούσε ως αναπληρωτής βοηθός υπουργός Άμυνας για τη Μέση Ανατολή στην κυβέρνηση Μπάιντεν, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ είχαν βρει τρόπους να διασφαλίσουν τη διατήρηση του ποιοτικού πλεονεκτήματος του Ισραήλ.
«Υπάρχουν κάθε είδους λεπτομέρειες σχετικά με τις δυνατότητες του αεροσκάφους, τον τόπο στάθμευσής του, τους όρους χρήσης του και, φυσικά, ποιες είναι οι ισραηλινές δυνατότητες που μπορούν να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε απειλή σχετική με το ζήτημα», είπε ο Σαπίρο, ο οποίος είχε επίσης υπηρετήσει ως πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ επί κυβέρνησης Ομπάμα.
Ο Σαπίρο σημείωσε ότι η πώληση των F-35 θα πρέπει να εγκριθεί από το Κογκρέσο, το οποίο θα λάβει υπόψη του τις ανησυχίες του Ισραήλ, ενώ η αμερικανική κυβέρνηση δεσμεύεται νομικά να διασφαλίζει τη στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ στην περιοχή.
Μία από τις αναβαθμίσεις που θα μπορούσε να επιδιώξει το Ισραήλ είναι η πρόσβαση σε τεχνολογία και οπλικά συστήματα που οι ΗΠΑ διαθέτουν μόνο στις χώρες των Five Eyes, τη συμμαχία ανταλλαγής πληροφοριών ΗΠΑ, Αυστραλίας, Καναδά, Νέας Ζηλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου, ανέφερε ο Άβνερ Γκολόβ, πρώην ανώτερος διευθυντής του Ισραηλινού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και σήμερα αντιπρόεδρος της MIND Israel, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού με έδρα το Τελ Αβίβ που ειδικεύεται σε ζητήματα ασφάλειας.
Πρόσθεσε ότι κάτι τέτοιο θα άνοιγε τον δρόμο για κοινές επιχειρήσεις σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κβαντική υπολογιστική, η ενέργεια και οι ημιαγωγοί.
Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιήσουν την αγορά των F-35 ως μοχλό πίεσης για να ενθαρρύνουν τη Σαουδική Αραβία να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ — εξέλιξη που θα μείωνε την πιθανότητα σύγκρουσης και θα μεταμόρφωνε τους γεωπολιτικούς κινδύνους στην περιοχή.
«Αυτό που αλλάζει πραγματικά την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή είναι η ομαλοποίηση των σχέσεων Ισραήλ–Σαουδικής Αραβίας», δήλωσε ο Χουλάτα. «Και για να συμβεί αυτό, υπάρχουν διάφορα πράγματα που αναμένεται να προσφέρει το Ισραήλ. Ένα από αυτά είναι η έγκριση προηγμένων οπλικών συστημάτων.»
Πηγή: skai.gr