Στις 28 Οκτωβρίου 1941, μόλις 365 μέρες μετά το “Alors, c’est la Guerre” που είπε στον Ιταλό Πρέσβη στην Αθήνα Γκράτσι ο τότε Πρωθυπουργός της χώρας Ιωάννης Μεταξάς, ή όπως έμεινε στην Ιστορία με μία μόνο λέξη «ΟΧΙ», η πρώτη επέτειος αυτής της εποποιίας του νεότερου Ελληνισμού, γιορτάστηκε από τους Έλληνες με την Πατρίδα μας να στενάζει κάτω από τη μπότα τριών (Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, εκτός του Έβρου κατακτητών.
Αυτό δε που έχει ιδιαίτερη αξία να επισημανθεί, γιατί – πιστεύουμε – εξηγεί πάρα πολλά, η 28η Οκτωβρίου 1940, από το πρώτο έτος της τριπλής Κατοχής, επιβλήθηκε από τον ίδιο τον Ελληνικό λαό – de facto – γιατί de iure δεν γινόταν αφού υπήρχε η κατοχική δοσιλογική κυβέρνηση, ως εθνική εορτή!
Πως όμως μπορεί να εορταστεί μία τόσο σημαντική επέτειος υπό καθεστώς τριπλής κατοχής;
--- Πρώτο, με πρόχειρες προκηρύξεις από διάφορους «φορείς»! Αρκετές μέρες πριν από την ημέρα της επετείου, κυκλοφόρησαν παρανόμως και πετάχτηκαν άλλες στους δρόμους και άλλες στάλθηκαν με το…Ταχυδρομείο.
Πάνω στην κάθε προκήρυξη υπήρχε γραμμένο είτε με το χέρι είτε σε «παράνομους» πολύγραφους ή ακόμα και απλές γραφομηχανές, το ακόλουθο μήνυμα: «Εγερτήριο Σάλπισμα ! Μην ξεχνάμε ότι η 28.10.40 είναι η ημέρα που αποδείξαμε ότι η Ελλάς δεν είναι γεωγραφικός χώρος κατάλληλος διά παρελάσεις αυτοκρατορικού άρματος… η Ελλάς είναι το σύμβολο της Ελευθερίας, είναι Ιδέα που δεν διαβιβρώσκεται από την πληγή της συναλλαγής και του πλουτισμού… Ελληνίδες, Έλληνες, Ελληνόπουλα να είμαστε πάντοτε έτοιμοι και να μην ξεχνάμε ότι είμαστε οι ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ» που υπέγραφε η Οργάνωση «Στρατός Σκλαβωμένων Νικητών».
Μία άλλη προκήρυξη είχε ως αποστολές της τον… «Προμηθευτικό Συνεταιρισμό ουκ επ' άρτω μόνον» και στάλθηκε μέσω του…Ταχυδρομείου! Με τις προκηρύξεις αυτές καλούσε τον ελληνικό λαό, κυρίως τις Ελληνίδες, να πάνε να προσκυνήσουν στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα, στο κέντρο της Αθήνας. Και εξηγούσαν στην προκήρυξη – κάλεσμα το «γιατί» «Ο Άγνωστος είναι το παιδί μας, είναι ο αδελφός μας γιατί έχει αδέλφια τα παιδιά και τα αδέλφια μας που ξέφυγαν από χίλια ακρογιάλια της Πατρίδας και πάνε να συνεχίσουν σε μακρινές στεριές και θάλασσες τον μεγάλο αγώνα της Ελλάδος…»!
--- Δεύτερο, όλες τις προηγούμενες και πλησιέστερες προς την ημερομηνία της επετείου νύχτες, οι τοίχοι της Αθήνας είχαν γεμίσει με συνθήματα «ΟΧΙ», «Σας νικήσαμε» και «Θάνατος στους κατακτητές».
--- Τρίτο, την παραμονή της Εθνικής επετείου, στις 28 Οκτωβρίου 1941, ο Καθηγητής της Νομικής και μετά τη μεταπολίτευση του 1974 Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος μίλησε στο Αμφιθέατρο της Νομικής Σχολής προς τους φοιτητές του (και όχι μόνο) για το νόημα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ως αφετηρίας του Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία τους. Η ομιλία αυτή θα μείνει έκτοτε στην Ιστορία.
Ο τότε φοιτητής και μέλος της αντιστασιακής οργανώσεως ΠΕΑΝ Π.Μιχαηλίδης θυμόταν μεταπολεμικώς: «Αλήθεια πόση μαγεία μπορεί να έχει ο Λόγος. Η φωνή του Καθηγητή δυνατή και μεστή από νοήματα. Οίστρος πραγματικός και πάθος. Όταν ο μικροσκοπικός αυτός άνθρωπος ξεστόμισε με όλη τη δύναμη των πνευμόνων του τη λέξη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ έγινε πανζουρλισμός. Η θρυαλλίδα είχε ανάψει για την επόμενη ημέρα». Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι αμέσως μετά την ομιλία του ο Καθηγητής Τσάτσος κρύφτηκε καθώς οι κατακτητές, που είχαν πληροφορηθεί τα καθέκαστα από τους … «καλοθελητές», τον κυνηγούσαν για να τον συλλάβουν!
--- Τέταρτο, το βράδυ 27 προς 28 Οκτωβρίου 1941, μία μεγάλη φωτεινή επιγραφή «ΕΑΜ - 28 Οκτωβρίου 1940» άναψε ξαφνικά στις πλαγιές του Υμηττού και θα κάνει μεγάλη εντύπωση, τόσο στους Αθηναίους, όσο και στους κατακτητές. Αυτή ήταν μία από τις πρώτες αντιστασιακές δράσεις της νέας αυτής και σχετικά άγνωστης τότε αντιστασιακής οργανώσεως, που είχε δημιουργηθεί μόλις πριν από μερικές εβδομάδες!
Προκηρύξεις, συνθήματα στους τοίχους, η απαράμιλλη ομιλία του καθηγητή Κ. Τσάτσου στο κατάμεστο Αμφιθέατρο με τους εκατοντάδες ενθουσιώδεις φοιτητές και φοιτήτριες να μετατρέπονται στη συνέχεια σε «διαφημιστές» της ομιλίας και της επετείου, αλλά και η επιγραφή στον Υμηττό είχαν τονώσει στον υπέρτατο βαθμό το Εθνικό φρόνημα των κατοίκων του λεκανοπεδίου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα, παρά τις σχετικές απαγορεύσεις των κατακτητών, η συμμετοχή του κόσμου στις εκδηλώσεις της επομένης ήταν τεράστια.
Οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνεννοούνται με τις αδελφές Νοσοκόμους ώστε αυτές να παρελάσουν μαζί με τους αναπήρους πολέμου! Μπροστά, στην κεφαλή της πορείας, πηγαίνουν οι νοσοκόμες με τα καροτσάκια με τους αναπήρους πολέμου και ακολουθούν οι νεολαίοι και οι φοιτητές, κατευθυνόμενοι όλοι προς το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη!
Τότε μία Ίλη έφιππων Καραμπινιέρων εφορμά, μπροστά από το Ξενοδοχείο της «Μεγάλης Βρετανίας» και προσπαθεί να τους διαλύσει με τις σπάθες τους,, κάτι που το επιτυγχάνει προσωρινά, αλλά οι διαδηλωτές σε λίγο συγκεντρώνονται εκ νέου. Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι οι Καραμπινιέροι ήταν (και εξακολουθούν να είναι) ο τέταρτος Κλάδος των Ιταλικών Ενόπλων Δυνάμεων, ένα αστυνομικό σώμα για την ύπαιθρο, που σε περίοδο πολέμου εκτελεί στρατονομικά καθήκοντα. Έτσι λοιπόν συνόδευαν τον Ιταλικό στρατό στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα για όλο το διάστημα της κατοχής!
Στο μεταξύ από τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1941, γυναίκες κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξεως περνούν από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και αφήνουν λουλούδια. Οι Ιταλοί στέλνουν πάλι πεζούς Καραμπινιέρους για να αποκλείσουν το Μνημείο, στήνοντας πολυβόλα στις γωνίες της πλατείας Συντάγματος. Οι γυναίκες πετούν τα λουλούδια από μακριά, ενώ άλλες βρίσκουν άλλα αγάλματα και τα στεφανώνουν, όπως του Κολοκοτρώνη, του Σολωμού, του Βαλαωρίτη και άλλων.
Το πλήθος συνεχώς αυξάνεται και οι αντιδράσεις του μεγαλώνουν και εντείνονται. Οι Ιταλοί αντιλαμβάνονται πλέον το μέγεθος του ζητήματος και αποφασίζουν να άρουν την απαγόρευση συγκεντρώσεως του πλήθους, βρίσκονται όμως σε τέτοια σύγχυση ώστε μέχρι το τέλος της μέρας έχουν αλλάξει 3-4 φορές απόφαση!
Μετά το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, ο κατοχικός «πρωθυπουργός» (και από τους διακριθέντες στρατηγούς του ελληνοϊταλικού πολέμου) Τσολάκογλου, θα πάει και θα καταθέσει και αυτός στεφάνι στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Δυστυχώς, συνοδευόμενος από Ιταλούς στρατιωτικούς και Καραμπινιέρους!
Την επόμενη μέρα, 29 Οκτωβρίου 1940, ομάδα 50-60 αναπήρων πολέμου με καροτσάκια και πατερίτσες θα πάει πάλι στο Μνημείο, και θα καταθέσει το δικό της απλό δάφνινο στεφάνι για να εξαγνίσει το χώρο από το «μαγάρισμα» του κατοχικού «πρωθυπουργού»!.
Οι εκδηλώσεις αυτές και κυρίως οι διαδηλώσεις στην Αθήνα ήταν οι πρώτες στην κατεχόμενη ελληνική πρωτεύουσα, και από τις πρώτες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Θα ακολουθήσουν και πολλές άλλες μέχρι τον Οκτώβριο του 1944 και την πολυπόθητη Λευτεριά!