Από τον περασμένο Μάρτιο, οπότε και κατέρρευσε η -ούτως ή άλλως εύθραυστη- συμφωνία εκεχειρίας με τη Χαμάς, το Ισραήλ έχει προβεί τις τελευταίες εβδομάδες σε εκτεταμένες κατεδαφίσεις κατοικιών και οικιστικών συγκροτημάτων στη Γάζα, ισοπεδώνοντας πόλεις και προάστια που μέχρι πρότινος φιλοξενούσαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, αναφέρει σε έρευνα που δημοσίευσε σήμερα Παρασκευή το ΒΒC.
Σε δορυφορικές εικόνες που δημοσιεύει το βρετανικό δίκτυο, καταγράφεται το εύρος της καταστροφής σε αρκετές περιοχές, για τις οποίες η στρατιωτική διοίκηση του Ισραήλ υποστηρίζει πως τελούν «υπό τον επιχειρησιακό της έλεγχο».
Το επαληθευμένο υλικό δείχνει μεγάλες εκρήξεις που προκαλούν την εκτόξευση πυκνών νεφών σκόνης και συντριμμιών, μετά από ελεγχόμενες κατεδαφίσεις σε πολυκατοικίες, σχολεία και άλλες υποδομές, είτε άθικτες είτε μερικώς κατεστραμμένες.
Σύμφωνα με το BBC, που επικαλείται πολλαπλές νομικές πηγές, το Ισραήλ ενδέχεται να διαπράττει με αυτόν τον τρόπο εγκλήματα πολέμου βάσει της Σύμβασης της Γενεύης, η οποία απαγορεύει σε μεγάλο βαθμό την καταστροφή υποδομών από μια κατοχική δύναμη.
Από την άλλη, εκπρόσωπος των Ισραηλινών Δυνάμεων (IDF) υποστηρίζει πως ο στρατός ενεργεί συμμορφούμενος με το διεθνές δίκαιο, με το επιχείρημα πως η Χαμάς κρύβει «στρατιωτικό υλικό σε μη στρατιωτικές περιοχές» και πως «η καταστροφή ιδιοκτησίας πραγματοποιείται μόνον όταν συντρέχει επιτακτική στρατιωτική ανάγκη».
Τον Ιούλιο, ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας Ισραέλ Κατζ μίλησε για ένα σχέδιο ίδρυσης μιας «ανθρωπιστικής πόλης», όπως την αποκάλεσε, χτισμένης πάνω στα ερείπια της Ράφα, όπου θα περιοριστούν αρχικά 600.000 Παλαιστίνιοι. Το σχέδιό του επικρίθηκε ευρέως, ακόμη και από ανθρώπους εντός του Ισραήλ. Ο πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Ολμέρτ, μιλώντας στο BBC, ανέφερε πως το σχέδιο αυτό «θα μεταφραζόταν ως κάτι ανάλογο ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης».
Η γειτονική συνοικία Σαούντι κάποτε φιλοξενούσε το μεγαλύτερο τζαμί της πόλης και αρκετά σχολεία. Επαληθευμένο από το βρετανικό δίκτυο οπτικό υλικό από τεθωρακισμένο παρουσιάζει έναν εκσκαφέα εν ώρα κατεδάφισης μέσα σε μια τεράστια έκταση μπάζων.
Kατεδαφίσεις έχει πραγματοποιήσει το Ισραήλ και σε άλλες περιοχές της Λωρίδας της Γάζας, περιοχές που μέχρι πρότινος είχαν αποφύγει τις σοβαρές ζημιές από τους βομβαρδισμούς του τελευταίου 1,5 χρόνου.
Χαρακτηριστική περίπτωση η πόλη Khuza’a, περίπου 1,5 χιλιόμετρο από τα ισραηλινά σύνορα. Πριν από τον πόλεμο η πόλη, γνωστή για την εύφορη γη της και τις καλλιέργειες ντομάτας και σιταριού, είχε πληθυσμό 11.000 κατοίκων.
Σύμφωνα με τις IDF, κατεδαφίστηκαν 1.200 κτίρια στην Khuza’a, τα οποία, όπως ισχυρίζονται, αποτελούσαν μέρος «τρομοκρατικών υποδομών» της Χαμάς.
Παρόμοια φέρεται να ήταν και η τύχη της κοντινής πόλης Abasan al-Kabira, όπου ζούσαν περίπου 27.000 άνθρωποι πριν από τον πόλεμο. Φωτογραφίες που ελήφθησαν στις 31 Μαΐου και στις 8 Ιουλίου καταγράφουν την εκτεταμένη καταστροφή σε διάστημα μόλις 38 ημερών.
Σύμφωνα με το BBC, τουλάχιστον στις μεθοριακές αυτές περιοχές Γάζας-Ισραήλ, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν δημιουργήσει με τις μαζικές κατεδαφίσεις διευρυμένες «ζώνες ασφαλείας» και διαδρόμους. Ωστόσο, κατεδαφίσεις πραγματοποιούνται και στο εσωτερικό της Γάζας, καθώς και στη Δυτική Οχθη.
Το BBC Verify παρουσίασε στον ισραηλινό στρατό μια λίστα με τις περιοχές στις οποίες κατέγραψε αυξημένες κατεδαφίσεις, ζητώντας να τοποθετηθεί.
«Όπως έχει τεκμηριωθεί ευρέως, η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις κρύβουν στρατιωτικό υλικό σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές. Οι IDF εντοπίζουν και καταστρέφουν τρομοκρατικές υποδομές που βρίσκονται, μεταξύ άλλων, μέσα σε κτίρια σε αυτές τις περιοχές», απάντησε εκπρόσωπος των IDF.
«Πιθανά εγκλήματα πολέμου»
Αναλυτές και δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιώματων που μίλησαν στο BBC Verify, υποστήριξαν πως η εκστρατεία αυτή κατεδαφίσεων θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε εγκλήματα πολέμου.
Σύμφωνα με τον Eitan Diamond, ανώτερο νομικό εμπειρογνώμονα του Διεθνούς Κέντρου Ανθρωπιστικού Δικαίου Diakonia στην Ιερουσαλήμ, δεν υπάρχει επαρκής αιτιολόγηση βάσει της τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης, της συνθήκης που προβλέπει την προστασία αμάχων σε καιρό πολέμου.
«Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τέτοιου είδους ελεγχόμενη καταστροφή περιουσίας αμάχων κατά τη διάρκεια ένοπλης σύγκρουσης, εκτός από συγκεκριμένες συνθήκες απόλυτης στρατιωτικής επιχειρησιακής αναγκαιότητας», εξηγεί. «Η καταστροφή περιουσίας λόγω εικασιών για δυνητική μελλοντική χρήση της (όπως το ενδεχόμενο πως θα χρησιμοποιηθεί για την επιθέσεις στο μέλλον) δεν εμπίπτει σε αυτή την εξαίρεση».
Η καθηγήτρια Janina Dill, συνδιευθύντρια του Ινστιτούτου Ηθικής, Δικαίου και Ενοπλων Συγκρούσεων της Οξφόρδης, δήλωσε ότι μια δύναμη κατοχής πρέπει να διαχειρίζεται μια περιοχή προς όφελος του πληθυσμού – κάτι που, όπως είπε, είναι «ασύμβατο με μια στρατιωτική προσέγγιση που απλώς καθιστά μια περιοχή ακατοίκητη και δεν αφήνει τίποτα όρθιο».
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές υπεραμύνονται της στρατιωτικής πολιτικής των IDF.
Πολλά από τα κτίρια που κατεδάφισαν οι IDF είχαν ήδη ερείπια, λόγω των αεροπορικών επιδρομών του Ισραήλ, σημειώνει ο καθηγητής Eitan Shamir, διευθυντής του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών BESA στο Ισραήλ και πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Στρατηγικών Υποθέσεων.
Οπως είπε στο BBC Verify, αποτελούσαν κίνδυνο για την ασφάλεια των πολιτών που επέστρεφαν, ειδικά «κατά τη διάρκεια των χειμερινών βροχών, όταν είναι πιο πιθανό να καταρρεύσουν».
Ο καθηγητής Σαμίρ, όμως, έκανε μνεία και σε ανησυχίες «τακτικής».
«Η περιοχή συνιστά ζώνη μάχης. Ακόμα και όταν ένα κτίριο εκκαθαριστεί,
μόλις οι Ισραηλινοί βγουν από αυτό, οι τρομοκράτες συχνά επιστρέφουν για να τοποθετήσουν βόμβες ή να κρυφτούν μέσα για να τους πυροβολήσουν», υποστηρίζει.
Σύμφωνα με το BBC Verify, προσώρας δεν υπάρχουν ενδείξεις ανακοπής του ρυθμού κατεδαφίσεων.
Οπως μετέδωσαν ισραηλινά μέσα ενημέρωσης την περασμένη εβδομάδα, οι IDF παρέλαβαν από τις ΗΠΑ δεκάδες μπουλντόζες D9 – η χρήση των οποίων είχε ανασταλεί επί κυβέρνησης Μπάιντεν. Παράλληλα, το βρετανικό μέσο εντόπισε δεκάδες αγγελίες σε ισραηλινές ομάδες στο Facebook, οι οποίες προσέφεραν εργασία στη Γάζα σε εργολάβους κατεδαφίσεων.