Ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε ένα φιλόδοξο ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων για τη Γάζα, το οποίο ο ίδιος χαρακτήρισε «μία από τις σπουδαιότερες ημέρες στην ιστορία του πολιτισμού». Όμως, παρά τις υποσχέσεις για κατάπαυση του πυρός, απελευθέρωση ομήρων και διεθνή διακυβέρνηση του παλαιστινιακού θύλακα, το σχέδιο βρίθει κινδύνων και αβεβαιοτήτων.
Ωστόσο, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το CNN, η κυβέρνηση Τραμπ τείνει να παρουσιάζει κάθε ανακοίνωση ως παγκόσμιο επίτευγμα, ενώ το μοναδικό της «όπλο» για την επίτευξη ειρήνης είναι η επίδειξη ακραίας αισιοδοξίας, με την ελπίδα ότι θα παρασύρει τις αντίπαλες πλευρές σε συμφωνία.
Το νέο σχέδιο του Τραμπ φαίνεται όντως να αποτελεί την πιο ουσιαστική και ευρέως υποστηριζόμενη προσπάθεια της κυβέρνησης μέχρι σήμερα για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Εάν εφαρμοστεί πλήρως, αποτελεί θεωρητικά μία υπόσχεση για το μέλλον των Παλαιστινίων στη Γάζα. Αν επικρατήσει, ίσως δημιουργήσει χώρο για μια διαδικασία διαμεσολάβησης στη σύγκρουση Ισραήλ–Παλαιστινίων.
Είναι σίγουρα πιο ρεαλιστικό από το προηγούμενο, παράλογο όραμα του Τραμπ για μια «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής». Η σταδιακή προσέγγισή του, που μπορεί να διαρκέσει μήνες, αναγνωρίζει ότι μια τόσο σκληρή σύγκρουση δεν λύνεται με τις πρόχειρες συμφωνίες που έκανε ο Τραμπ ως επιχειρηματίας ακινήτων.
Ένα από τα μέχρι τώρα επιτεύγματα του Τραμπ είναι ότι κατάφερε να πείσει τον Νετανιάχου να δεσμευτεί δημόσια σε ένα σχέδιο στη συγκρότηση του οποίου συμμετείχαν Άραβες και Μουσουλμάνοι ηγέτες.
Ωστόσο, έχουν παρουσιαστεί δεκάδες ειρηνευτικά σχέδια για τη Μέση Ανατολή, με τη στήριξη των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Σαουδικής Αραβίας και άλλων αραβικών χωρών. Οι περισσότερες πρωτοβουλίες, όμως, δεν έφτασαν ποτέ στην εφαρμογή, καθώς η ταραγμένη ιστορία της περιοχής και ο πολιτικός καιροσκοπισμός και από τις δύο πλευρές τορπίλιζαν αυτές τις προσπάθειες.
Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο ισχυρισμός του Τραμπ ότι «είμαστε τουλάχιστον, πολύ, πολύ κοντά» στη λύση «θεμάτων που συνεχίζονται εδώ και εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια» πρέπει να αντιμετωπίζεται με συγκρατημένη αισιοδοξία.
Ακόμη κι αν η Χαμάς συμφωνήσει, η διαδικασία απελευθέρωσης ομήρων μέσα στις προβλεπόμενες 72 ώρες θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Στο μέτωπο της Γάζας, ένα επεισόδιο μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή και να δώσει σε κάθε πλευρά την αφορμή να εγκαταλείψει το σχέδιο του Τραμπ.
Μια άλλη προειδοποίηση έρχεται από την ειρηνευτική πρωτοβουλία του Τραμπ για την Ουκρανία, που όπως και η διαδικασία για τη Γάζα συνοδευόταν από μεγάλες δηλώσεις και φωτογραφίες, αλλά κατέρρευσε μέσα σε ακόμη μεγαλύτερη αιματοχυσία.
Ο Τραμπ διψά για εντυπωσιακές στιγμές και όχι για τη φθορά της διπλωματικής ρουτίνας. Η εμπλοκή του τόσο στον πόλεμο της Ουκρανίας όσο και σε εκείνον της Γάζας δείχνει ότι συχνά δεν καταλαβαίνει τα συναισθηματικά, ιστορικά και πολιτικά κίνητρα των πρωταγωνιστών μιας σύγκρουσης, με αποτέλεσμα εκείνοι να μην θέλουν να συμβιβαστούν.
Η τύχη της νέας πρωτοβουλίας του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, επομένως, μπορεί να εξαρτηθεί από τα εξής ερωτήματα:
- Είναι ο πρόεδρος προετοιμασμένος να αφιερώσει την πλήρη προσοχή του, την ενέργειά του και επτά ημέρες την εβδομάδα στην επίλυση αυτής της πιο δυσεπίλυτης παγκόσμιας σύγκρουσης;
- Θα χρησιμοποιήσει την αμερικανική ισχύ και την προσωπική του πίεση απέναντι σε έναν αυταρχικό ηγέτη, κάτι που μέχρι τώρα αποφεύγει να κάνει τόσο με τον Νετανιάχου στο Ισραήλ όσο και με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία;
- Και μπορεί μια κυβέρνηση που συνεχώς αποτυγχάνει με την από πάνω προς τα κάτω ειρηνευτική προσέγγιση να δημιουργήσει μια περίπλοκη διπλωματική διαδικασία στο παρασκήνιο, η οποία θα οικοδομήσει εμπιστοσύνη μεταξύ των πλευρών και θα παράγει μικρές αλλά κρίσιμες νίκες αντί για φωτογραφικά στιγμιότυπα;
Είναι ο Τραμπ έτοιμος να ασκήσει πίεση στον Νετανιάχου;
Το ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων προβλέπει άμεση κατάπαυση του πυρός, την απελευθέρωση των ομήρων που κρατά η Χαμάς με αντάλλαγμα Παλαιστινίους κρατουμένους σε ισραηλινές φυλακές, σταδιακή αποχώρηση του Ισραήλ, αφοπλισμό της Χαμάς, αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας και μια μεταβατική κυβέρνηση στη Λωρίδα υπό την ηγεσία ενός εξωτερικού διεθνούς φορέα.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι θα μπορούσε να καταρρεύσει σχεδόν αμέσως εάν η Χαμάς δεν συμφωνήσει με την απαίτηση να απελευθερώσει τους εναπομείναντες Ισραηλινούς ομήρους, ζωντανούς και νεκρούς, μέσα σε 72 ώρες από την επικύρωση του σχεδίου από τον Νετανιάχου τη Δευτέρα.
Ένας κυνικός θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι αυτή ίσως είναι ακριβώς η επιλογή πάνω στην οποία ποντάρει ο Νετανιάχου, ότι η Χαμάς δεν θα κάνει, έχοντας εξασφαλίσει το «πράσινο φως» του Τραμπ για να «ολοκληρώσει τη δουλειά» στη Γάζα αν η ριζοσπαστική ισλαμική οργάνωση δεν συναινέσει.
Ο Νετανιάχου έφτασε τη Δευτέρα στην Ουάσιγκτον πιο εξαρτημένος από ποτέ από τον Τραμπ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ βαθαίνει. Οι χώρες που είχαν δείξει στήριξη και συμπάθεια μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, τη χειρότερη σφαγή Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα, έχουν απομακρυνθεί λόγω των δεκάδων χιλιάδων θυμάτων αμάχων από την ισραηλινή επιχείρηση κατά της Χαμάς στη Γάζα.
Υπήρξαν ενδείξεις τη Δευτέρα ότι ο Τραμπ αυξάνει την πίεση προς τον Ισραηλινό ηγέτη, έπειτα από μήνες κατά τους οποίους έκανε τα στραβά μάτια στις επιχειρήσεις του στη Γάζα.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι, ενώ ο Νετανιάχου ήταν πολεμιστής, ο ισραηλινός λαός «θέλει να επιστρέψει στην ειρήνη. Θέλει να επιστρέψει στην ομαλοποίηση με την πραγματική έννοια». Και ενώ επέκρινε τα ευρωπαϊκά κράτη που αναγνώρισαν μονομερώς παλαιστινιακό κράτος, έδειξε να κατανοεί το σκεπτικό τους. «Νομίζω πως το κάνουν επειδή είναι πολύ κουρασμένοι με όσα συμβαίνουν εδώ και τόσες δεκαετίες».
Ο Τραμπ έφερε επίσης τον Νετανιάχου σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό του Κατάρ, σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν μπιν Τζασίμ Αλ-Θάνι, και ο Ισραηλινός ηγέτης εξέφρασε τη «λύπη» του για τον θάνατο ενός Καταριανού στρατιώτη στην ισραηλινή επιδρομή εναντίον των διαπραγματευτών της Χαμάς στην Ντόχα και για την παραβίαση της κυριαρχίας του Κατάρ αυτόν τον μήνα.
Ήταν μια σπάνια ένδειξη ότι ο Τραμπ δέχτηκε να πιέσει τον Νετανιάχου και ίσως να πρόκειται για υπόδειξη ότι θα το κάνει πιο συχνά στο μέλλον.
Πώς χειρίζεται ο Νετανιάχου τον Τραμπ
Ο Νετανιάχου, όπως και άλλοι ηγέτες που ξέρουν τη δύναμη της κολακείας στον Τραμπ, του χάρισε τη στιγμή του θριάμβου, σημειώνει το CNN στην ανάλυσή του.
«Υποστηρίζω το σχέδιό σας για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, το οποίο εκπληρώνει τους πολεμικούς μας στόχους. Θα φέρει πίσω στο Ισραήλ όλους τους ομήρους μας, θα διαλύσει τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς, θα τερματίσει την πολιτική της κυριαρχία και θα διασφαλίσει ότι η Γάζα δεν θα αποτελέσει ποτέ ξανά απειλή για το Ισραήλ», είπε.
Όμως, το ίδιο το παρελθόν του Νετανιάχου, η ικανότητά του να χειρίζεται τις αμερικανικές απαιτήσεις ενώ παραμένει πιστός στους δικούς του πολιτικούς στόχους, καθώς και το μακρύ ιστορικό του να αψηφά και να εξοργίζει Αμερικανούς προέδρους, έχει δείξει ότι θα κριθεί από τις πράξεις του και όχι από τα λόγια του.
Αυτό το τεστ θα ξεκινήσει μόλις επιστρέψει στο Ισραήλ. Θα αντιμετωπίσει πράγματι τα ακροδεξιά μέλη της κυβέρνησής του που θέλουν να συντρίψουν τη Χαμάς, να εκδιώξουν τους Παλαιστίνιους από τη Γάζα και να προσαρτήσουν τη Δυτική Όχθη, και οι οποίοι θα αντιταχθούν στο σχέδιο του Τραμπ;
Κι αν εκείνοι δεν υποχωρήσουν, θα είναι αρκετά τολμηρός ώστε να ρισκάρει την πτώση της κυβέρνησής του και να δώσει μάχη σε εκλογές για μια κυβερνητική εντολή βασισμένη στο όραμα του Τραμπ;
Υπάρχει μια εναλλακτική και ίσως πιο πιθανή εκδοχή.
Ο Νετανιάχου μπορεί να υποστήριξε θερμά την πρόταση του Τραμπ στον Λευκό Οίκο με την προσδοκία ότι η Χαμάς δεν θα μπορούσε ποτέ να την αποδεχθεί και ότι μετά δεν θα αντιμετωπίσει αντιρρήσεις για την κλιμάκωση της επίθεσής του στη Γάζα. Ακόμα κι αν η Χαμάς συμφωνήσει, ο Νετανιάχου μπορεί να την υπονομεύσει ώστε να ανατρέψει μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Πολλοί Αμερικανοί παρατηρητές πιστεύουν ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, ο οποίος αντιμετωπίζει προσωπικές νομικές περιπέτειες και μελλοντικές έρευνες για την 7η Οκτωβρίου, θεωρεί τη συνέχιση του πολέμου ζήτημα πολιτικής επιβίωσης.
Ο Τραμπ είπε ότι περίμενε θετική απάντηση από τη Χαμάς. Αλλά πρόσθεσε: «Αν όχι, όπως ξέρεις, Μπίμπι, θα έχεις την πλήρη υποστήριξή μας να κάνεις αυτό που πρέπει να κάνεις».
Η Χαμάς μπροστά σε δύσκολες επιλογές
Αν το Ισραήλ είναι πιο απομονωμένο, το ίδιο ισχύει και για τη Χαμάς. Ο Τραμπ φρόντισε να απαριθμήσει με έμφαση όλα τα ονόματα Αράβων και Μουσουλμάνων ηγετών που είχαν υποστηρίξει το σχέδιό του. Είπε για τη Χαμάς: «Αυτοί είναι οι μόνοι που απέμειναν. Όλοι οι άλλοι το έχουν αποδεχθεί».
Αλλά η αισιοδοξία του Τραμπ ενδεχομένως να είναι άστοχη.
Ένα μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, ο Γκάζι Χάμαντ, ξεκαθάρισε στον Τζέρεμι Ντάιμοντ του CNN σε συνέντευξή του ότι υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις πως η οργάνωση είναι έτοιμη να απελευθερώσει και τους 48 εναπομείναντες ομήρους ή να μετριάσει τη στάση της, όπως για παράδειγμα να αποδεχθεί την απαίτηση του Ισραήλ για αφοπλισμό. Ερμήνευσε την απόπειρα του Ισραήλ να τον δολοφονήσει, μαζί με άλλους διαπραγματευτές της Χαμάς στο Κατάρ, ως ένδειξη ότι ο Νετανιάχου δεν θέλει στα αλήθεια ειρήνη. Και εξέφρασε δυσπιστία απέναντι στον Τραμπ και την αμερικανική ομάδα.
Η παράδοση των ομήρων μέσα σε 72 ώρες θα ανάγκαζε τη Χαμάς να εγκαταλείψει το βασικό της διαπραγματευτικό χαρτί.
«Δυστυχώς, αυτό το σχέδιο είναι γεμάτο νάρκες, τεράστιες νάρκες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν ακόμη και την ίδια την εφαρμογή του», δήλωσε στο CNN ο Μουσταφά Μπαργκούτι, συνιδρυτής της Παλαιστινιακής Εθνικής Πρωτοβουλίας. «Η μεγαλύτερη νάρκη εδώ είναι τι θα κάνει το Ισραήλ αφότου πάρει πίσω τους ομήρους του; Θα επανεκκινήσει ο Νετανιάχου τον πόλεμο; Ποιες είναι οι εγγυήσεις ότι δεν θα το κάνει αυτό;» είπε.
Ένα ακόμη κραυγαλέο μειονέκτημα του σχεδίου του Τραμπ είναι ότι πάσχει από ένα χαρακτηριστικό ελάττωμα τέτοιων πρωτοβουλιών, την έλλειψη συμμετοχής των ίδιων των Παλαιστινίων.
Και η ιδέα ότι ο Τραμπ θα ασκήσει ουσιαστικά ντε φάκτο εξουσία στη Γάζα ως επικεφαλής ενός διεθνούς οργάνου που θα ονομάζεται «Συμβούλιο Ειρήνης» θα μπορούσε να αποτελέσει κόκκινη γραμμή για πολλούς Παλαιστινίους. Το συμβούλιο θα πλαισιωνόταν από μια επιτροπή Παλαιστίνιων τεχνοκρατών.
Υπάρχει, επίσης, μια πρόταση να συμμετάσχει ο Τόνι Μπλερ στο Συμβούλιο Ειρήνης.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας έχει εμπλακεί ενεργά στη Μέση Ανατολή από τότε που ανέλαβε την Ντάουνινγκ Στριτ το 1997, και μετά τη δεκαετή πρωθυπουργία του. Ωστόσο, στην περιοχή είναι περισσότερο γνωστός για τη στήριξή του στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Και η ιδέα ότι ένας Βρετανός θα συνέβαλε ουσιαστικά στη διακυβέρνηση των κατοίκων της Γάζας ξυπνάει απαγορευτικούς ιστορικούς συνειρμούς.
«Έχουμε ήδη υπάρξει υπό βρετανική αποικιοκρατία, παλέψαμε για περισσότερα από 100 χρόνια για να ελευθερωθούμε από αυτήν την αποικιοκρατία και στη συνέχεια από την ισραηλινή κατοχή», είπε ο Μπαργκούτι.
Πηγή: skai.gr