Ο Φρίντριχ Μερτς ορκίζεται σήμερα Τρίτη καγκελάριος της Γερμανίας με την υπόσχεση να δώσει στην Ευρώπη μια σαφή κατεύθυνση εν μέσω δύσκολων καιρών.
Ο Μερτς έχει δεσμευτεί να αναλάβει μεγαλύτερο ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη και θα επιδιώξει να υλοποιήσει την υπόσχεσή του αμέσως μετά την τελετή ορκωμοσίας. Την Τετάρτη σχεδιάζει να ταξιδέψει στη Βαρσοβία και το Παρίσι σε μια προσπάθεια να αναβιώσει το λεγόμενο «Τρίγωνο της Βαϊμάρης» μεταξύ Πολωνίας, Γερμανίας και Γαλλίας – μια άτυπη συμμαχία που θεωρεί κλειδί για την προώθηση μιας πιο δυναμικής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. Λίγο αργότερα, αναμένεται να ταξιδέψει στο Κίεβο.
Πολλοί Ευρωπαίοι «περιμένουν από εμάς να συμβάλουμε για άλλη μια φορά δυναμικά στην επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος», δήλωσε χθες ο Μερτς από το Βερολίνο. «Ζούμε σε εποχές βαθιών αλλαγών, βαθιών αναταραχών… Και γι’ αυτό γνωρίζουμε ότι είναι απολύτως ιστορικό μας καθήκον να οδηγήσουμε αυτόν τον συνασπισμό στην επιτυχία».
Εντούτοις, ο νέος ηγέτης της γερμανικής κυβέρνησης ξεκινά την καγκελαρία του ήδη ως μια εξασθενημένη προσωπικότητα. Ακόμη και κατά την περίοδο μεταξύ της νίκης του στις εκλογές του Φεβρουαρίου και της ανάληψης της ηγεσίας, τα ποσοστά αποδοχής του έχουν μειωθεί περαιτέρω. Η κυβέρνηση συνασπισμού που ηγείται ο Μερτς διαθέτει μια από τις πιο ισχνές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με μόλις 52% των εδρών.
Σε αυτήν την συγκυρία, ο παραδοσιακά σημαντικότερος και ισχυρότερος σύμμαχος της Γερμανίας εδώ και δεκαετίες – οι Ηνωμένες Πολιτείες – έχει αρχίσει να υπονομεύει τον Μερτς σε κάθε βήμα. Η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει την πρόθεση να τον αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο ενισχύοντας πολιτικούς του αντιπάλους, κυρίως το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Μπορεί η ομοσπονδιακή υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας να χαρακτήρισε την AfD την περασμένη εβδομάδα ως «αποδεδειγμένα» εξτρεμιστική οργάνωση — τροφοδοτώντας τη μακροχρόνια εσωτερική συζήτηση για το αν θα απαγορευτεί η AfD βάσει των διατάξεων της γερμανικής νομοθεσίας που αποσκοπούν στην αποτροπή μιας επανάληψης του ναζιστικού παρελθόντος — όμως από εκείνη τη στιγμή και μετά το ακροδεξιό κόμμα έλαβε υποστήριξη από υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ.
«Η εξτρεμιστική ετικέτα είναι τυραννία μεταμφιεσμένη», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, σε μια ανάρτηση στο X, που συνέχισε λέγοντας ότι «αυτό που είναι πραγματικά εξτρεμιστικό δεν είναι το δημοφιλές AfD, αλλά μάλλον οι θανατηφόρες πολιτικές μετανάστευσης ανοιχτών συνόρων του κατεστημένου, στις οποίες αντιτίθεται το AfD».
Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, επανέλαβε το ίδιο συναίσθημα, λέγοντας ότι «το γερμανικό κατεστημένο» ουσιαστικά ανοικοδομεί το Τείχος του Βερολίνου.
Για την αμερικάνικη κυβέρνηση, ο Μερτς — ηγέτης των κεντροδεξιών Χριστιανοδημοκρατών (CDU)— αποτελεί μέρος του γερμανικού κατεστημένου, το οποίο επανειλημμένα με δηλώσεις τους έχουν υποτιμήσει οι οι Ρούμπιο και Βανς.
Παρά την υπόσχεσή του του να ηγηθεί μιας αυστηρής καταστολής της μετανάστευσης, ο Μερτς αρνήθηκε να κυβερνήσει σε συνεργασία με το αντιμεταναστευτικό AfD, το οποίο κατέλαβε τη δεύτερη θέση στις εκλογές του Φεβρουαρίου – το καλύτερο αποτέλεσμα για την ακροδεξιά στην μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας – θεωρώντας το κόμμα υπερβολικά ακραίο. Αντ’ αυτού, επέλεξε το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), το οποίο σημείωσε το χειρότερό του αποτέλεσμα σε εθνικές εκλογές από τον 19ο αιώνα.
Αυτό θέτει τον Μερτς σε μια ιδιαίτερα επικίνδυνη πολιτική θέση. Καθώς η ακροδεξιά προελαύνει, βρίσκεται στην ηγεσία ενός συνασπισμού κομμάτων που κάποτε μπορεί να κυριαρχούσαν στο πολιτικό τοπίο της Γερμανίας, όμως σήμερα καταρρέουν.
Οι κεντρώες κυβερνήσεις που σχηματίζονταν τα τελευταία χρόνια μετά από συμφωνίες του SPD και των Χριστιανοδημοκρατών ονομάζονταν παραδοσιακά «μεγάλοι συνασπισμοί» λόγω των σαρωτικών τους πλειοψηφιών. Όμως τίποτα το επιβλητικό δεν υφίσταται στον τρέχοντα «μεγάλο συνασπισμό»: είναι η πιο αδύναμη τέτοια συνεργασία στην ιστορία και αφήνει τον Μερτς εκτεθειμένο σε κατηγορίες ότι ηγείται των υπολειμμάτων μιας τάξης που εξαφανίζεται.
Η άνοδος του AfD
Κατά την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, ο Μερτς θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στις επιθέσεις της ακροδεξιάς, που θα είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο. Οι ηγέτες του AfD παρουσιάζουν αδιάκοπα τον Μερτς ως κρυφό αριστερό λόγω της άρνησής του να κυβερνήσει μαζί τους και λόγω της υιοθέτησης δαπανών που τροφοδοτούνται από το χρέος μετά την εκλογική του νίκη, αντιστρέφοντας τη ρητορική της προεκλογικής του εκστρατείας.
Ήδη το AfD φαίνεται να επωφελείται από αυτή τη δυναμική. Το κόμμα ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις, καθώς το CDU του Μερτς υποχωρεί.
Η επίμονη υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ προς το AfD θα μπορούσε να αποστιγματίσει περαιτέρω το ακροδεξιό κόμμα στη Γερμανία και να ενισχύσει την αφήγησή του ότι έχει στοχοποιηθεί άδικα για πολιτικές διώξεις από το πολιτικό κατεστημένο.
«Δεδομένου ότι το AfD είναι το ισχυρότερο κόμμα στις δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή, θέλουν να καταστείλουν την αντιπολίτευση και την ελευθερία του λόγου», έγραψε χαρακτηριστικά στο Χ η συμπρόεδρος του AfD, Άλις Βάιντελ.
«Η αμερικανική υποστήριξη προς το AfD μπορεί κάλλιστα να υπερισχύσει όλων των άλλων δυσκολιών στη βορειοατλαντική συμμαχία», δήλωσε ο Ντόμινικ Τόλκσντορφ, ειδικός στις διατλαντικές σχέσεις του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, ενός ιδιωτικού, μη κερδοσκοπικού οργανισμού με έδρα στο Βερολίνο που συμμετέχει ενεργά στην προώθηση της κατανόησης της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής και των διεθνών σχέσεων.
«Αυτό θα είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για τον Μερτς και τουλάχιστον εξίσου σοβαρό με πολλές από τις άλλες συζητήσεις που διεξάγονται αυτή τη στιγμή για το εμπόριο, το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία», θεωρεί ο Τόλκσντορφ.
Πηγή: POLITICO