Με μια εκτενή επιστολή έξι σελίδων, η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θέτει το πλαίσιο της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ για την επόμενη πενταετία. Ενόψει της Συνόδου Κορυφής των «27», η Πρόεδρος ζητά την ταχεία μετάβαση από τα λόγια στις πράξεις, με ορίζοντα την πλήρη εφαρμογή του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο σε έξι μήνες.
1. Ριζική αλλαγή στις επιστροφές και «κόμβοι»
Η Φον ντερ Λάιεν χαρακτηρίζει το τρέχον ποσοστό επιστροφών (24%) ως ανεπαρκές και προαναγγέλλει ένα αυστηρότερο νομικό πλαίσιο.
Ευρωπαϊκή Εντολή Επιστροφών: Θεσπίζεται μια κοινή βάση για την απέλαση όσων δεν δικαιούνται άσυλο.
Κόμβοι Επιστροφών: Εξετάζεται η δημιουργία κέντρων εκτός ΕΕ για τη διαχείριση των επιστροφών.
Frontex: Ενισχύεται ο ρόλος του οργανισμού, ο οποίος ήδη υποστηρίζει χιλιάδες εθελοντικές επιστροφές.
2. Τεχνολογία και θωράκιση συνόρων
Για την αντιμετώπιση της «εργαλειοποίησης» των μεταναστών από τρίτες χώρες, η Κομισιόν ρίχνει στη μάχη την υψηλή τεχνολογία.
Drones και Αντι-Drones: Διατίθενται 250 εκατ. ευρώ στα κράτη μέλη για την αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών και συστημάτων επιτήρησης.
Eurodac: Η ψηφιακή βάση δεδομένων ταυτοποίησης πρέπει να είναι πλήρως λειτουργική για τον έλεγχο των ροών.
3. Η Γεωπολιτική της μετανάστευσης: Συνεργασίες με τρίτες Χώρες
Η ΕΕ επενδύει δισεκατομμύρια για να κρατήσει τις προσφυγικές ροές εκτός των συνόρων της:
Τουρκία: Εγκρίθηκε πακέτο 1,15 δισ. ευρώ για τη διαχείριση των συνόρων και την υποστήριξη των προσφύγων στη χώρα, με έμφαση στις εθελοντικές επιστροφές προς τη Συρία.
Λιβύη: Παραμένει το «αγκάθι» της Μεσογείου (90% των αναχωρήσεων), με την ΕΕ να πιέζει για βελτίωση των συνθηκών αλλά και αυστηρότερο έλεγχο των συνόρων.
Περιοδεία στη Μέση Ανατολή: Η Φον ντερ Λάιεν θα επισκεφθεί Συρία και Ιορδανία τον Ιανουάριο, σηματοδοτώντας μια προσπάθεια «ολιστικής» διαχείρισης, παρά την κρίση στο Αφγανιστάν.
4. Το «κενό» του ΟΗΕ και η σκιά του Τραμπ
Η Πρόεδρος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη χρηματοδότηση διεθνών οργανισμών (UNHCR, ΔΟΜ). Οι περικοπές κονδυλίων από την πλευρά των ΗΠΑ (υπό τη νέα διοίκηση Τραμπ) έχουν ήδη αναγκάσει τους οργανισμούς αυτούς να αποσυρθούν από κρίσιμες περιοχές όπως το Σουδάν και το Αφγανιστάν, αυξάνοντας την πίεση προς την Ευρώπη.
Η επιστολή της Φον ντερ Λάιεν στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους ηγέτες: Η Ευρώπη πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ της αλληλεγγύης προς τις χώρες πρώτης γραμμής και της ευθύνης για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων, χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο οικονομικό και τεχνολογικό μέσο.