Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει προχωρήσει σε μαζικές απελάσεις παράτυπων μεταναστών, ως των «αποδιοπομπαίων τράγων» για τα δεινά των Αμερικανών. Ωστόσο, από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο Πρόεδρος Των ΗΠΑ έχει εκφράσει την προθυμία του να απελάσει όχι μόνο τους παράτυπους μετανάστες αλλά και πολίτες των ΗΠΑ.
Για παράδειγμα, όταν ρωτήθηκε πρόσφατα αν θα απελάσει τον πρώην σύμβουλό του και δισεκατομμυριούχο της τεχνολογίας Έλον Μασκ (ο οποίος γεννήθηκε στη Νότια Αφρική και έγινε πολίτης των ΗΠΑ το 2002), ο Τραμπ είπε «θα πρέπει να το εξετάσουμε».
Ο Τραμπ επίσης αμφισβήτησε την υπηκοότητα του Δημοκρατικού υποψηφίου δημάρχου της Νέας Υόρκης, Ζόχραν Μαμντάνι - ο οποίος γεννήθηκε στην Ουγκάντα, έγινε πολίτης των ΗΠΑ το 2018 - δηλώνοντας: «Πολλοί λένε ότι βρίσκεται εδώ παράνομα. Θα εξετάσουμε τα πάντα».
Όταν ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε να τον συλλάβει εάν παρέμβει στις ενέργειες της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνείων (ICE), ο Μαμντάνι απάντησε με μια δήλωση: «Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών μόλις απείλησε ότι θα με συλλάβει, θα μου αφαιρέσει την υπηκοότητα, θα με βάλει σε στρατόπεδο κράτησης και θα με απελάσει. Όχι επειδή έχω παραβιάσει κάποιον νόμο, αλλά επειδή θα αρνηθώ να αφήσω την ICE να τρομοκρατήσει την πόλη μας».
Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη εφαρμόσει πολιτικές που αφαιρούν από τους μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών φοιτητών, τις βίζες και το νόμιμο καθεστώς παραμονής στη χώρα,
Επιπλέον, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα προτείνει ότι οι πολίτες των ΗΠΑ που έχουν καταδικαστεί για βίαια εγκλήματα, θα πρέπει να απελαύνονται σε ξένες φυλακές.
Μπορεί όμως πράγματι ο Τραμπ να απελάσει τελικά τον Μασκ και τον Μαντάνι; - Το «παραθυράκι» της αποπολιτογράφησης
Νομικοί εμπειρογνώμονες έχουν δηλώσει ότι η απέλαση πολιτών των ΗΠΑ για οποιονδήποτε λόγο είναι αντισυνταγματική, αλλά η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να παρακάμπτει αυτόν τον περιορισμό πιέζοντας για την αφαίρεση της υπηκοότητας από ορισμένα άτομα, μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως «αποπολιτογράφηση».
Η αποπολιτογράφηση μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε πολιτογραφημένους πολίτες, που αυτή τη στιγμή εκτιμώνται σε περισσότερα από 25 εκατομμύρια, ή περισσότερο από το 7% του πληθυσμού των ΗΠΑ.
Οι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν σε αποπολιτογράφηση
Παρόλο που η χρήση της έχει μειωθεί σημαντικά από το 1967, η αποπολιτογράφηση εξακολουθεί να είναι εφικτή στις ΗΠΑ.
Ανακοίνωση του 2020 από το Κέντρο Νομικών Πόρων Μεταναστών (ILRC) αναφέρει ότι «ένας πολιτογραφημένος πολίτης των ΗΠΑ μπορεί χάσει αυτή την ιδιότητα εάν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αποδείξει με σαφή, πειστικά και αδιαμφισβήτητα στοιχεία σε δικαστήριο ότι ο πολίτης δεν ήταν κατάλληλος για πολιτογράφηση, κατά τη στιγμή που αυτή χορηγήθηκε λανθασμένα».
Οι αστικές διαδικασίες αποπολιτογράφησης απαιτούν από την κυβέρνηση απλώς να πείσει ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο, στο οποίο ο κατηγορούμενος μπορεί να μην έχει καν στη διάθεσή του δικηγόρο, ότι μια πολιτογράφηση «έγινε παράνομα» ή «δόθηκε με απόκρυψη ουσιώδους γεγονότος ή με εκούσια ψευδή δήλωση».
Η παράνομη απόκτηση, σύμφωνα με την ILRC, αναφέρεται σε κάποιον που δεν ήταν επιλέξιμος για πολιτογράφηση αλλά την έλαβε ούτως ή άλλως (δεν απαιτεί δηλαδή απόδειξη απόκρυψης ή ψευδούς δήλωσης), αν και ο οργανισμός σημειώνει ότι πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για μια διάκριση χωρίς διαφορά, καθώς «η απόκτηση πολιτογράφησης με απόκρυψη ή εκούσια ψευδή δήλωση είναι επίσης παράνομη απόκτηση».
Μάλιστα, το 2020 το Υπουργείο Δικαιοσύνης ίδρυσε στο γραφείο μετανάστευσης ένα Τμήμα Αποπολιτογράφησης «αφιερωμένο στη διερεύνηση και την εκδίκαση υποθέσεων ανάκλησης πολιτογράφησης», εστιάζοντας - φαινομενικά - σε «τρομοκράτες, εγκληματίες πολέμου, σεξουαλικούς παραβάτες και άλλους "απατεώνες" που απέκτησαν παράνομα πολιτογράφηση».
Μεταξύ των υποθέσεων που ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Brett Shumate, ο οποίος ηγείται του Τμήματος Αποπολιτογράφησης, διέταξε να δοθεί προτεραιότητα είναι υποθέσεις που αφορούν άτομα που αποτελούν πιθανή απειλή για την εθνική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν δεσμούς με τρομοκρατία, κατασκοπεία ή παράνομη εξαγωγή από τις ΗΠΑ ευαίσθητων αγαθών, τεχνολογίας ή πληροφοριών και εκείνων που διαπράττουν ορισμένα είδη απάτης.
Η πολιτογράφηση κάποιου μπορεί νομικά να επανεξεταστεί αν αυτός κατηγορηθεί ότι δεν πληρεί τις εξής προϋποθέσεις:
α) νόμιμο καθεστώς μόνιμης διαμονής για πέντε χρόνια (ή τρία εάν είναι παντρεμένος με πολίτη των ΗΠΑ)
β) συνεχή διαμονή στις ΗΠΑ για αυτήν την πενταετή ή τριετή περίοδο
γ) φυσική παρουσία στις ΗΠΑ για τουλάχιστον το ήμισυ αυτής της πενταετούς ή τριετούς περιόδου
δ) καλό ηθικό χαρακτήρα
«Πολλές από τις περιπτώσεις αποπολιτογράφησης που βασίζονται στην έλλειψη ηθικού χαρακτήρα αφορούν άτομα που έχουν διαπράξει εγκλήματα πριν από την πολιτογράφηση, αλλά δε συνελήφθησαν ή κατηγορήθηκαν μέχρι κάποιο χρονικό διάστημα μετά την πολιτογράφηση, και δεν αποκάλυψαν την ύπαρξη αυτών των εγκλημάτων κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αίτησης πολιτογράφησης», γράφει η ILRC και
ε) ότι το άτομο δεν ήταν «προσηλωμένο στις αρχές του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών και δεν ευνοούσε την καλή τάξη και την ευτυχία των Ηνωμένων Πολιτειών» κατά τη διάρκεια αυτής της πενταετούς ή τριετούς περιόδου.
«Εάν μέσα σε 5 χρόνια μετά την πολιτογράφηση, κάποιος ενταχθεί ή συνδεθεί με μια οργάνωση όπως μια τρομοκρατική ομάδα, μπορεί να του αφαιρεθεί η υπηκοότητα γιατί θα θεωρηθεί ότι «δεν ήταν προσκολλημένος στις αρχές του Συντάγματος» και «δεν ήταν ευνοϊκά διακείμενος προς την καλή τάξη και την ευτυχία των ΗΠΑ».
Ειδικά οι δύο τελευταίες προϋποθέσεις είναι οι πιο ευρείες και επιδέχονται πολλαπλών ερμηνειών.
Ένας πολιτογραφημένος πολίτης μπορεί επίσης να αποπολιτογραφηθεί, αναφέρει το ILRC, επειδή «αρνήθηκε υπό συγκεκριμένες συνθήκες να καταθέσει ενώπιον επιτροπής του Κογκρέσου, για φερόμενες ανατρεπτικές δραστηριότητες». Αυτή η διάταξη βασίζεται σε νόμο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου που παραμένει σε ισχύ.
Η Εθνική Ένωση Δικηγόρων Ποινικής Υπεράσπισης επικρίνει τον τρόπο με τον οποίο η οδηγία προβλέπει την αποκήρυξη της υπηκοότητας μέσω αστικών διαδικασιών, οι οποίες φέρουν «χαμηλότερο βάρος απόδειξης» και «δεν απαιτούν από την κυβέρνηση να παράσχει στον κατηγορούμενο δικηγόρο».
Η Ένωση επικρίνει επίσης το «ευρύ πεδίο εφαρμογής και την αόριστη διατύπωση» του υπομνήματος.
Όσον αφορά τους Μασκ και Μαμντάνι, νομικοί εμπειρογνώμονες δηλώνουν ότι μία αποπολιτογράφησή τους θεωρείται απίθανο σενάριο και οι δηλώσεις Τραμπ χαρακτηρίζονται ως «ανεύθυνη ρητορική που έχει σχεδιαστεί για να εκφοβίσει τους πολιτικούς αντιπάλους», σύμφωνα με τον Μάικλ Κάγκαν, καθηγητή νομική στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας.