Η εικόνα δεν θα μπορούσε να είναι πιο εντυπωσιακή, καθώς ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ έφτασε σε μια τεράστια στρατιωτική παρέλαση στο Πεκίνο, πλαισιωμένος από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, με περίπου δύο δωδεκάδες άλλους ηγέτες, μεταξύ των οποίων από το Ιράν, το Πακιστά
Οι γιγαντοοθόνες στην πλατεία Τιενανμέν μετέδωσαν την εικόνα στους 50.000 ανθρώπους που είχαν συγκεντρωθεί κάτω από τον καυτό ήλιο του Πεκίνου για να παρακολουθήσουν το θέαμα, πολλοί από τους οποίους κυμάτιζαν μικρές κινεζικές σημαίες, ενώ τα κρατικά μέσα ενημέρωσης τη μετέδωσαν στις τηλεοράσεις σε όλη την Κίνα και τον κόσμο.
Πολλοί που παρακολουθούσαν σε πρωτεύουσες σε όλη τη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του Ντόναλντ Τραμπ, θεώρησαν ότι το μήνυμα ήταν σαφές: Η Κίνα προκαλεί σκόπιμα τις ΗΠΑ και τους εταίρους τους.
«Παρακαλώ, δώστε τις θερμότερες ευχές μου στον Βλαντιμίρ Πούτιν και στον Κιμ Γιονγκ Ουν, καθώς συνωμοτείτε εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής», έγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στον Σι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ στρατιωτικές δυνάμεις παρέλασαν με στρατιωτικό βήμα στο κέντρο του Πεκίνου.
Για όσους άκουσαν τις ηχηρές φωνές των χιλιάδων καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών και είδαν τους τεράστιους πυραύλους με πυρηνική ικανότητα, τα υποβρύχια drone και τα πολεμικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από τη Λεωφόρο της Αιώνιας Ειρήνης του Πεκίνου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Σι οργάνωνε την πιο δυναμική μέχρι τώρα επίδειξη της Κίνας ως εναλλακτικού παγκόσμιου ηγέτη – με στρατιωτική δύναμη και γεωπολιτικό βάρος.
Αεροπλάνα πραγματοποιούν υπέργεια πτήση κατά τη διάρκεια στρατιωτικής παρέλασης στην πλατεία Τιενανμέν στις 3 Σεπτεμβρίου. Κέβιν Φρέιερ/Getty Images
Η Κίνα προβάλλει εδώ και καιρό την «ειρηνική» της άνοδο και καταδικάζει τις «πολεμοχαρείς» ΗΠΑ. Ωστόσο, η παρέλαση, που πραγματοποιήθηκε για τον εορτασμό της λήξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, είχε αναμφίβολα ως στόχο να αναδείξει την ταχεία πρόοδο του μεγαλύτερου στρατού στον κόσμο και να σηματοδοτήσει την αυξανόμενη ικανότητα του Σι να ασκεί σκληρή δύναμη στη διεθνή σκηνή.
Ένα ανοιχτό μικρόφωνο που έπιασε τον Σι και τον Πούτιν να συζητούν για το πώς οι άνθρωποι θα μπορούν σύντομα να ζήσουν μέχρι τα 150 χρόνια χάρη στις ιατρικές εξελίξεις, υποδήλωνε την ανθεκτικότητα που και οι δύο βλέπουν στις θέσεις τους, οι οποίες οδηγούν σε μια παγκόσμια μετάβαση της εξουσίας, όπως ίσως έκανε και η απόφαση του Κιμ να φέρει μαζί του την κόρη του και πιθανή διάδοχό του στο πράσινο τρένο του προς το Πεκίνο.
Πίσω από την προσεκτικά χορογραφημένη λαμπρότητα κρυβόταν ένα βασικό μήνυμα – ότι ο Σι στοχεύει σε έναν κόσμο όπου οι ΗΠΑ και η Δύση δεν θα καθορίζουν τους κανόνες – και ένα ερώτημα: τι σημαίνει αυτό για τις ΗΠΑ και τον κόσμο;
«Ειρήνη ή πόλεμος»
Για τον Σι, το να έχει τον Κιμ και τον Πούτιν στο πλευρό του ήταν ένας ισχυρός τρόπος για να υπογραμμίσει την πεποίθησή του ότι το υπάρχον διεθνές σύστημα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ είναι υπεύθυνο για τις τρέχουσες συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις, και όχι οι άνδρες που κάθονταν γύρω του.
«Μόνο όταν όλες οι χώρες και τα έθνη αντιμετωπίζουν το ένα το άλλο ως ίσους, συνυπάρχουν ειρηνικά και υποστηρίζουν το ένα το άλλο» μπορούν να «διαφυλάξουν την κοινή ασφάλεια» και να «εξοντώσουν τη ρίζα του πολέμου», είπε ο Σι κατά τη διάρκεια ομιλίας που μεταδόθηκε μέσω μεγαφώνου σε όλη την πλατεία της παρέλασης την Τετάρτη.
Η βασική αιτία είναι «η νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου, η αντιπαράθεση των μπλοκ και οι πρακτικές εκφοβισμού», έχουν επανειλημμένα δηλώσει ο Σι και οι αξιωματούχοι του, χρησιμοποιώντας τον κώδικα του Πεκίνου για να περιγράψουν την αμερικανική εξωτερ
Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ (κέντρο), ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν (δεξιά) και ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν φτάνουν για δεξίωση μετά από στρατιωτική παρέλαση στις 3 Σεπτεμβρίου. Jade Gao/AFP/Getty Images
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, στην παραλιακή πόλη Τιαντζίν, ο Κινέζος ηγέτης έκλεισε μια σύνοδο κορυφής περιφερειακών ηγετών, μεταξύ των οποίων και ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, παρουσιάζοντας μια «παγκόσμια πρωτοβουλία διακυβέρνησης» – έναν από τους πυλώνες του ευρύτερου σχεδίου του Σι για την αναδιαμόρφωση του τρόπου λειτουργίας του διεθνούς συστήματος και την καθιστώντας το πιο «δημοκρατικό».
Το σχέδιο, το οποίο υποστηρίζει τα Ηνωμένα Έθνη, θα μπορούσε να έχει ευρεία εμβέλεια, σύμφωνα με τον Wang Yiwei, διευθυντή του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Renmin στο Πεκίνο. «Η παγκόσμια διακυβέρνηση δεν επικεντρώνεται μόνο στην (ασφάλεια), αλλά και στα οικονομικά – το σύστημα SWIFT, τις κυρώσεις, το εμπόριο, τη διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης, τη διακυβέρνηση των ωκεανών, την κλιματική αλλαγή… και πρέπει να κάνουμε τον Παγκόσμιο Νότο να έχει μεγαλύτερη φωνή και δύναμη (στα Ηνωμένα Έθνη)», δήλωσε ο Wang.
Παρατηρητές λένε ότι η πρωτοβουλία του Xi έχει ως στόχο να αποτελέσει σημείο συνάντησης για χώρες που αισθάνονται πιεσμένες από ένα διεθνές σύστημα που θεωρούν ότι κυριαρχείται άδικα από τη Δύση – και να βοηθήσει την Κίνα να αμβλύνει την ισχύ των ΗΠΑ σε μια σειρά τομέων, μοιράζοντάς την σε χώρες που είναι πιο φιλικές προς την Κίνα.
Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει το Πεκίνο να διαμορφώσει ένα διεθνές σύστημα όπου η εθνική ανάπτυξη υπερισχύει οποιασδήποτε έννοιας ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καμία συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ δεν μπορεί να περιορίσει τις φιλοδοξίες της Κίνας. Πρόκειται για μια ρύθμιση που θα μπορούσε να ωφελήσει τα σχέδια της Κίνας για τη δημοκρατία του νησιού της Ταϊβάν, την οποία διεκδικεί το Πεκίνο και δεν έχει αποκλείσει να καταλάβει με τη βία
Η διπλή επίθεση του Σι με τη σύνοδο κορυφής και την παρέλαση την περασμένη εβδομάδα φαινόταν προσεκτικά υπολογισμένη για να στείλει ένα μήνυμα: ενώ η Κίνα ενισχύει την επιρροή και την ήπια δύναμή της, αυξάνει επίσης τη σκληρή δύναμη που θα μπορούσε να την υποστηρίξει αν χρειαστεί.
Και παρόλο που η Κίνα τονίζει ότι ο στρατός της έχει αμυντικούς σκοπούς, η επίδειξη δύναμης την Τετάρτη έδωσε στους αναλυτές σε όλο τον κόσμο μια σαφή εικόνα του εύρους των επιθετικών δυνατοτήτων της και της τεράστιας ικανότητάς της να παράγει όπλα.
Μέλη του κινεζικού στρατού κρατούν σημαίες κατά τη διάρκεια στρατιωτικής παρέλασης στην πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου στις 3 Σεπτεμβρίου. Γκρεγκ Μπέικερ/AFP/Getty Images
Το οπλοστάσιο πυραύλων που παρουσιάστηκε θα μπορούσε να επιτρέψει στην Κίνα να χτυπήσει στόχους σε όλο τον κόσμο και να αποφύγει τα προηγμένα αμυντικά συστήματα πυραύλων με υπερηχητική τεχνολογία. Η πρωτοπορία των μαχητικών drone καθώς και τα όπλα λέιζερ θα μπορούσαν επίσης να δυσκολέψουν τους αντιπάλους να εμποδίσουν την προέλαση των κινεζικών δυνάμεων στην περιοχή σε περίπτωση επίθεσης.
Και με φόντο αυτή την επιβλητική επίδειξη, ο Σι κοίταξε το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί μπροστά του στην πλατεία Τιενανμέν και κάλεσε την ανθρωπότητα να κάνει μια απλή επιλογή: «ειρήνη ή πόλεμος».
«Μακροχρόνια αντιπαλότητα»
Εκεί, ο Σι φάνηκε να αναφέρεται σε μια επιλογή διεθνούς συστήματος: της Κίνας ή της Δύσης.
Και είναι μια επιλογή που τώρα μπορεί να είναι πιο σίγουρος να ζητήσει από τις χώρες να κάνουν, καθώς το Πεκίνο παρακολουθεί τον Τραμπ να ανατρέπει τον παραδοσιακό ρόλο της Αμερικής στη διεθνή σκηνή, αποχωρώντας από διεθνείς οργανισμούς, καταργώντας την εξωτερική βοήθεια και αναστατώνοντας μακροχρόνιους συμμάχους και εταίρους με δασμούς και άλλες απαιτήσεις.
Αλλά είναι μια δήλωση που ακούγεται ανατριχιαστική για πολλούς παρατηρητές όταν συνοδεύεται από επίδειξη στρατιωτικής δύναμης στην οποία παρευρίσκονται ο Πούτιν, η εισβολή του οποίου στην Ουκρανία πυροδότησε τον αιματηρότερο πόλεμο της Ευρώπης από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και ο Κιμ, ο οποίος τον τροφοδοτεί με όπλα και στρατεύματα ενώ παράλληλα δημιουργεί το δικό του παράνομο πυρηνικό απόθεμα.
Οι Κινέζοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι ο στρατός της Κίνας είναι αμυντικός και προσπάθησαν να περιγράψουν την παρέλαση ως εορτασμό της συμβολής της Κίνας στην «διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης». Ο Σι διαβεβαίωσε τους θεατές ότι η Κίνα «παραμένει προσηλωμένη στον δρόμο της ειρηνικής ανάπτυξης».
Ωστόσο, καθώς το Πεκίνο ενισχύει τους δεσμούς του με τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα και άλλες χώρες που δεν είναι φιλικές προς τη Δύση, η εμφάνιση δύο στρατοπέδων και η αντιπαλότητα μεταξύ τους φαίνεται πιο ξεκάθαρη από ποτέ.
Ο Ινδονήσιος πρόεδρος Πραμπόβο Σουμπιάντο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ουν κοιτάζουν από την Πύλη Τιενανμέν καθώς παρακολουθούν στρατιωτική παρέλαση στο Πεκίνο στις 3 Σεπτεμβρίου. Yue Yuewei/Xinhua/AP
Η απόρριψη αυτών των δεσμών μεταξύ αυτών των χωρών θα ήταν «αφελής και επικίνδυνη», δήλωσε ο Έντουαρντ Χάουελ, λέκτορας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος επικεντρώνεται στην Κορεατική Χερσόνησο.
Η «κοινή τους αντίθεση στις ΗΠΑ» επιτρέπει μελλοντικές, μεγαλύτερες δυνατότητες για «ανταλλαγή στο εμπόριο, τα όπλα και την τεχνογνωσία... για τον ευρύτερο στόχο της υπονόμευσης της διεθνούς τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ», πρόσθεσε.
Και ακόμη και καθώς το Πεκίνο ελπίζει να δει έναν κόσμο όπου οι συμμαχίες των ΗΠΑ θα έχουν διαλυθεί, η δική του επιθετικότητα στην περιοχή -καθώς διεκδικεί τα εδαφικά του δικαιώματα στη Νότια Σινική Θάλασσα και προς την Ταϊβάν- οδηγεί τους Αμερικανούς συμμάχους στην Ασία πιο κοντά στην Ουάσινγκτον.
Εν τω μεταξύ, καθώς η Κίνα αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις στο εσωτερικό, όπου το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα παλεύει με μια επιβράδυνση της οικονομίας και μια επίμονη ανεργία, ορισμένοι παρατηρητές αναρωτιούνται εάν η ενίσχυση του εθνικισμού ως στρατηγική αντιπερισπασμού θα μπορούσε να ωθήσει την Κίνα σε μια ακόμη πιο επιθετική στάση.
Η παρέλαση της Τετάρτης «δεν χρησιμεύει μόνο για να επιδείξει ισχύ στο εξωτερικό, αλλά και για να συσπειρώσει τον εθνικισμό στο εσωτερικό και να ενισχύσει την υποστήριξη της κοινής γνώμης ενόψει των οικονομικών αντιξοοτήτων», δήλωσε ο Τονγκ Ζάο, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment of International Peace στις ΗΠΑ. Αυτό βοηθά το Πεκίνο να «ενισχύσει την εσωτερική σταθερότητα για να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη αντιπαλότητα της Κίνας με την Ουάσινγκτον», πρόσθεσε.
Και εντός της χώρας, υπάρχουν επίσης εκείνοι που εξετάζουν προσεκτικά πού θα οδηγήσουν οι στρατιωτικές φιλοδοξίες της Κίνας.
Ο Ανώτερος Συνταγματάρχης (ε.α.) Ζου Μπο, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής του Πανεπιστημίου Τσινγκχουά στο Πεκίνο, δήλωσε στο CNN ότι ανυπομονεί η Κίνα από τώρα έως το 2049 να γίνει ένας λεγόμενος στρατός παγκόσμιας κλάσης, διατηρώντας παράλληλα την ειρήνη και συνεχίζοντας την άνοδό της.
«Εκείνη την εποχή, ο στόχος της Κίνας είναι να είναι στήθος με στήθος με τον αμερικανικό στρατό. Στη συνέχεια, φυσικά, αντιμετωπίζετε ένα άλλο δίλημμα: πώς μπορείτε να αποδείξετε ότι έχετε έναν στρατό παγκόσμιας κλάσης χωρίς να έχετε υποβληθεί σε δοκιμές μάχης;»