Το ενδεχόμενο ενεργοποίησης μιας δεύτερης έκδοσης του ευρωπαϊκού προγράμματος δανείων SAFE για τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων εξετάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς η Ευρώπη επιχειρεί να ενισχύσει τις αμυντικές της δυνατότητες απέναντι στις αυξανόμενες απειλές από τη Ρωσία και τις αμφιβολίες για τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία των εγγυήσεων ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους της ΕΕ.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αποκάλυψε το βράδυ της Πέμπτης, μιλώντας σε εκδήλωση του Politico στις Βρυξέλλες, ότι το αρχικό πρόγραμμα SAFE, ύψους 150 δισ. ευρώ, σημείωσε τόσο μεγάλη υπερκάλυψη, ώστε αρκετά κράτη-μέλη ζητούν ήδη τη δημιουργία δεύτερου αντίστοιχου μηχανισμού.
Όπως ανέφεραν οι δύο αξιωματούχοι, υπό καθεστώς ανωνυμίας, η Κομισιόν εξετάζει ενεργά το σενάριο αυτό, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συζήτησης για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία και την ανάγκη επιτάχυνσης των επενδύσεων στον τομέα της άμυνας.
Το πρόγραμμα SAFE βασίζεται στη λογική του κοινού δανεισμού από τις διεθνείς αγορές, με τα κεφάλαια να διοχετεύονται στη συνέχεια στα κράτη-μέλη υπό μορφή δανείων, χωρίς επιβάρυνση κέρδους, για την υλοποίηση αμυντικών έργων. Για πολλές χώρες της ΕΕ που δεν διαθέτουν την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ, ο μηχανισμός αυτός μεταφράζεται σε σημαντική μείωση του κόστους δανεισμού.
Παράλληλα, τα δάνεια του SAFE προβλέπεται να έχουν ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους, με διάρκεια έως και 45 έτη και περίοδο χάριτος έως 10 χρόνια για την αποπληρωμή του κεφαλαίου, διευκολύνοντας τον μακροπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό των κυβερνήσεων.
Η ισχυρή ζήτηση αποτυπώνεται και στους αριθμούς: η Επιτροπή έχει λάβει αιτήματα συνολικού ύψους περίπου 190 δισ. ευρώ για το υφιστάμενο πρόγραμμα, ποσό που υπερβαίνει κατά πολύ τον αρχικό προϋπολογισμό. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με κοινοτικούς αξιωματούχους, ενισχύει τα επιχειρήματα υπέρ μιας δεύτερης φάσης του SAFE, αν και προς το παρόν δεν έχει προσδιοριστεί το ύψος των κεφαλαίων που θα μπορούσαν να διατεθούν.
«Πιθανότατα θα χρειαστεί να επεκτείνουμε αυτό το εργαλείο. Το ζήτημα είναι το πότε», σημείωσε χαρακτηριστικά ένας από τους αξιωματούχους, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο το 2026 να αποτελέσει το κατάλληλο χρονικό σημείο για την έναρξη ενός νέου γύρου χρηματοδότησης.
Η συζήτηση για ένα «SAFE 2» εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πρωτοβουλιών της ΕΕ για την ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας, την αύξηση της παραγωγικής ικανότητας της αμυντικής βιομηχανίας και τη μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες σε κρίσιμους τομείς ασφάλειας.