Θα αντιδράσει ο Τραμπ στη νέα «έκρηξη» στη Μέση Ανατολή;

Δύο μήνες μετά την παραβίαση της βραχύβιας κατάπαυσης του πυρός, η κατάσταση στη Γάζα έχει φτάσει σε καταστροφικά επίπεδα, με την αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ να αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον.

Η βοήθεια, τα φάρμακα και τα είδη πρώτης ανάγκης έχουν και οι βομβαρδισμοί του Ισραηλινού Στρατού έχουν ξαναρχίσει.

Αμέτρητες ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν προειδοποιήσει ότι ο αποκλεισμός σκοτώνει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους σε έναν εκτεταμένο λιμό. Πλέον, η κινητοποίηση 70.000 εφέδρων του IDF και μια νέα χερσαία επίθεση στη Γάζα -η επιχείρηση «Άρματα του Γεδεών» είναι σε πλήρη εξέλιξη.

Ο δεδηλωμένος στόχος του Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι η μόνιμη κατοχή του μεγαλύτερου μέρους της Λωρίδας της Γάζας και ο αναγκαστικός εκτοπισμός δύο εκατομμυρίων Παλαιστινίων – πρώτα στο νοτιότερο τμήμα της Γάζας και στη συνέχεια εξ ολοκλήρου από την πατρίδα τους.

Με αυτήν την κλιμάκωση, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός παγώνει -ή ακόμα και μηδενίζει- το ενδεχόμενο επιστροφής των εναπομεινάντων ομήρων, γεγονός που ήδη τροφοδοτεί έντονες αντιδράσεις μες στην ισραηλινή κοινωνία όπου το 70% του πληθυσμού θα προτιμούσε το τέλος του πολέμου, εάν αυτό σημαίνει την επιστροφή των ομήρων.

Επιπλέον, το 87% των Ισραηλινών πιστεύει ότι ο Νετανιάχου πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και το 72,5% ότι πρέπει να παραιτηθεί.

Στρατιωτική κλιμάκωση

Η στρατιωτική κλιμάκωση λαμβάνει χώρα εν μέσω επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ.

Ο Τραμπ, από την πλευρά του, συνεχίζει να επαναλαμβάνει την ιδέα μετατροπής της Γάζας σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής» -μια ιδέα που πλέον έχει μετονομάσει σε «ζώνη ελευθερίας» – εκδιώκοντας τους Παλαιστίνιους της Γάζα στην Αίγυπτο και την Ιορδανία.

Ωστόσο, πλέον δηλώνει κι ότι επιδιώκει «ένα τέλος σε αυτήν τη βάναυση σύγκρουση» – μια στάση που έρχεται αντιμέτωπη με την επιμονή του Νετανιάχου να διατηρήσει τον πόλεμο μέχρι τέλους. Ενδεικτικές του κλίματος που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, είναι οι ακραίες αναφορές ότι ο Τραμπ έχει διακόψει κάθε σχέση με τον Νετανιάχου.

Για τον Νετανιάχου, ο οποίος διεξάγει στρατιωτικές επεμβάσεις σε πέντε μέτωπα μετά από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, η αμερικανική «λευκή επιταγή» που απολάμβανε ήταν κομβικής σημασίας για την διατήρησή του στην εξουσία με την πολιτική που ακολουθούσε.

Αλλά πλέον ο Τραμπ καθιστά σαφές ότι τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή παύουν να περιορίζονται στην ισραηλινή περιοχή, συνάπτοντας μυριάδες συμφωνίες με άλλα καθεστώτα – οι οποίες αποκόπτουν εντελώς το Ισραήλ.

Πρόκειται για μια απότομη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η οποία πριν από την έναρξη της δεύτερης θητείας του Τραμπ έλεγε «απεριόριστη υποστήριξη στον Νετανιάχου».

Σε μια εβδομάδα που περιόδευε στον Κόλπο και υπέγραψε μεγάλες συμφωνίες με τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για το εμπόριο, το πετρέλαιο και τις επενδύσεις, ο Νετανιάχου μοιάζει να έχει υποβιβαστεί εντελώς στο περιθώριο.

Ο Τραμπ έχει συνάψει συμφωνία 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων με τη Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένου του εμπλουτισμού ουρανίου για το μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, μια συμφωνία που σίγουρα θα προκαλέσει συναγερμό στο Τελ Αβίβ.

Τέτοιες συμφωνίες, και ειδικότερα αυτές που σχετίζονται με ένα πιθανό πυρηνικό πρόγραμμα της Σαουδικής Αραβίας, συνδέονταν πάντα με την εξομάλυνση των σχέσεών της με το Ισραήλ. Η εν λόγω ρήτρα, λοιπόν, δεν υπήρχε σε καμία από τις συμφωνίες της περασμένης εβδομάδας.

Ο Τραμπ συμφώνησε μάλιστα να άρει πλήρως τις κυρώσεις στο νέο ισλαμιστικό καθεστώς της Συρίας. Για το Ισραήλ, αυτό αντιπροσωπεύει άλλο ένα πικρό πλήγμα. Ο Ισραηλινός Στρατός βομβαρδίζει συστηματικά συριακές στρατιωτικές εγκαταστάσεις μετά από την πτώση του Άσαντ, επεκτείνοντας την επιχειρησιακή του ζώνη ακόμη πέρα ​​από τα Υψίπεδα του Γκολάν.

Υπονομεύοντας τη στρατηγική του Ισραήλ να διατηρεί εύθραυστο το καθεστώς του Τζολάνι (κατά κόσμον Αλ Σαράα, τον οποίο νομιμοποίησε η Δύση), αυτή η κίνηση ενισχύει τους Τούρκους αντιπάλους του Ισραήλ, οι οποίοι είναι οι κύριοι υποστηρικτές των νέων ηγεμόνων της Δαμασκού.

Εν κρυπτώ συμφωνίες

Αυτό το ιλιγγιώδεις μπαράζ συμφωνιών πραγματοποιήθηκε εντελώς… πίσω από την πλάτη του Νετανιάχου. Ακολούθησε μια συμφωνία μέσω διαπραγμάτευσης με τους Χούθι, κάτι που επίσης αγνοούσε το Ισραήλ: Οι Χούθι συμφώνησαν να σταματήσουν τις επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα, παίρνοντας ως αντάλλαγμα το τέλος των αμερικανικών επιθέσεων στην Υεμένη.

Εξίσου ενδεικτικό του κλίματος που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, είναι το γεγονός ότι η εν λόγω συμφωνία δεν επέβαλε περιορισμούς στις επιθέσεις των Χούτι κατά του Ισραήλ.

Μάλιστα, η εν λόγω συμφωνία ήλθε μόλις μία ημέρα αφότου οι Χούτι έπληξαν επιτυχώς το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν κοντά στο Τελ Αβίβ, με πολλές διεθνείς αεροπορικές εταιρείες να αναστείλουν τις πτήσεις προς το Ισραήλ επί βδομάδες.

Το πιο δυσοίωνο για τον Νετανιάχου είναι το γεγονός ότι ο Τραμπ έχει εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις για μια πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, προετοιμάζοντας τον πέμπτο γύρο συνομιλιών στο Ομάν. Η εκεχειρία με τους Χούθι χρησιμεύει ως άλλη μια χειρονομία καλής θέλησης προς την Τεχεράνη, καταδεικνύοντας τη δέσμευση του Τραμπ να ολοκληρώσει μια συμφωνία.

Στην πραγματικότητα, τα μηνύματα του Τραμπ για το Ιράν παραμένουν εσκεμμένα διφορούμενα. Ωστόσο, το πόσο σκληρά μεταχειρίστηκε τον Μάικ Γουόλτς λέει πολλά. Ο Γουόλτς φέρεται να ακολούθησε τη δική του, επιθετική ατζέντα -πιέζοντας την κυβέρνηση Τραμπ εκ μέρους του Νετανιάχου και των Ισραηλινών αξιωματούχων να πραγματοποιήσουν ένα χτύπημα στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις- που είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο υποβιβασμό του. Ο Τραμπ δεν πίστεψε ποτέ τον ισχυρισμό του Νετανιάχου ότι μίλησε μόνο μία φορά με τον Γουόλτς.

Λέγεται, δε, πως ο Νετανιάχου δεν θεωρεί απίθανο να χάσει την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια – ακόμη και μακροπρόθεσμα. «Εκτιμώ ότι θα φτάσουμε σε ένα σημείο απογαλακτισμού [από τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ]», είπε στο υπουργικό του συμβούλιο.

Όλα αυτά αντιπροσωπεύουν μια απότομη στροφή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Από την υποστήριξη του Νετανιάχου μέχρι τέλους, όπως έπραττε ο Μπάιντεν (κι όπως φαινόταν να πράττει και ο Τραμπ όταν προωθούσε το δικό του αντιπαλαιστινιακό σχέδιο για τη Γάζα), όλα δείχνουν ότι έχουμε μπει σε μια περίοδο που ο Αμερικανό πρόεδρος επιδιώκει να κάνει συμφωνίες και να βρει και άλλους συμμάχους στην περιοχή – πέρα από το Ισραήλ, εις βάρος του Τελ Αβίβ.

«Πρώτα η Αμερική»

Όταν ο Τραμπ λέει «Πρώτα η Αμερική», το εννοεί. Αυτό αναπόφευκτα κάνει τη σκληροπυρηνική πολιτική του Νετανιάχου «Πρώτα το Ισραήλ» (ή μάλλον, «Πρώτα ο Νετανιάχου») πηγή τριβής, που δυνητικά μπορεί να γεννήσει μια πραγματικά βαθιά κρίση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ τόσο για τη Γάζα όσο και για το Ιράν.

Μια παλιά παροιμία λέει ότι τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς, παρά μόνο σταθερά συμφέροντα. Ο Τραμπ έχει αποδείξει αυτήν την αλήθεια πρώτα στην Ευρώπη και τώρα ακόμη και στην «ειδική σχέση» μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ.

Η εκεχειρία με τους Χούθι υπογραμμίζει την σιωπηρή αναγνώριση του Τραμπ ότι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να αστυνομεύει κάθε παγκόσμια σύγκρουση. Με την αύξηση του εθνικού χρέους των ΗΠΑ και τη διεύρυνση του ομοσπονδιακού ελλείμματος, ο Τραμπ βλέπει τέτοιες δεσμεύσεις αορίστου χρόνου σε δευτερεύοντα μέτωπα ως θεμελιωδώς μη βιώσιμες.

Έτσι, το Ισραήλ, που εδώ και καιρό αποτελούσε για την Ουάσινγκτον βασικό στρατηγικό πλεονέκτημα, τώρα κινδυνεύει να μετατραπεί σε υποχρέωση.

Ο Νετανιάχου, από την άλλη, δύσκολα θα αλλάξει τη στρατηγική του. Μολονότι η ολοκληρωτική καταστροφή της Χαμάς αποτελεί έναν απατηλό στόχο, κάτι που γνωρίζει καλά και ο ίδιος, εξακολουθεί να τη διατηρεί ως στόχο ούτως ώστε να προωθήσει τη δική του κυριαρχία.

Κι ενώ η Χαμάς έχει χάσει πολλούς από τους ηγέτες της, ο πόλεμος έχει ριζοσπαστικοποιήσει σε τεράστιο βαθμό την παλαιστινιακή νεολαία που είναι έτοιμη να αναπληρώσει τις τάξεις της οργάνωσης.

Με τον Τραμπ να σχεδιάζει να διασφαλίσει τα δικά του συμφέροντα αλλού, ο Νετανιάχου προωθεί την ιδέα ότι το Ισραήλ μπορεί να επιβιώσει και να ευημερήσει ως ένα εξαιρετικά στρατιωτικοποιημένο κράτος σε έναν πόλεμο που δεν τελειώνει.