Η χθεσινή εξαγγελία Τραμπ για ενδεχόμενη συνάντηση με τον Πούτιν στη Βουδαπέστη -ένα 24ωρο πριν ο Αμερικανός πρόεδρος συναντήσει ξανά τον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο- δημιουργεί νέα δεδομένα στο Ουκρανικό, με διεθνείς αναλυτές να συσχετίζουν τις εξελίξεις με τους πυραύλους Τόμαχοκ και την πιθανή αποστολή τους στο Κίεβο.
Εκτιμάται δηλαδή ότι η προθυμία του Ρώσου προέδρου να καθίσει και πάλι στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης αποδεικνύει ότι το ζήτημα των Τόμαχοκ απασχολεί σοβαρά το Κρεμλίνο.
«Η Μόσχα εμφανίστηκε πρόθυμη να επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου μόλις άκουσε για τους Τόμαχοκ», δήλωσε χαρακτηριστικά χθες ο Ζελένσκι, κινούμενος στο ίδιο μήκος κύματος.
Eνδεχόμενη απόφαση του Τραμπ να προμηθεύσει την Ουκρανία με πυραύλους Τόμαχοκ θα σηματοδοτούσε μια άμεση αντίδραση στην απόρριψη από τον Πούτιν των ειρηνευτικών προτάσεων του Τραμπ για τον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ουκρανία και ανώτερο διευθυντή του Κέντρου Ευρασίας του Atlantic Council, Τζον Χερμπστ.
«Οι αντιδράσεις του Κρεμλίνου για την πιθανή παράδοση αυτών των όπλων στην Ουκρανία δείχνουν ότι θα μπορούσε να επηρεάσει την πολιτική του Πούτιν», δήλωσε ο Χερμπστ στη DW. Ο ίδιος εκτιμά πως, αν και οι Τόμαχοκ δεν είναι πιθανό να καθορίσουν την έκβαση του πολέμου, θα μπορούσαν να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα στον Πούτιν και να ωθήσουν το Κρεμλίνο προς ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Λόγω του μεγάλου εύρους τους, της ακρίβειας και του χαμηλού κόστους σε σχέση με τα επανδρωμένα μαχητικά, οι Τόμαχοκ «θεωρούνται από καιρό ως το όπλο πρώτης επιλογής στο οπλοστάσιο του Πενταγώνου», σημειώνουν οι New York Times, με τις ΗΠΑ να έχουν εκτοξεύσει πάνω από 2.300 Τόμαχοκ τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Είναι οι Τόμαχοκ κάτι νέο;
Ο πύραυλος κρουζ (cruise) -στους οποίους εντάσσονται οι Τομαχοκ- τροφοδοτείται από έναν μικρό κινητήρα τζετ και φέρει πτερύγια, παράγοντας άνωση, κάτι που του επιτρέπει να κινείται σαν αεροσκάφος κατευθυνόμενο προς τον στόχο του.
Σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, η ανάπτυξη των Τόμαχοκ ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
«Ο Τομαχοκ είναι ένα αρκετά παλιός πύραυλος που οι Αμερικανοί σχεδίασαν αρχικά ως σύστημα μεταφοράς πυρηνικών κεφαλών σε τρεις παραλλαγές: αεροπορική, χερσαία και θαλάσσια», εξηγεί ο στρατιωτικός εμπειρογνώμων, Κοστιαντίν Κρυβόλαπ, στη Deutsche Welle.
Ο αμερικανικός στρατός τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σε μάχη κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Περσικού Κόλπου το 1991 και έκτοτε τον έχει χρησιμοποιήσει σε δεκάδες συγκρούσεις.
Τι εμβέλεια έχουν;
Αρχικά, είχε εμβέλεια έως 2.500 χιλιόμετρα. Όμως, καθώς οι πυρηνικές κεφαλές αντικαταστάθηκαν με συμβατικές, η εμβέλεια των πυραύλων Tόμαχοκ μειώθηκε στα 1.600 χιλιόμετρα, αν και ο Κριβόλαπ αναφέρει ότι ορισμένες παραλλαγές εξακολουθούν να έχουν εμβέλεια 2.500 χιλιομέτρων.
Σημειώνεται πως η απόσταση Κιέβου – Μόσχας είναι 800 χιλιόμετρα.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματά τους;
Οταν βρίσκονται σε κατάσταση «πτήσης», μπορούν να πετούν χαμηλά πάνω από το έδαφος, γεγονός που τους καθιστά δυσκολότερα ανιχνεύσιμους από τα ραντάρ.
Επιπλέον, κινούνται με σχετική ταχύτητα: Με περίπου 880 χλμ/ώρα, ή περίπου το 70% της ταχύτητας του ήχου.
Ισως το πιο χρήσιμο για την Ουκρανία είναι πως οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν πολλές εκατοντάδες Τόμακοκ.
Πώς εκτοξεύονται;
Οπως κάθε πύραυλος κρουζ, οι Τόμαχοκ χρειάζονται υποβοήθηση για να αρχίσουν να κινούνται προς τον στόχο τους.
Οι πύραυλοι αυτού του είδους του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ χρησιμοποιούν έναν κινητήρα πυραύλου στερεού καυσίμου για να εκτοξεύσουν τον πύραυλο σε ύψος περίπου 1.500 ποδών πάνω από την επιφάνεια. Ο κινητήρας του πυραύλου αποσπάται από το κύριο σώμα του πυραύλου, στη συνέχεια ξεδιπλώνονται τα φτερά του και ενεργοποιείται το σύστημα εισαγωγής αέρα του κινητήρα, επιτρέποντας στον Τόμαχοκ να αρχίσει να πετάει σαν αεροσκάφος.
Πώς θα τους εκτοξεύσει η Ουκρανία;
Το 2024, ο αμερικανικός στρατός ανέπτυξε τον Typhon, έναν νέο χερσαίο εκτοξευτή για Τόμαχοκ και άλλους ναυτικούς πυραύλους.
Ο στρατός πραγματοποίησε την πρώτη δοκιμαστική εκτόξευση Τόμαχοκ από αυτόν τον εκτοξευτή το 2023.
Αν καρποφορήσει η συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον – Κιέβου, θα πρόκειται για τα αμερικανικά όπλα με τη μεγαλύτερη εμβέλεια που έχουν δοθεί μέχρι στιγμής στην Ουκρανία.
Απαιτείται ειδική εκπαίδευση για τη χρήση τους;
Στην πραγματικότητα, ο ουκρανικός στρατός δεν χρειάζεται να εκπαιδευτεί ιδιαίτερα για τη χρήση των Τόμαχοκ.
Το καλοκαίρι του 2022, οι δυνάμεις της Ουκρανίας εκπαιδεύτηκαν στη χρήση ενός άλλου αμερικανικού κινητού συστήματος πολλαπλής εκτόξευσης, του HIMARS, που εκτοξεύει κατευθυνόμενους πυραύλους σε απόσταση μεγαλύτερη των 110 χλμ. και πυραύλους ATACMS σε απόσταση έως 300 χλμ. Αν και το σύστημα Typhon διαφέρει σε ορισμένα σημεία, απαιτεί επίσης από τους στρατιώτες να εισάγουν δεδομένα σε έναν υπολογιστή ελέγχου πυρός πριν από την εκτόξευση.
Το Πεντάγωνο -εφόσον υπάρξει συμφωνία για προμήθεια των Τομαχοκ- θα στείλει πιθανώς και τον εξοπλισμό που απαιτείται για τη συλλογή των πληροφοριών σχεδιασμού πτήσης που χρειάζεται ο πύραυλος, ή θα προμηθεύσει την Ουκρανία με πακέτα δεδομένων για στόχους εντός της Ρωσίας.
Τι εξοπλισμό φέρουν οι Τόμαχοκ;
Οι πύραυλοι Τόμαχοκ φέρουν συνήθως μια κεφαλή με εκρηκτική ισχύ ισοδύναμη με περίπου 180 κιλά TNT.
Υπάρχουν επίσης παραλλαγές του πυραύλου με όπλα διασποράς, με την πιο κοινή να μεταφέρει 166 μικρές βόμβες – που, ωστόσο, είναι επιρρεπείς σε αστοχίες.
Μια άλλη εκδοχή του πυραύλου, η οποία παραμένει απόρρητη, έχει σχεδιαστεί για να απενεργοποιεί προσωρινά το ηλεκτρικό δίκτυο του αντιπάλου, απελευθερώνοντας μικρά δοχεία με ίνες άνθρακα που καλύπτουν τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και προκαλούν βραχυκύκλωμα στους μετασχηματιστές και σε άλλο εξοπλισμό.
Οι τελευταίας γενιάς Τόμαχοκ του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού έχουν τη δυνατότητα επίθεσης και σε εν κινήσει πλοία.
Πώς εντοπίζουν τον στόχο τους;
Οι Τόμαχοκ σχεδιάστηκαν για να χρησιμοποιούν δεδομένα που εισάγονταν στον υπολογιστή καθοδήγησης πριν από την εκτόξευση – χάρτες αναγλύφου εδάφους για την επαλήθευση της θέσης του, καθώς και ψηφιακές φωτογραφίες του στόχου.
Οι μεταγενέστερες εκδόσεις ενσωμάτωσαν GPS και κεραίες ραδιοσυχνοτήτων που επιτρέπουν την ανακατεύθυνση των πυραύλων προς νέο στόχο μετά την εκτόξευση.
Πρόκειται για ευέλικτα όπλα που μπορούν να αλλάξουν πορεία για να παρακάμψουν εμπόδια όπως αμυντικά συστήματα του εχθρού, κτίρια ή βουνά προτού φτάσουν στον στόχο τους.
Πώς απειλούν τη Ρωσία;
Το μεγάλο βεληνεκές του συγκεκριμένου πυραύλου μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στις ουκρανικές δυνάμεις να πλήξουν σημαντικούς στρατιωτικούς στόχους βαθιά μέσα στη Ρωσία, σε απόσταση έως και 1.600 χιλιομέτρων και να προκαλέσουν φθορές ή να καταστρέψουν κρίσιμες εγκαταστάσεις, όπως το εργοστάσιο drone στην Αλαμπούγκα του Ταταρστάν ή την αεροπορική βάση Engels-2 στο Σαράτοφ – την οποία η Ρωσία χρησιμοποιεί για την απογείωση βομβαρδιστικών για μεγάλης κλίμακας επιθέσεις κατά της Ουκρανίας.
Επιπλέον, οι Τόμαχοκ χρησιμοποιούν πολύπλοκα συστήματα πλοήγησης, δίνοντας στους αντιπάλους περιθώριο αντίδρασης μόλις λίγων δευτερολέπτων από τη στιγμή ανίχνευσης των πυραύλων από τα ραντάρ.
«Τα ρωσικά [αμυντικά] συστήματα κάλυπταν τους συριακούς στόχους εκείνη την εποχή (σ.σ.: 2017 – 2018), αλλά απέτυχαν [να καταρρίψουν τους Τόμαχοκ]», δήλωσε ο Αντρέι Κοβαλένκο του Ουκρανικού Κέντρου για την Καταπολέμηση της Παραπληροφόρησης, προσθέτοντας ότι οι πύραυλοι είναι «ιδιαίτερα αποτελεσματικοί όταν εκτοξεύονται σε ομοβροντία, καθώς η υπερφόρτωση των αεροπορικών αμυντικών συστημάτων αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας τους». Σύμφωνα με τον ίδιο, τα ρωσικά συστήματα S-400 ή Pantsir είναι «αδύναμα έναντι των Τόμαχοκ».
Πηγή: New York Times, DW