Η Μονή Αγίου Αθανασίου Φιλίων είναι Ανδρώα Κοινοβιακή Μονή που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Φίλια Καλαβρύτων και είναι χτισμένη στη νότια πλευρά του βουνού "Θισβέτιου" (παραφυάδας του Χελμού), σε υψόμετρο 840 μέτρων. Απέχει 35 περίπου χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα και 107 περίπου χιλιόμετρα από την Πάτρα.
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της Μονής μας είναι άγνωστη. Κατά την παράδοση, η ίδρυσή της ανάγεται στα τέλη του 10ου αιώνα όταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς. Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη της Μονής προέρχεται από πατριαρχικό σιγίλιο του 1652 ή 1653, σύμφωνα με το οποίο ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Παΐσιος Α΄ την ανακηρύσσει σε πατριαρχική και σταυροπηγιακή. Το 1781, ο Πατριάρχη Γαβριήλ ο Δ΄ ανανέωσε τα προνόμια της Μονής με νέο Πατριαρχικό σιγίλιο ενώ λίγο αργότερα (1798) ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, αφού ανανέωσε και αυτός τα προνόμια της Μονής, όρισε, παράλληλα, την ετήσια εισφορά της Μονής προς το Πατριαρχείο στα 105 γρόσια.
Μεγάλη υπήρξε η προσφορά της Μονής κατά την Επανάσταση του 1821 αφού αποτελούσε κέντρο ανεφοδιασμού και καταφύγιο για τους αγωνιστές που μάχονταν εναντίον των Τούρκων. Την ίδια περίοδο η Μονή, μετά από την πώληση ενός μετοχίου της στην περιοχή της Πάτρας, διέθεσε το ποσό των 6000 γροσίων προκειμένου να δαπανηθεί για τις ανάγκες του αγώνα. Μοναχός της υπήρξε ο διαπρεπής ιεράρχης Μητροπολίτης Δέρκων Γρηγόριος που θανατώθηκε από τους Τούρκους τον Ιούνιο του 1821 στην Κωνσταντινούπολη. Με δικές του δαπάνες κατασκευάστηκε το 1819 και η κρήνη που διασώζεται μπροστά από το καθολικό της Μονής. Στις 15 Ιουλίου του 1826 το μοναστήρι πυρπολήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ και καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του. Από τους 70 περίπου μοναχούς που είχε η Μονή πριν την Επανάσταση απέμειναν το 1830 μόνο επτά, ενώ τα χρέη της αυξάνονταν συνεχώς. Το 1850 ανέλαβε την διοίκηση της Μονής ο ιερομόναχος Παρθένιος Χρόνης, από το γειτονικό χωριό Φίλια, και κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να ανορθώσει τη Μονή τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και από πλευράς ανθρωπίνου δυναμικού. Μέχρι το θάνατό του, το 1875, οι μοναχοί ξεπέρασαν τους 60. Στη συνέχεια η Μονή άρχισε να παρακμάζει με αποτέλεσμα το 1928 να προσαρτηθεί ως μετόχι στη Μονή της Αγίας Λαύρας των Καλαβρύτων.
Στις 25 Ιουνίου 1943 τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής λεηλάτησαν το μοναστήρι και συνέλαβαν δύο μοναχούς που βρίσκονταν εκεί. Όταν, στη συνέχεια, ο ένας από αυτούς, ο π. Αμβρόσιος Παπαρρηγόπουλος, προσπάθησε να διαφύγει, θανατώθηκε από τα πυρά των Ιταλών. Δύο μήνες αργότερα, στις 25 Αυγούστου 1943, η Μονή πυρπολείται από τους Γερμανούς. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της Μονής, χωρίς ωστόσο να ολοκληρωθεί πλήρως. Μέχρι σήμερα έχει αναστηλωθεί μόνο η νότια πτέρυγα και το καθολικό της Μονής.
Το καθολικό της Μονής
Το καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αθανάσιο Πατριάρχη Αλεξανδρείας το Μέγα. Πρόκειται για λιθόκτιστος, κεραμοσκεπή ναό σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής με οκταγωνικό τρούλο που κτίστηκε το 1763 σύμφωνα με επιγραφή σε μαρμάρινο εντοιχισμένο λίθο που βρίσκεται πάνω από την θήρα της εισόδου του. Ο ναός είχε ξυλόγλυπτο τέμπλο με πολλές παλιές εικόνες που δυστυχώς σήμερα δεν σώζονται, λόγο της πυρπόλησης της Μονής από τους Γερμανούς το 1943.
Η Μονή εορτάζει στις 18 Ιανουαρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Αθανασίου, και στις 2 Μαΐου, ημέρα ανακομιδής των ιερών λειψάνων του.