Φτωχότερο είναι από σήμερα το ελληνικό τραγούδι... Την τελευταία του πνοή άφησε το βράδυ της Τρίτης ο μεγάλος τραγουδοποιός Διονύσης Σαββόπουλος σε ηλικία 81 ετών. Τις τελευταίες ημέρες νοσηλευόταν, ενώ έδινε μάχη με τον καρκίνο από το 2021. Ο Διονύσης Σαββόπουλος θεωρείται ο πρωτεργάτης της σχολής των Ελλήνων τραγουδοποιών.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 2 Δεκεμβρίου 1944. Το 1963 μετακόμισε στην Αθήνα και εγκατέλειψε τη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης προκειμένου να ασχοληθεί με το τραγούδι. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία από τις πρώτες ημέρες του ως μουσικός και έγινε δημοφιλής στην Ελλάδα. Είχε συνδυάσει τη μουσική Αμερικανών μουσικών όπως του Μπομπ Ντίλαν και του Φρανκ Ζάπα με τη μακεδονική λαϊκή μουσική και πολιτικά διεισδυτικούς στίχους.
Άρχισε τη σταδιοδρομία του το 1964 και ήταν πολιτικά ενεργός σε όλη τη σταδιοδρομία του στη μουσική, με εμφανίσεις σε νυχτερινά κέντρα μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Μάνο Λοΐζο. Κατά τη διάρκεια της Χούντας φυλακίστηκε δύο φορές για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1967.
Έγραψε τραγούδια με πολιτικό, ρομαντικό, αλλά και σκωπτικό περιεχόμενο. Παρουσίασε το 1986-1987 την ιστορική τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι».
Τα περισσότερα από τα τραγούδια του είναι γραμμένα από τον ίδιο, σε στίχους και μουσική.
Ήταν παντρεμένος με την Ασπασία Αραπίδoυ (γνωστή με το χαϊδευτικό της, Άσπα, από τα τραγούδια και τις παραστάσεις του) και είχε δύο γιους, τoν Κoρνήλιo (γενν. 1968) και τoν Ρωμανό (γενν. 1972), και δύο εγγονούς, τον Διονύση και τον Ανδρέα.
Τα πρώτα χρόνια και η καθιέρωση
Ο πρώτος του δίσκος, το «Φορτηγό» (1966), αποκάλυψε έναν καλλιτέχνη που ήδη διέφερε από τους υπόλοιπους της γενιάς του. Με απλότητα και ειλικρίνεια, τραγούδησε για την ξενιτιά, τη νεότητα, την ελπίδα. Δύο χρόνια αργότερα, με το «Περιβόλι του Τρελού» (1969), καθιερώθηκε ως η φωνή μιας νέας εποχής. Ο λόγος του συνδύαζε ποίηση και πολιτική, το προσωπικό και το συλλογικό, με τρόπο που σπάνια είχε ακουστεί μέχρι τότε.
Στη δεκαετία του ’70, με το «Μπάλλος» και το «Βρόμικο Ψωμί», ο Σαββόπουλος πέρασε από τον λυρισμό στην πολιτική καταγραφή. Τα τραγούδια του έγιναν σήματα αντίστασης αλλά και προσωπικού στοχασμού. Εκείνη την περίοδο, δεν τραγουδούσε απλώς – αφηγούνταν την Ελλάδα που άλλαζε.
Η πολιτική και κοινωνική του ματιά
Η μουσική του Σαββόπουλου δεν περιορίστηκε ποτέ στο τραγούδι· υπήρξε σχόλιο, μαρτυρία, πολιτική στάση.
Στο «Αμνηστία ’64» μίλησε για μια εποχή πληγών και μεταπολεμικών τραυμάτων, ενώ στο «Πολιτευτής» καυτηρίασε τη μικροπολιτική και τη δημαγωγία με τρόπο αιχμηρό και διαχρονικό.
Μέσα από τη σάτιρα, την ποίηση και τον αυτοσαρκασμό, κατάφερε να δώσει φωνή σε μια γενιά που πάλευε ανάμεσα στο ιδανικό και στην πραγματικότητα.
Η ωρίμανση και οι μουσικοί πειραματισμοί
Τη δεκαετία του ’80 κυκλοφόρησε το «Τραπεζάκια Έξω», έναν δίσκο που έφερε το αστικό τραγούδι πιο κοντά στο λαϊκό αίσθημα και στον ελληνικό δρόμο. Συνδύασε μπουζούκι και ροκ, παράδοση και μοντέρνο ήχο, στίχο και αφήγηση.
Συνεργάστηκε με σημαντικούς καλλιτέχνες, σκηνοθέτες και ποιητές, ενώ ταυτόχρονα κράτησε πάντα την προσωπική του ταυτότητα — εκείνη του καλλιτέχνη που έψαχνε, αμφέβαλλε, σχολίαζε.
Οι λέξεις, οι μνήμες, οι εξομολογήσεις
Ο Σαββόπουλος μιλούσε συχνά για τα βιώματά του, για τη Θεσσαλονίκη των παιδικών του χρόνων, για τους πρόσφυγες γονείς του, για τη σιωπηλή Ελλάδα που κρυβόταν πίσω από τις βιτρίνες της καθημερινότητας.
Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα», γύρισε πίσω σε όλα όσα τον έπλασαν: τις πρώτες του κιθάρες, τα πρώτα του τραγούδια, τις νύχτες της αναζήτησης.
Πάντα έλεγε πως η τέχνη δεν υπήρξε γι’ αυτόν επάγγελμα, αλλά τρόπος ζωής — μια διαρκής προσπάθεια να πει «την αλήθεια όπως τη νιώθει».
Παρά τη ροή του χρόνου, που συνεχώς μας ξεφεύγει, ο Διονύσης Σαββόπουλος έχει σταθεί αταλάντευτος απέναντι σε αυτές τις «οροσειρές του χρόνου» και με ανοιχτόκαρδη ειλικρίνεια μας καλεί να τον γνωρίσουμε εκ νέου.
Μέσα από τα 20 κεφάλαια-ιστορίες του βιβλίου, ο ίδιος μας σύστησε τον εαυτό του, αποκαλύπτοντας μια νέα διάσταση του έργου και της προσωπικότητάς του.
«Αυτό που λέμε "Σαββόπουλος" δεν υπάρχει. Ο Σαββόπουλος είναι ένας ρόλος που τον έπλασα σιγά - σιγά με τα χρόνια: Ο τύπος με τα στρόγγυλα γυαλιά, τις τιράντες, αργότερα το γενάκι, που βγαίνει στη σκηνή, φτιάχνει αυτά τα τραγούδια, κάνει σχόλια και λέει ιστορίες. Είναι ο "Σάββο", όπως τον έλεγε ο συγχωρεμένος ο Τάσος Φαληρέας. Είναι ένας άλλος. Εγώ είμαι εγώ. Χώνομαι πολλές φορές μέσα σ’ εκείνον τον άλλο. Δικός μου είναι. Χωρίς εμένα θα ήταν αέρας κοπανιστός» είχε γράψει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Η κληρονομιά ενός δημιουργού
Από το «Περιβόλι του Τρελού» έως τα «Τραπεζάκια Έξω», τα τραγούδια του Διονύση Σαββόπουλου αγαπήθηκαν από γενιές. Οι στίχοι του ακούστηκαν σε πλατείες, σε διαδηλώσεις, σε φοιτητικά δωμάτια, σε παρέες που μεγάλωσαν με τη φωνή του. Κάθε εποχή τον ξαναανακάλυπτε, όπως γίνεται μόνο με τους πραγματικά σημαντικούς δημιουργούς.
Η επιρροή του επεκτάθηκε πολύ πέρα από τη μουσική. Επηρέασε συγγραφείς, ποιητές, κινηματογραφιστές, νέους καλλιτέχνες. Το έργο του έγινε σημείο αναφοράς για όσους προσπάθησαν να καταλάβουν τι σημαίνει «να είσαι Έλληνας» σε έναν κόσμο που αλλάζει.
Ένας στοχαστής με μια κιθάρα
Πίσω από την ειρωνεία και το χιούμορ, ο Σαββόπουλος υπήρξε πάντα βαθιά υπαρξιακός. Τραγουδούσε για την ελευθερία, τη φιλία, τη φθορά του χρόνου. Κάθε του τραγούδι ήταν και μια στάση απέναντι στη ζωή. Και κάθε του στίχος — μια μικρή κατάθεση αγάπης, μια εξομολόγηση, μια ανάμνηση.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος υπήρξε ένας από τους πιο εμβληματικούς τραγουδοποιούς του ελληνικού πολιτισμού. Μετέτρεψε τη μουσική σε ποίηση, το τραγούδι σε αφήγηση και τη ζωή του σε ένα έργο που καθρέφτισε τη χώρα του.
Η φωνή του αντήχησε σε εποχές σιωπής και φόβου, αλλά και σε χρόνια ελπίδας και ελευθερίας. Κι αν κάποτε ειπώθηκε ότι η Ελλάδα τραγουδήθηκε καλύτερα από κάποιον, αυτό συνέβη γιατί ο Σαββόπουλος την τραγούδησε αληθινά — με αγάπη, με οξύνοια, και με την τρυφερότητα εκείνου που κατανοεί τα ελαττώματά της.