Προβληματισμό εκφράζουν διπλωματικές πηγές του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενόψει της ανάληψης της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κύπρο τον Ιανουάριο του 2026, σε μια συγκυρία όπου η άμυνα έχει αναδειχθεί σε κορυφαία προτεραιότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής ατζέντας.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Politico, οι ανησυχίες εστιάζονται στις μακροχρόνιες εντάσεις της Λευκωσίας με την Άγκυρα, στη στενή της σχέση με την Αθήνα και στη σταθερή αντίθεσή της στην εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι υπάρχει φόβος η κυπριακή στάση έναντι της Τουρκίας να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές αμυντικές προτεραιότητες.
Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, η Κύπρος αντιτίθεται τόσο στη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE όσο και στη γενικότερη ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ–ΝΑΤΟ με την Άγκυρα. Παράλληλα, η επικείμενη προεδρία θεωρείται ιδιαίτερα απαιτητική για ένα κράτος-μέλος με πληθυσμό περίπου 1,3 εκατ. κατοίκων, το οποίο εξακολουθεί να είναι διχοτομημένο.
Η Λευκωσία, ωστόσο, διαμηνύει ότι θα επιδιώξει τη βελτίωση των σχέσεων. Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε στο Politico ότι «κλειδί» αποτελεί η αποδοχή από την Τουρκία της ένταξης της Κύπρου στο πρόγραμμα «Συμμαχία για την Ειρήνη», το οποίο θεωρείται προθάλαμος για τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ. Όπως εξήγησε, μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για σταδιακή άρση των εμποδίων και ενίσχυση των σχέσεων ΕΕ–Τουρκίας, μέσα από μια αμοιβαία προσέγγιση βήμα προς βήμα.
Υπενθυμίζεται ότι η προεδρία της ΕΕ εναλλάσσεται ανά εξάμηνο μεταξύ των κρατών-μελών και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την προεδρία των υπουργικών συμβουλίων και την εκπροσώπηση της Ένωσης στις νομοθετικές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, η Κύπρος θα κληθεί να προωθήσει κρίσιμα ζητήματα άμυνας, όπως την έγκριση των εθνικών σχεδίων εφαρμογής του SAFE, αλλά και να διαχειριστεί συζητήσεις για την απλούστευση των διαδικασιών στον αμυντικό τομέα.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Άμυνας, Άντριους Κούμπλιους, εξέφρασε την ελπίδα οι προσπάθειες ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ να προχωρήσουν ανεξάρτητα από το ποια χώρα ασκεί την προεδρία. Παρά το γεγονός ότι ΕΕ και ΝΑΤΟ αποτελούν διακριτές συμμαχίες, μοιράζονται 23 κοινά κράτη-μέλη και διατηρούν στενή συνεργασία, με έδρα τις Βρυξέλλες.
Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η άμυνα αναδείχθηκε σε ύψιστη προτεραιότητα για την ΕΕ, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών και, τελικά, στην ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Κυπριακοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι αντιλαμβάνονται το βάρος της ευθύνης, με την αναπληρώτρια υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μαριλένα Ραουνά, να τονίζει ότι η άμυνα, η ασφάλεια και η στήριξη προς την Ουκρανία θα αποτελέσουν βασικές προτεραιότητες της κυπριακής προεδρίας.
Ωστόσο, το Politico επισημαίνει ότι η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση Κύπρου–Τουρκίας ενδέχεται να δυσχεράνει τις προσπάθειες σύσφιγξης των αμυντικών δεσμών με την Άγκυρα. Διπλωμάτης του ΝΑΤΟ υπογράμμισε ότι η ενότητα απέναντι στη ρωσική απειλή είναι κρίσιμη και προειδοποίησε πως ο αποκλεισμός της Τουρκίας από τα ευρωπαϊκά αμυντικά σχέδια θα μπορούσε να υπονομεύσει αυτόν τον στόχο.
Η Λευκωσία, από την πλευρά της, επιμένει ότι η μη ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ δεν αποτελεί επιλογή, αλλά αποτέλεσμα της τουρκικής στάσης. Παράλληλα, εντείνεται η πίεση για στενότερη αμυντική συνεργασία με την Τουρκία, η οποία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ και ισχυρή αμυντική βιομηχανία. Παρ’ όλα αυτά, Ελλάδα και Κύπρος συνεχίζουν να μπλοκάρουν τη συμμετοχή της Άγκυρας σε ευρωπαϊκούς αμυντικούς μηχανισμούς, επικαλούμενες την τουρκική κατοχή κυπριακού εδάφους.
Το αποτέλεσμα είναι ένα σύνθετο και εύθραυστο σκηνικό, με Τούρκους αξιωματούχους να εμφανίζονται απαισιόδοξοι για την περίοδο της κυπριακής προεδρίας. Όπως σχολίασε ο πρώην πρέσβης της Τουρκίας στην ΕΕ, Σελίμ Γιενέλ, για έξι μήνες η αμυντική συνεργασία ΕΕ–ΝΑΤΟ με επίκεντρο την Τουρκία ενδέχεται να παραμείνει σε στασιμότητα.