Οι PFAS, τα «αιώνια χημικά», βρίσκονται παντού γύρω μας. Μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο και βλάβη στα όργανα. Οι φυτικές ίνες μπορούν να τις εξουδετερώσουν, λένε ειδικοί.
Επίσημα ονομάζονται φθοροχημικές ουσίες, ή πιο συγκεκριμένα, υπερ- και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ενώσεις – εν συντομία PFAS ή PFC. Είναι υδροαπωθητικές και λιποαπωθητικές και, λόγω αυτών των ιδιοτήτων, βρίσκονται σε πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης. Εισέρχονται στο σώμα μας μέσω αυτών των προϊόντων, της τροφής και του νερού. Το πρόβλημα: δεν διασπώνται στη φύση, γι' αυτό και ονομάζονται επίσης «αιώνιες χημικές ουσίες» – και προκαλούν πολλά προβλήματα υγείας.
Οι PFAS μπορούν να βλάψουν ζωτικά όργανα, να προκαλέσουν αποβολές, να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου. Επίσης, μπορούν να οδηγήσουν σε παθήσεις του θυρεοειδούς, προβλήματα γονιμότητας και να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολιασμών. Η αναγραφή τους στα προϊόντα δεν είναι υποχρεωτική.
Πόσο παραμένουν οι PFAS στο σώμα;
Συνήθως αποβάλλουμε μόρια PFAS βραχείας αλυσίδας μετά από κάποιες ημέρες ή εβδομάδες. Αντίθετα, για τη διάσπαση PFAS μακράς αλυσίδας το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται κάποιες φορές ακόμα και χρόνια.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν φάρμακα που να επιταχύνουν την αποβολή των PFAS από το σώμα. Μόνο η δραστική ουσία χολεστυραμίνη φαίνεται να επισπεύδει την απέκκρισή τους. Η χολεστυραμίνη δρα ενάντια στα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν αρτηριοσκλήρωση.
Μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένες φυτικές ίνες βοηθούν επίσης στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα. Οι φυτικές ίνες είναι μη πέψιμα συστατικά των τροφίμων, συνήθως υδατάνθρακες, τα οποία βρίσκονται κυρίως σε φυτικές τροφές – ειδικά σε δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια, αλλά και σε φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
Πώς δρα η βήτα-γλυκάνη
Εφόσον οι φυτικές ίνες δρουν παρόμοια με τη χολεστυραμίνη, θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιταχύνουν την απέκκριση των PFAS; Ερευνητές στα Πανεπιστήμια της Βοστώνης και της Μασαχουσέτης εξέτασαν τις τιμές αίματος σε μελέτη σχετικά με τη χοληστερόλη και τη φυτική ίνα βήτα-γλυκάνη, που βρίσκεται στη βρώμη και το κριθάρι.
Μαζί με τα υγρά από τις τροφές, η βήτα-γλυκάνη σχηματίζει ένα είδος γέλης στο στομάχι και τα έντερα. Αυτή η γέλη, όπως και η χολεστυραμίνη, δεσμεύει το χολικό οξύ και το εμποδίζει να περάσει από το εντερικό τοίχωμα στο αίμα. Αντίθετα, απεκκρίνεται με τα κόπρανα και τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μειώνονται. Το αποτέλεσμα: Η ομάδα των συμμετεχόντων που έλαβαν βήτα-γλυκάνη για τέσσερις εβδομάδες όχι μόνο είχαν χαμηλότερη χοληστερόλη, αλλά και λιγότερες PFAS.
Οι ίνες βρώμης μειώνουν τις PFAS
Η ομάδα ερευνητών διεξήγαγε μελέτη με ποντίκια. Τα ποντίκια εκτέθηκαν σε ένα μείγμα επτά PFAS μέσω του πόσιμου νερού για έξι εβδομάδες. Τους δόθηκε τροφή παρόμοια με αυτή που καταναλώνει τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ. Μια ομάδα ποντικιών έλαβε επίσης βήτα-γλυκάνη βρώμης. Μια άλλη ινουλίνη, που δεν σχηματίζει γέλη.
Τα ποντίκια που έλαβαν βήτα-γλυκάνη κατανάλωσαν πολύ περισσότερο νερό από την άλλη ομάδα. Συνεπώς, έλαβαν σημαντικά υψηλότερη δόση PFAS. Ωστόσο, η συγκέντρωση αρκετών ουσιών PFAS στο αίμα τους ήταν χαμηλότερη από ό,τι στα «ποντίκια ινουλίνης». Η πιλοτική μελέτη υποστηρίζει ότι η κατανάλωση βήτα-γλυκάνης βρώμης μπορεί να μειώσει το φορτίο PFAS του σώματος.
Δημητριακά, φρούτα, λαχανικά!
Η παραπάνω μελέτη αποτελεί περαιτέρω απόδειξη της επίδρασης των φυτικών ινών στις PFAS. Άλλες μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι φυτικές ίνες αποβάλλουν τις περιβαλλοντικές τοξίνες από το σώμα πιο γρήγορα – ακόμα και στους ανθρώπους. Μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και λαχανικά μειώνει τα επίπεδα PFAS στο αίμα.
Παρόμοια αποτελέσματα έχουν βρεθεί σε μελέτες με φασόλια, προϊόντα σόγιας και φυτικές ίνες φρούτων. Έτσι, οι φυτικές ίνες θα μπορούσαν πράγματι να λειτουργήσουν ως αντίδοτο κατά των PFAS στο σώμα μας, αλλά ο μηχανισμός χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Ένα είναι ξεκάθαρο: οι φυτικές ίνες μας κάνουν καλό. Μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης, προάγουν το μικροβίωμα του εντέρου και έχουν θετική επίδραση στο σάκχαρο του αίματος. Λοιπόν, τι περιμένετε; Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με φρούτα, δημητριακά και λαχανικά!
Πηγή: Deutsche Welle