«Η Ρωσία δεν μπορεί να συνεχίσει να ροκανίζει τον χρόνο ενώ βομβαρδίζει μη στρατιωτικούς στόχους στην Ουκρανία», δήλωσε την περασμένη Δευτέρα ο ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου Κιθ Κέλογκ, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η υπομονή του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν εξαντλούνταν και ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ετοιμαζόταν να σκληρύνει την πολιτική του έναντι της Μόσχας.
Αυτό που ακολούθησε, όμως, σε λιγότερο από 24 ώρες, ήταν μια ψυχρολουσία για το Κίεβο. Επικαλούμενο εξάντληση των αποθεμάτων του, το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι διακόπτει την αποστολή κρίσιμων πολεμοφοδίων όπως βλημάτων ακριβείας για το πυροβολικό, πυραύλων Hellfire για τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 και κυρίως πυραύλων αεράμυνας Patriot.
Η δικαιολογία εκπροσώπου του Λευκού Οίκου ήταν ότι προείχαν άλλες ανάγκες ασφαλείας των ΗΠΑ (στη Μέση Ανατολή και στη ζώνη Ινδικού – Ειρηνικού, μπορεί να υποθέσει κανείς), αλλά σε κάθε περίπτωση το μήνυμα ήταν σαφές: η Ουκρανία δεν αποτελεί αυτή τη στιγμή προτεραιότητα της κυβέρνησης Τραμπ. Αλλωστε, στους πεντέμισι μήνες της δεύτερης θητείας του ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει επιβάλει καμία κύρωση στη Ρωσία, ούτε έχει εγκρίνει κανένα νέο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Ο,τι αποστέλλεται αφορά προηγούμενες αποφάσεις του Τζο Μπάιντεν, που έχουν ημερομηνία λήξης.
Το τραύμα της αράχνης
Δεν αποκλείεται η κίνηση του Τραμπ να είχε στόχο τον κατευνασμό του Πούτιν, ο οποίος πνέει μένεα για τα ουκρανικά πλήγματα σε μεγάλο βάθος της ρωσικής επικράτειας με αμερικανικά όπλα και για τη θεαματική επιχείρηση «Ιστός της Αράχνης», την 1η Ιουνίου, όταν ουκρανικά drones, προφανώς με υποστήριξη δυτικών δορυφόρων, έπληξαν ρωσικά στρατηγικά αεροσκάφη σε ένα τεράστιο γεωγραφικό τόξο, από το βορειοδυτικό άκρο της Ρωσίας μέχρι την Απω Ανατολή. Αλλωστε, ο Λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκο διεμήνυσε στον Κέλογκ ότι ο Πούτιν δεν πρόκειται να συζητήσει κατάπαυση του πυρός αν δεν σταματήσουν τα ουκρανικά πλήγματα εντός της ρωσικής επικράτειας.
Οπως και να έχουν τα πράγματα, η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ ήρθε τη χειρότερη δυνατή στιγμή για τους Ουκρανούς. Το τελευταίο δεκαήμερο η Ρωσία εξαπολύει τα πιο πυκνά κύματα αεροπορικών βομβαρδισμών από την αρχή του πολέμου, πλήττοντας το Κίεβο, την Οδησσό, αλλά και το δυτικό τμήμα της χώρας, το οποίο είχε μείνει σε μεγάλο βαθμό στο απυρόβλητο τους προηγούμενους μήνες. Η ουκρανική αεράμυνα αποδείχθηκε ανησυχητικά ευάλωτη –την περασμένη εβδομάδα οι Ρώσοι κατέρριψαν το τρίτο F-16 των αντιπάλων τους– και ο περιορισμός της αμερικανικής βοήθειας θα δυσχεράνει ακόμη περισσότερο τη θέση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ενα ακόμη λάφυρο – Η προώθηση του ρωσικού στρατού απέφερε ένα ακόμη λάφυρο, το σημαντικό κοίτασμα λιθίου στην περιοχή Σεφτσένκο, το οποίο περιλαμβανόταν στη συμφωνία για τα ορυκτά που αναγκάστηκε να παραχωρήσει ο Ζελένσκι στον Τραμπ.
Μέτωπο 1.200 χλμ.
Οι πιο ανησυχητικές, για το Κίεβο, εξελίξεις αφορούν τις χερσαίες επιχειρήσεις, καθώς η Ρωσία επιταχύνει την από καιρό αναμενόμενη θερινή της επίθεση. Ο ρωσικός στρατός έχει φτάσει σε απόσταση 18 χιλιομέτρων από το Σούμι, στο βόρειο μέτωπο, μια μεγάλη πόλη 250.000 κατοίκων και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, ενώ την περασμένη εβδομάδα μπήκε για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου στην κεντρική επαρχία Ντνιπροπετρόφσκ, καταλαμβάνοντας ένα παραμεθόριο χωριό. Αν και η ρωσική αντεπίθεση από το Κουρσκ στο γειτονικό Σούμι φαίνεται να έχει ανακοπεί προς το παρόν, ο ρωσικός στρατός έχει επεκτείνει τους τελευταίους μήνες τη γραμμή του μετώπου κατά 160 χιλιόμετρα, αναγκάζοντας τους Ουκρανούς να πολεμούν σε μέτωπο 1.200 χιλιομέτρων, κάτι που μοιραία εξασθενίζει τις γραμμές τους κατά τόπους, δημιουργώντας ευάλωτα σημεία για ρωσικές προελάσεις.
Κεντρικός στόχος των Ρώσων φαίνεται να είναι η εξασθένιση των ουκρανικών αμυντικών γραμμών στη βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας, το Ντονμπάς (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ). Την περασμένη Τρίτη το Λουγκάνσκ έγινε η πρώτη ουκρανική επαρχία που πέρασε ολοκληρωτικά υπό τον έλεγχο των Ρώσων. Στο Ντονέτσκ η Ρωσία ελέγχει πάνω από το 70% της περιοχής και τις τελευταίες ημέρες εντείνει την πίεση σε δύο σημαντικούς κόμβους ανεφοδιασμού των ουκρανικών δυνάμεων, το Ποκρόφσκ και την Κοστιαντινίβκα, πόλεις με πληθυσμό γύρω στις 65.000 η καθεμία πριν από την έναρξη του πολέμου. Ενδεχόμενη πτώση τους θα καταστήσει εξαιρετικά ευάλωτα τα υπό ουκρανικό έλεγχο αστικά κέντρα του Σλοβιάνσκ και του Κραματόρσκ, φέρνοντας πιο κοντά τον ολοκληρωτικό έλεγχο του Ντονμπάς. Στο μεταξύ, η προώθηση του ρωσικού στρατού απέφερε ένα ακόμη λάφυρο, το σημαντικό κοίτασμα λιθίου στην περιοχή Σεφτσένκο, το οποίο περιλαμβανόταν στη συμφωνία για τα ορυκτά που αναγκάστηκε να παραχωρήσει ο Ζελένσκι στον Τραμπ.
Είναι αλήθεια ότι η μερική αναστολή της αποστολής αμερικανικού πολεμικού υλικού δεν συνιστά τραγική, για τους Ουκρανούς, εξέλιξη, αφού οι ΗΠΑ εξακολουθούν να τους παρέχουν αυτό που πρωτίστως έχουν ανάγκη: τη στήριξη της αμερικανικής κατασκοπείας και των δορυφόρων της, χωρίς την οποία δεν θα ήταν σε θέση να διεξάγουν φιλόδοξες επιθετικές επιχειρήσεις εναντίον της Ρωσίας. Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να αναπληρώσουν μέρος τουλάχιστον του αμερικανικού πολεμικού υλικού είτε άμεσα, από τα δικά τους οπλοστάσια, είτε έμμεσα, προσφέροντας δηλαδή στο Κίεβο χρήματα ώστε να αγοράσει όπλα απευθείας από τις αμερικανικές βιομηχανίες που τα παράγουν.
Οδυνηρές απώλειες
Ωστόσο, ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε οι Αμερικανοί μπορούν να καλύψουν το υπ’ αριθμόν ένα κενό που κατατρύχει τους Ουκρανούς: την αδυναμία τους να αναπληρώσουν τις απώλειες στρατιωτών. Από τα 52 εκατομμύρια που ήταν το 1991, ο πληθυσμός της Ουκρανίας έπεσε στα 42 εκατομμύρια το 2012 και στα 38 εκατομμύρια το 2024. Αν μιλάμε για τις περιοχές που ελέγχονται από το Κίεβο και, επομένως μπορούν να δώσουν στρατεύσιμους, ο αριθμός συρρικνώνεται σε μόλις 30 εκατομμύρια έναντι 145 εκατομμυρίων Ρώσων. Ακόμη χειρότερα, η λιποταξία έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Πρόσφατα το υπουργείο Αμυνας αναγνώρισε ότι 30% όσων καλούνται να στρατευθούν δεν παρουσιάζονται. Προσπαθώντας να μειώσει το πρόβλημα, η κυβέρνηση κατέβασε την ηλικία στράτευσης και πρόσφερε οικονομικού χαρακτήρα κίνητρα, αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Με αυτούς τους όρους, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ισχυρούς λόγους να θεωρεί ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του, υπολογίζοντας ότι οι Ουκρανοί δεν θα αντέξουν τον εξαντλητικό πόλεμο φθοράς και ότι όσο παρατείνεται η σύγκρουση τόσο η κούραση και οι εσωτερικές αντιθέσεις θα εξασθενίζουν τη δυτική υποστήριξη στους εχθρούς του. Η ατμόσφαιρα είναι πολύ βαριά στο Κίεβο, όπου έχουν φουντώσει οι φήμες για επικείμενη αντικατάσταση του πρωθυπουργού Ντένις Σμιχάλ, του υπουργού Αμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ και του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων Ολεξάντρ Σίρσκι.
Παρίσι καλεί Μόσχα
Την ίδια ώρα, και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού, ακόμη και οι πιο αδιάλλακτοι έναντι του Πούτιν, αντιλαμβάνονται ότι ο στόχος για στρατηγική ήττα της Ρωσίας είναι πλέον ανέφικτος και αναπροσανατολίζονται στην επιδίωξη μιας λύσης με το μικρότερο δυνατό κόστος για την Ουκρανία. Το γεγονός ότι ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος μέχρι πρόσφατα διατυμπάνιζε ότι σκέφτεται την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, πήρε την πρωτοβουλία τις προάλλες να συνομιλήσει τηλεφωνικώς επί δύο ώρες με τον Πούτιν, είναι ενδεικτικό της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.
Οι αριθμοί
8 συστήματα Patriot διαθέτει η Ουκρανία, από τα οποία τα έξι είναι σε λειτουργία, κυρίως για την προστασία του Κιέβου.
15 δισ. δολάρια ήταν έτοιμο να δαπανήσει το Κίεβο προκειμένου να αγοράσει 10 συστήματα Patriot, όπως είχε δηλώσει ο Ζελένσκι τον Απρίλιο.
40% των όπλων που χρησιμοποιεί η Ουκρανία στον πόλεμο παράγονται από την εγχώρια βιομηχανία.
Πηγή: kathimerini.gr