Η συζήτηση για τη «μετά-Γάζα εποχή» και η ανάθεση στον πρώην Βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ του ρόλου συντονιστή για την ανοικοδόμηση της περιοχής, άνοιξε έναν νέο κύκλο προβληματισμού για το πώς μπορεί να οργανωθεί η επόμενη μέρα. Πρόκειται για μια δύσκολη εξίσωση, που συνδυάζει την ανάγκη σταθερότητας με τον σεβασμό στην τοπική κοινωνία και τη συμμετοχή διεθνών θεσμών.
Κάποιοι αναλυτές έχουν επισημάνει ότι το μοντέλο που διαμορφώνεται, όπου μια διεθνής επιτροπή αναλαμβάνει ρόλο διαχείρισης και χρηματοδότησης, θυμίζει –έστω σε συμβολικό επίπεδο– τις δομές που είχε η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών. Όχι με την αποικιοκρατική έννοια, αλλά ως μορφή «διοίκησης μέσω εξουσιοδοτημένων μηχανισμών» που συνδύαζε εμπορικά, πολιτικά και διοικητικά στοιχεία για να διατηρεί την ισορροπία σε περίπλοκα περιβάλλοντα.
Ο παραλληλισμός αυτός δεν αποσκοπεί στη σύγκριση προθέσεων ή πρακτικών, αλλά στην ανάδειξη του πώς η διεθνής κοινότητα επιχειρεί να διαμορφώσει ένα νέο πρότυπο διακυβέρνησης κρίσεων: έναν υβριδικό μηχανισμό που φέρνει μαζί κράτη, διεθνείς οργανισμούς, χρηματοπιστωτικούς φορείς και ιδιώτες ειδικούς. Η περίπτωση της Γάζας μπορεί να εξελιχθεί σε ένα πρότυπο μοντέλο διεθνούς συνδιαχείρισης, αν βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στην ασφάλεια, την οικονομική ανασυγκρότηση και την πολιτική αυτονομία των Παλαιστινίων.
Ο Τόνι Μπλερ, με την εμπειρία του από προηγούμενες διεθνείς αποστολές, αναλαμβάνει να συντονίσει μια εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία. Το αν θα πετύχει θα εξαρτηθεί από το πόσο θα μπορέσει να διασφαλίσει διαφάνεια, συμμετοχικότητα και σεβασμό στις τοπικές ανάγκες, αποφεύγοντας την εικόνα μιας «εξωτερικής διοίκησης».
Η ιστορία δείχνει ότι κάθε προσπάθεια ανοικοδόμησης περιοχών σε κρίση ισορροπεί ανάμεσα σε δύο άκρα: από τη μια, την ανάγκη για διεθνή οργάνωση· από την άλλη, τον κίνδυνο υποκατάστασης της τοπικής βούλησης. Η πρόκληση της Γάζας είναι να αποδείξει ότι ο πρώτος δρόμος μπορεί να επικρατήσει χωρίς να αναβιώσει σκιές του δεύτερου.
Αν ο παραλληλισμός με την Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών μας υπενθυμίζει κάτι, είναι πως η ιστορία της διαχείρισης εξουσίας και εξάρτησης επαναλαμβάνεται με διαφορετικά μέσα. Το ζητούμενο είναι αυτή τη φορά να γραφτεί αλλιώς.