Οι ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν στη Μέση Ανατολή εντείνουν την πίεση τους σε διάφορα σημεία της περιοχής, καθώς η Τεχεράνη προσπαθεί να ανοικοδομήσει την περιφερειακή της επιρροή, η οποία έχει δεχτεί ισχυρό χτύπημα μετά από σχεδόν δύο χρόνια συγκρούσεων με το Ισραήλ, με καταστροφικές συνέπειες.
Οι Χούθι, σύμμαχοι της Τεχεράνης στην Υεμένη, τερμάτισαν μια πολύμηνη περίοδο ηρεμίας στην Ερυθρά Θάλασσα την περασμένη εβδομάδα με επιθέσεις σε δύο εμπορικά πλοία που έπλεαν στην κρίσιμη θαλάσσια οδό. Φιλοϊρανικές οργανώσεις στο Ιράκ εικάζεται ότι διαταράσσουν την παραγωγή πετρελαίου στην κουρδική περιοχή, και αποστολές εκατοντάδων πυραύλων που κατευθύνονταν προς τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο έχουν αναχαιτιστεί από τις συριακές δυνάμεις τους τελευταίους μήνες.
Η αυξανόμενη δραστηριότητα των πληρεξουσίων αντικατοπτρίζει την αποφασιστικότητα του Ιράν να συνεχίσει να υποστηρίζει ένα δίκτυο ανατρεπτικών ένοπλων ομάδων – που θεωρούνται εδώ και καιρό απαραίτητες για τη στρατηγική αποτροπής της Τεχεράνης, παρά την αποτυχία τους να αποτρέψουν τις πρόσφατες ισραηλινές και αμερικανικές επιθέσεις σε ιρανικό έδαφος.
«Το Ιράν δεν επρόκειτο ποτέ να σταματήσει να ανεφοδιάζει τις ομάδες του», δήλωσε ο Μάικλ Νάιτς, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσινγκτον, που ειδικεύεται στις στρατιωτικές υποθέσεις και τις υποθέσεις ασφαλείας του Ιράκ, του Ιράν και των χωρών του Κόλπου.
«Μπορεί να μην είναι σε θέση να στέλνουν τόσα πολλά ή τόσο τακτικά, όμως αν είσαι η Δύναμη Quds των Φρουρών της Επανάστασης, αυτό που προσπαθείς να δείξεις είναι ότι “εξακολουθούμε να υπάρχουμε, είμαστε άθικτοι, τίποτα δεν έχει αλλάξει”», επισημαίνει.
Υεμένη
Μόλις τρεις ημέρες μετά την κήρυξη εκεχειρίας μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, ένα πλοίο που μετέφερε 750 τόνους ιρανικών πυραύλων και στρατιωτικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων, κινητήρων drone και συστημάτων ραντάρ, αναχαιτίστηκε στην Ερυθρά Θάλασσα από δυνάμεις πιστές στην εξόριστη κυβέρνηση της Υεμένης, δήλωσε την Τετάρτη η Κεντρική Διοίκηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Πρόσθεσε ότι το «τεράστιο φορτίο ιρανικών όπλων» προοριζόταν για τους Χούθι.
Η αναχαίτιση, σύμφωνα με τον αμερικανικό στρατό, σηματοδότησε τη «μεγαλύτερη κατάσχεση όπλων» στην ιστορία των Εθνικών Δυνάμεων Αντίστασης της Υεμένης (NRF) – μιας φιλοαμερικανικής, αντι-Χούθι ομάδας με επικεφαλής τον Ταρίκ Σαλέχ, τον ανιψιό του εκλιπόντος ηγέτη της Υεμένης, Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ.
Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών αρνήθηκε ότι είχε στείλει όπλα και το χαρακτήρισε «δόλια προσπάθεια» των ΗΠΑ να «εκτρέψουν την κοινή γνώμη».
Οι Χούθι στην Υεμένη έχουν χρησιμοποιήσει ιρανικά όπλα για να εξαπολύσουν επιθέσεις τόσο στο Ισραήλ όσο και σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. Μια επίθεση σε ένα ελληνόκτητο πλοίο την περασμένη εβδομάδα σκότωσε τέσσερα μέλη του πληρώματος, τραυμάτισε άλλα και άφησε 11 άτομα αγνοούμενα, ανακοίνωσε εκπρόσωπος της ναυτικής επιχείρησης της ΕΕ, Aspides.
Μέρες πριν από αυτό, οι Χούθι είχαν στοχεύσει ένα πλοίο μεταφοράς χύδην φορτίου με σημαία Λιβερίας, το Magic Seas, χρησιμοποιώντας μη επανδρωμένα σκάφη, πυραύλους και drones.
Οι επιθέσεις, οι οποίες βύθισαν τα δύο πλοία, φαίνεται να δείχνουν μια κλιμάκωση της βίας και ήταν οι πρώτες που καταγράφηκαν φέτος μετά από μήνες ηρεμίας στην πολυσύχναστο πλωτό πέρασμα.
Ιράκ
Τους τελευταίους μήνες, ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν έχουν επίσης αυξήσει τις επιθέσεις τους εναντίον δυτικών συμμάχων στο Ιράκ, αποσταθεροποιώντας την παραγωγή πετρελαίου σε περιοχές της χώρας που ελέγχονται από τους Κούρδους.
Πέντε πετρελαιοπηγές, συμπεριλαμβανομένων δύο που λειτουργούν από αμερικανικές εταιρείες, επλήγησαν μετά από μια «σειρά επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη» από «εγκληματικές πολιτοφυλακές», δήλωσε την Τετάρτη ο Αζίζ Αχμάντ, αξιωματούχος της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης.
Εκπρόσωπος των Κούρδων δήλωσε ότι οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη αποσκοπούν στην καταστροφή της ενεργειακής υποδομής και στη διασφάλιση ότι η κουρδική διοίκηση «δεν θα έχει καμία ικανότητα παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, επομένως δεν θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει ως μοχλό πίεσης για συμφωνίες ή να το χρησιμοποιήσει ως πηγή εισοδήματος».
Λίβανος
Εκεί η περιφερειακή επιρροή του Ιράν έχει αποδυναμωθεί σημαντικά μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και την επακόλουθη εκστρατεία του Ισραήλ να ξεριζώσει τους πληρεξούσιους της Τεχεράνης στην περιοχή.
Ο βασικός σύμμαχος του Ιράν στον Λίβανο, η Χεζμπολάχ, προσπάθησε να υποστηρίξει τη Χαμάς μετά τις 7 Οκτωβρίου εκτοξεύοντας διασυνοριακούς πυραύλους και ανοίγοντας ένα δεύτερο μέτωπο εναντίον του Ισραήλ. Έκτοτε, η οργάνωση έχει αποδυναμωθεί σοβαρά, χάνοντας την κάποτε κυρίαρχη επιρροή της στον Λίβανο και αντιμετωπίζοντας αυξανόμενες εσωτερικές και δυτικές απαιτήσεις για αφοπλισμό, καθώς οι μαχητές της έγιναν στόχος σχεδόν καθημερινών ισραηλινών επιδρομών.
Ο ιστορικός ηγέτης της οργάνωσης, Χασάν Νασράλα, σκοτώθηκε σε ισραηλινή επιδρομή πέρυσι και η βασική οδός ανεφοδιασμού της μέσω της Συρίας χάθηκε μετά την πτώση τον Δεκέμβριο του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ενός κρίσιμου συμμάχου της Τεχεράνης.
«Η Χεζμπολάχ χάνει την επιρροή της, έχει χάσει την αξιοπιστία της με τη δική της βάση. Οι Ιρανοί προσπαθούν να ενισχύσουν ορισμένους από τους αντιπροσώπους τους για να ενισχύσουν το διαπραγματευτικό τους χέρι, αλλά δεν σημειώνουν μεγάλη πρόοδο», δήλωσε ανώνυμα στο CNN ένας περιφερειακός αξιωματούχος, όμως μια άλλη πηγή θεωρεί ότι η Χεζμπολάχ θα μπορούσε να αρχίσει να ανασυντάσσεται τις επόμενες εβδομάδες, φοβούμενη μια κλιμάκωση από το Ισραήλ.
Συρία
Η ντε φάκτο συριακή κυβέρνηση, η οποία αντιτίθεται σθεναρά στο Ιράν, έχει κατασχέσει αρκετές αποστολές όπλων που προορίζονταν για τον Λίβανο, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών.
Σύρος αξιωματούχος που μίλησε ανώνυμα στο CNN αμφισβήτησε τον σκοπό της Τεχεράνης να εξοπλίζει ομάδες πληρεξούσιων σε άλλες χώρες, οι οποίες αποδείχθηκαν εκ των πραγμάτων αναποτελεσματικές στην προστασία του Ιράν: «Γιατί εξακολουθούν να εξοπλίζουν η Χεζμπολάχ; Τι τους έχουν δώσει τα όπλα τους; Δεν τους έχουν προσφέρει προστασία, δεν τους έχουν φέρει ούτε ένα εκατοστό πιο κοντά στην Ιερουσαλήμ. Τι κάνουν αυτά τα όπλα εκτός από το να προκαλούν δυστυχία στον άμαχο πληθυσμό;»
Μοχλός πίεσης
Αναλυτές αναφέρουν ότι η ανοικοδόμηση των περιφερειακών ένοπλων ομάδων και η επίδειξη των καταστρεπτικών τους δυνατοτήτων θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μοχλός πίεσης για το Ιράν, καθώς επιδιώκει να διαπραγματευτεί το πυρηνικό του πρόγραμμα από θέση ισχύος παρά τις πρόσφατες απώλειες.
Πηγή: ERTNews, CNN