Η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να επιβάλουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς σε πέντε Ευρωπαίους πολίτες, ανάμεσά τους και ο πρώην επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν, προκαλεί έντονες αντιδράσεις στις Βρυξέλλες και επαναφέρει στο προσκήνιο τις βαθύτερες τριβές ΕΕ–ΗΠΑ γύρω από τη ρύθμιση της ψηφιακής οικονομίας.
Με επίσημη και αιχμηρή ανακοίνωσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταδικάζει την κίνηση της Ουάσιγκτον, κάνοντας λόγο για μέτρο που πλήττει θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές. Όπως τονίζεται, η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος αλλά και κοινή αξία που Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες διαχρονικά προβάλλουν ως βάση της δημοκρατικής τους ταυτότητας.
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι τέτοιου είδους αποφάσεις κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από το πνεύμα συνεργασίας που χαρακτηρίζει παραδοσιακά τις διατλαντικές σχέσεις και εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τον σεβασμό της θεσμικής ανεξαρτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο επίκεντρο η ψηφιακή ρύθμιση
Στην ανακοίνωση διατυπώνεται σαφής υπεράσπιση της ρυθμιστικής αυτονομίας της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τονίζεται, αποτελεί μια ανοιχτή και ενιαία αγορά βασισμένη σε κανόνες, με αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα να θεσπίζει και να εφαρμόζει ρυθμίσεις που αντανακλούν τις δημοκρατικές της αξίες και τις διεθνείς υποχρεώσεις της.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο ευρωπαϊκό ψηφιακό κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο –σύμφωνα με τις Βρυξέλλες– δεν στοχεύει χώρες ή επιχειρήσεις, αλλά επιδιώκει τη δημιουργία ενός ασφαλούς, δίκαιου και ισότιμου περιβάλλοντος ανταγωνισμού. Ωστόσο, η Κομισιόν αφήνει σαφείς αιχμές ότι οι αμερικανικοί περιορισμοί συνδέονται άμεσα με τον ρόλο Ευρωπαίων αξιωματούχων στη χάραξη και εφαρμογή αυτών των κανόνων, που έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από μεγάλες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας.
Ζητούνται εξηγήσεις από την Ουάσιγκτον
Οι ευρωπαϊκές αρχές γνωστοποιούν ότι έχουν ήδη απευθυνθεί επίσημα στις ΗΠΑ ζητώντας διευκρινίσεις για το νομικό και πολιτικό υπόβαθρο της απόφασης. Παράλληλα, διαμηνύουν ότι παραμένουν ανοιχτές στον διάλογο, με στόχο την αποσαφήνιση των κινήτρων και την αποτροπή περαιτέρω κλιμάκωσης.
Την ίδια στιγμή, η Κομισιόν ξεκαθαρίζει πως δεν πρόκειται να αποδεχθεί ενέργειες που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή θεσμική κυριαρχία ή δημιουργούν προηγούμενο πίεσης σε όσους συμμετέχουν στη διαμόρφωση πολιτικής.
Προειδοποίηση για αποφασιστική απάντηση
Σε ιδιαίτερα αυστηρό τόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι, εφόσον κριθεί απαραίτητο, η ΕΕ θα απαντήσει «άμεσα και αποφασιστικά» για να υπερασπιστεί τη ρυθμιστική της αυτονομία απέναντι σε μέτρα που χαρακτηρίζει αδικαιολόγητα.
Η υπόθεση προσθέτει ακόμη ένα κεφάλαιο έντασης στις σχέσεις Βρυξελλών–Ουάσιγκτον, σε μια συγκυρία όπου η αντιπαράθεση για τον έλεγχο της ψηφιακής οικονομίας, τον ρόλο των Big Tech και τα όρια της εθνικής και υπερεθνικής κυριαρχίας εξελίσσεται σε κεντρικό πεδίο γεωοικονομικού ανταγωνισμού.