Το πεδίο εντός του οποίου θα διεξαχθεί η νέα πολιτική αντιπαράθεση πλειοψηφίας και αντιπολίτευσης για την υπόθεση των Τεμπών οριοθετείται μετά την κατάθεση πρότασης σύστασης προανακριτικής επιτροπής για τον πρώην Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Αχ. Καραμανλή από τη Νέα Δημοκρατία.
Το κείμενο της κυβερνητικής πλειοψηφίας ζητά διεξαγωγή προανακριτικής έρευνας προκειμένου να διαπιστωθεί εάν κατά τη χρονική περίοδο Σεπτεμβρίου 2021 - όταν και διαβιβάστηκαν στον τότε αρμόδιο υπουργό οι 2 επιβαρυντικές επιστολές που περιλαμβάνονται στη δικογραφία για την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση του ΟΣΕ - έως την 28η Φεβρουαρίου 2023, ημέρα του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος, υπάρχουν ενδείξεις τέλεσης του πλημμελήματος της παράβασης καθήκοντος από τον κ. Καραμανλή.
Για τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών επι κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Χρήστο Σπίρτζη σημειώνεται πως υπάρχουν ενδείξεις τέλεσης ποινικών αδικημάτων ωστόσο δεν ζητείται η παραπομπή του σε προανακριτική καθώς έχει επέλθει παραγραφή.
Υπενθυμίζεται, πως δική του πρόταση έχει καταθέσει το ΠΑΣΟΚ ζητώντας προκαταρκτική έρευνα κατά των κ.κ. Καραμανλή Σπίρτζη και των πρώην υφυπουργών Ι. Κεφαλογιάννη, Γ. Καραγιάννη, Μ. Παπαδόπουλου, Μ. Χρυσοβελώνη, Ν. Μαυραγάνη και Αθ. Μωραΐτη για τη διερεύνηση ενδεχόμενης τέλεσης του κακουργήματος της διατάραξης της ασφάλειας των συγκοινωνιών (αρ. 291 ΠΚ). Αντίστοιχη κοινή κίνηση έχει προαναγγελθεί από τα ενωμένα νομικά επιτελεία του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Αριστεράς εφόσον βέβαια συμφωνήσουν στην επιλογή των αδικημάτων και τα πολιτικά πρόσωπα για τα οποία στοιχειοθετείται η παραπομπή.
Η πρόταση της ΝΔ
Το νομικό κείμενο της «γαλάζιας» ΚΟ παραθέτει το σύνολο τον βασικών ευρημάτων που περιλαμβάνονται στην ογκωδέστατη δικογραφία του εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαϊμη για την υπόθεση των Τεμπών και καταλήγει στην πρόταση σύστασης «Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 86 παρ. 3 Συντάγματος για τη διερεύνηση τυχόν τέλεσης από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή του Αχιλλέως της πράξης της παράβασης καθήκοντος και ειδικότερα της κατά το χρονικό διάστημα από τον Σεπτέμβριο 2021 έως και τις 28/2/2023 κατά παράβαση του άρθρου 40 παρ. 3 του νόμου 4974/2022 και προς τον σκοπό πρόκλησης οικονομικής βλάβης στην ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος ΑΕ», εκ προθέσεως παράλειψής του,
- α. να καθορίσει ένα επαρκές πλαίσιο χρηματοδότησης για τον τομέα των σιδηροδρόμων,
- β. να μεριμνήσει για τη διασφάλιση διάθεσης προς τον ΟΣΕ των δημόσιων πόρων που ήταν απαραίτητοι για τη συντήρηση, επισκευή, επέκταση και ανακαίνιση του σιδηροδρομικού δικτύου και την ορθή κατάρτιση του προϋπολογισμού με βάση ένα πολυετές Στρατηγικό Πρόγραμμα Σιδηροδρομικών Επενδύσεων που χρηματοδοτείται από το συγχρηματοδοτούμενο ή το εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ή από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας χάριν και της στελέχωσης της εταιρείας ΟΣΕ ΑΕ με το αναγκαίο για την εύρυθμη λειτουργία του προσωπικό».
Πηγές της πλειοψηφίας σημειώνουν πως για την παραπομπή του πρώην υπουργού εξαντλήθηκε κάθε νομική ερμηνεία και υιοθετήθηκε το απώτατο όριο στο οποίο κινηθεί ΝΔ προκειμένου να μην σταθεί εμπόδιο για την περαιτέρω διερεύνηση της υπόθεσης από την δικαιοσύνη.
Αναφέρουν χαρακτηριστικά πως τα στοιχεία της δικογραφίας για τον πρώην υπουργό, αν και δεν είναι ισχυρά για τυχόν ποινική ευθύνη, ενδέχεται να συνιστούν τις ενδείξεις που απαιτεί ο νόμος για τη σύσταση Ειδικής Προκαταρκτικής Εξέτασης με σκοπό τη διερεύνηση του αδικήματος της παράβασης καθήκοντος.
Αναλυτικότερα, η Νέα Δημοκρατία υπογραμμίζει ότι με βάση τα στοιχεία που διαβίβασε αμελλητί ο Εφέτης Ανακριτής στη Βουλή και το σύνολο της δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα 10 σημεία:
1) Η εποπτεία του υπουργείου σε ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ είναι διοικητική και δεν αφορά σε θέματα ασφαλείας, για τα οποία εκ του νόμου είναι υπεύθυνη η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), η οποία είναι Ανεξάρτητη Αρχή.
2) Ο ΟΣΕ είναι Ανώνυμη Εταιρεία, δηλαδή νομικό πρόσωπο με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, διαχειριστής της σιδηροδρομικής υποδομής και υπεύθυνος για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας.
3) Το κατηγορητήριο κατά των δύο Διευθυντών του Υπουργείου τούς αποδίδει μεταξύ άλλων παραλείψεων ότι δεν προέβησαν στην απαιτούμενες ενέργειες (π.χ. εισηγήσεις) προς τον Υπουργό για τυχόν λήψη επιπλέον μέτρων. Αντίστοιχη επισήμανση υπάρχει και στο κατηγορητήριο κατά της προέδρου της ΡΑΣ
4) Από τη στιγμή που δεν έγιναν οι απαιτούμενες κατά τον Εφέτη Ανακριτή εισηγήσεις προς τον Υπουργό, είναι σαφές ότι αυτός δε μπορεί να έχει αντίστοιχη ποινική ευθύνη.
5) Επιβεβλημένη η γνήσια διαφοροποίηση της πολιτικής από την ποινική ευθύνη.
6) Εάν η μη υλοποίηση των συστημάτων επιπρόσθετης ασφάλειας γεννούσε για τους υπουργούς ποινικές ευθύνες, θα έπρεπε π.χ, οι Υπουργοί Υποδομών να είναι σε καθημερινή βάση ποινικά υπόλογοι για τα δυστυχήματα που γίνονται στις εθνικές οδούς που δεν έχουν ολοκληρωθεί (Πύργος – Πάτρα, ΒΟΑΚ).
7) Από τη μελέτη του συνόλου της δικογραφίας και ειδικότερα των στοιχείων που διαβιβάστηκαν αμελλητί δεν προκύπτουν ενδείξεις ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών της ελεγχόμενης περιόδου προέβη σε πράξεις επικίνδυνες για την ασφάλεια της συγκοινωνίας ως απαιτεί το άρθρο 291 του Ποινικού Κώδικα, κατά τους ισχυρισμούς του ΠΑΣΟΚ.
8) Το πιο σημαντικό: Την ημέρα κατά την οποία συνέβη το δυστύχημα οι εταιρείες ΟΣΕ ΑΕ και Hellenic Train, πληρούσαν σύμφωνα με τις αρμόδιες εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές το σύνολο των προϋποθέσεων ασφαλούς εκτέλεσης του δρομολογίου, κατά το οποίο επήλθε η σύγκρουση.
9) Από τη στιγμή που το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει μόνο διοικητικό ρόλο σε θέματα ασφαλείας, η ΝΔ προτείνει τη σύσταση Επιτροπής Προκαταρκτικής Εξέτασης για τον Κ. Καραμανλή για να διερευνηθούν τα ζητήματα υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης του ΟΣΕ, που έθιξαν τα δύο διευθυντικά στελέχη του υπουργείου.
10) Από τα στοιχεία της ποινικής δικογραφίας για το δυστύχημα των Τεμπών, που επισυνάφθηκε στο διαβιβαστικό έγγραφο του Εφέτη Ανακριτή Λάρισας προς τη Βουλή, δεν καθίσταται σαφές σε ποιες ενέργειες προέβη ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Καραμανλής για την αντιμετώπιση των δυο ζητημάτων που είχαν εγερθεί σε αυτά, δηλαδή της πρόσθετης χρηματοδότησης της εταιρείας ΟΣΕ ΑΕ χάριν και της άμεσης στελέχωσής της. Για αυτό προτείνεται περαιτέρω διερεύνηση, αν και στη δικογραφία δεν υπάρχουν περαιτέρω στοιχεία ώστε να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα ως προς τις ενέργειες αυτές.
Στελέχη της πλειοψηφίας υποστηρίζουν ότι η πρόταση που κατέθεσαν στην Βουλή στηρίζεται αποκλειστικά στα πραγματικά περιστατικά της δικογραφίας ενώ καταλογίζουν στην αντιπολίτευση προσπάθεια «πολιτικής εκμετάλλευσης και εργαλειοποίησης της τραγωδίας».
Αντιδράσεις κομμάτων
Από την άλλη πλευρά το ΠΑΣΟΚ σχολιάζοντας την πρόταση της πλειοψηφίας υποστηρίζει μεταξύ άλλων πως «επί της ουσίας "κατασκευάζεται" ένα εξωφρενικό νομικά αδίκημα για τον κ. Καραμανλή, με μοναδικό στόχο το δικαστικό συμβούλιο να τον απαλλάξει με βούλευμα».
«Προκλητική» χαρακτηρίζει την πρόταση ο ΣΥΡΙΖΑ σημειώνοντας μεταξύ άλλων «στην αρχή τον καταχειροκροτούσαν, μετά τον επιβράβευσαν. Στη συνέχεια, μετά τα συλλαλητήρια, προσπαθούν να κοροϊδέψουν την ελληνική κοινωνία, αλλά κανείς δεν τρώει κουτόχορτο. Μετά τον Τριαντόπουλο θέλουν να προχωρήσουν σε άλλη μια fast track Προανακριτική Επιτροπή, αντισυνταγματική και παράνομη, με στόχο να πέσει στα μαλακά και ο Καραμανλής μόνο για πλημμέλημα».
Προσχηματική και προσβλητική χαρακτήρισε την πρόταση ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Νίκος Καραθανασόπουλος ενώ η Νέα Αριστερά κάνει λόγο για «αμνήστευση του υπουργού των Τεμπών».
Χρονοδιάγραμμα και τα ερωτήματα της μυστικής ψηφοφορίας
Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, η τελική συζήτηση και η κρίσιμη ψηφοφορία που θα καθορίσει τα πρόσωπα που θα παραπεμφθούν σε προανακριτική θα διεξαχθεί έως τις 15 Ιουνίου ενώ η διαβίβαση της υπόθεσης στο Δικαστικό Συμβούλιο αναμένεται στα μέσα Ιουλίου.
Με βάση των συσχετισμό κοινοβουλευτικών δυνάμεων και από την στιγμή που η ΝΔ κατέθεσε την δική της πρόταση το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρξει έρευνα μόνο για τον κ. Καραμανλή και μόνο για το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος. Για να συσταθεί, όμως, η προανακριτική πρέπει η σχετική πρόταση να λάβει τουλάχιστον 151 «υπέρ» σε μυστική ψηφοφορία και ορισμένοι «γαλάζιοι» βουλευτές εξακολουθούν να εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για το αν τα στοιχεία δικαιολογούν την παραπομπή Καραμανλή.