Ένα ακαδημαϊκό άρθρο που προωθήθηκε από την κυβέρνηση κάλεσε τις τουρκικές αρχές να αντιμετωπίσουν τους χιλιάδες κρατικά χρηματοδοτούμενους μεταπτυχιακούς φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό όχι μόνο ως μελετητές αλλά και ως ανεπίσημους απεσταλμένους και να τους παρέχουν εκπαίδευση σε θέματα πληροφοριών πριν φύγουν από τη χώρα.
Το άρθρο «On Being a Citizen Diplomat in the Global Village: Türkiye’s YLSY Scholarship Holders» (Όντας πολίτης-διπλωμάτης στο παγκόσμιο χωριό: οι υπότροφοι του προγράμματος YLSY της Τουρκίας) του Δρ. Recep Şehitoğlu δημοσιεύθηκε στο Communication and Diplomacy, το επίσημο περιοδικό της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Προεδρίας, του γραφείου προπαγάνδας του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan.
Το άρθρο παρουσιάζει τους δικαιούχους του προγράμματος YLSY, μιας κρατικής υποτροφίας που στέλνει Τούρκους φοιτητές στο εξωτερικό για μεταπτυχιακές σπουδές με αντάλλαγμα την υποχρεωτική δημόσια υπηρεσία, ως «πολίτες-διπλωμάτες» στους οποίους έχει ανατεθεί η προώθηση της ήπιας δύναμης της Τουρκίας στο εξωτερικό. Προτείνει στο Υπουργείο Παιδείας να συντονιστεί με το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, τη Διεύθυνση Επικοινωνιών και την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (MIT) για να προσανατολίσει αυτούς τους φοιτητές πριν σταλούν στο εξωτερικό.
«Οι φοιτητές πρέπει να θεωρούνται όχι μόνο ως αποδέκτες εκπαιδευτικών ευκαιριών, αλλά και ως διπλωματικές επενδύσεις», αναφέρει το άρθρο. Προτείνει υποχρεωτική προετοιμασία σε θέματα πολιτιστικής διπλωματίας, επικοινωνίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δικτύωσης της διασποράς και ακόμη και πληροφοριών.
Μια από τις πιο εντυπωσιακές προτάσεις είναι η σύσταση να παρέχει το MIT στους φοιτητές εκπαιδευτικά σεμινάρια στον τομέα των πληροφοριών. Αυτά θα περιλαμβάνουν παραδείγματα υποθέσεων κατασκοπείας, ενημερώσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των ξένων υπηρεσιών πληροφοριών και κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία των εθνικών πληροφοριών. Προτείνοντας στους νέους μελετητές να παρακολουθήσουν μαθήματα που συνήθως προορίζονται για κρατικούς αξιωματούχους, το άρθρο υπονοεί ότι οι φοιτητές θα πρέπει να ενεργούν ως ημι-επίσημοι εκπρόσωποι κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο εξωτερικό.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, πολλοί μελετητές του YLSY ταξιδεύουν στο εξωτερικό μέσω διμερών ακαδημαϊκών συμφωνιών μεταξύ της Τουρκίας και Η απεικόνισή τους ως ανεπίσημων διπλωματών και η προετοιμασία τους με ενημερώσεις πληροφοριών αυξάνει την πιθανότητα να περιπλέξει τη θέση τους στις χώρες υποδοχής, όπου αναμένεται να ενεργούν ως ανεξάρτητοι ερευνητές και όχι ως απεσταλμένοι της κυβέρνησης.
Το πρόγραμμα υποτροφιών YLSY έχει τις ρίζες του σε έναν νόμο του 1929 που έστειλε για πρώτη φορά φοιτητές στην Ευρώπη για να σπουδάσουν σε δυτικά πανεπιστήμια. Με την πάροδο των δεκαετιών, η πρωτοβουλία επεκτάθηκε, με στόχο την εκπαίδευση υψηλά καταρτισμένου προσωπικού για τα τουρκικά πανεπιστήμια και κρατικούς φορείς.
Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι Τούρκοι πολίτες με εξαιρετικά ακαδημαϊκά αποτελέσματα. Χρηματοδοτούνται για μεταπτυχιακές ή διδακτορικές σπουδές στο εξωτερικό, με κάλυψη των διδάκτρων, των εξόδων διαβίωσης, των εξόδων υγείας και των ταξιδιωτικών εξόδων. Σε αντάλλαγμα, υποχρεούνται να επιστρέψουν και να εργαστούν σε καθορισμένους φορείς, συχνά για διπλάσιο χρονικό διάστημα από τη διάρκεια των σπουδών τους στο εξωτερικό.
Μεταξύ 1929 και 2005, 9.689 φοιτητές επωφελήθηκαν από το πρόγραμμα. Μετά την επανέναρξή του με το σύνθημα «5.000 φοιτητές σε 5 χρόνια» το 2006, το πρόγραμμα αναπτύχθηκε ραγδαία. Από το 2006 έως το 2013, 5.797 φοιτητές στάλθηκαν στο εξωτερικό, ακολουθούμενοι από 6.492 ακόμη μεταξύ 2014 και 2023. Το 2024, άλλοι 668 φοιτητές εγκρίθηκαν για αναχώρηση στο πλαίσιο της τελευταίας πρόσκλησης του Υπουργείου Παιδείας.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μακράν ο κορυφαίος προορισμός, φιλοξενώντας 2.410 Τούρκους φοιτητές με υποτροφία μεταξύ 2014 και 2023, περισσότερους από τους μισούς από το σύνολο των τοποθετήσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέλαβαν τη δεύτερη θέση με 937, ακολουθούμενες από τη Γερμανία με 323, τις Κάτω Χώρες με 181, τον Καναδά με 121 και τη Ρωσία με 89. Μικρότερες ομάδες πήγαν στη Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστραλία, τη Σουηδία, την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και χώρες της Μέσης Ανατολής.
Παρά τις διαταραχές κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η κυβέρνηση διατήρησε το πρόγραμμα ως πυλώνα της μακροπρόθεσμης στρατηγικής της για τους ανθρώπινους πόρους και την εξωτερική πολιτική.
Το άρθρο για την επικοινωνία και τη διπλωματία επιμένει ότι η υποτροφία δεν πρέπει να θεωρείται αποκλειστικά ακαδημαϊκή. Παρουσιάζει τους φοιτητές ως μέρος της προβολής της ήπιας δύναμης της Τουρκίας, υποστηρίζοντας ότι «εκπροσωπούν το τουρκικό brand» και μπορούν να επηρεάσουν τις αντιλήψεις των ξένων κοινωνιών.
«Οι φοιτητές θα αναγνωρίσουν τον διπλωματικό τους ρόλο ως πρεσβευτές της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή», αναφέρει η μελέτη, προτείνοντας να ενεργούν ως πολιτιστικοί απεσταλμένοι, αφηγητές ιστοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διοργανωτές κοινοτήτων σε συνεργασία με την τουρκική διασπορά.
Επιπλέον, καλεί τις πρεσβείες και τα προξενεία να συνεργάζονται ενεργά με τους υποτρόφους, εξασφαλίζοντας ότι θα λαμβάνουν υποστήριξη, παρακολούθηση και καθοδήγηση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Τακτικές συναντήσεις με πρέσβεις και πολιτιστικούς ακόλουθους θα ενίσχυαν το αίσθημα αποστολής τους, προτείνει το άρθρο.
Η πιο αμφιλεγόμενη σύσταση είναι ότι οι φοιτητές πρέπει να παρακολουθούν μαθήματα ευαισθητοποίησης σε θέματα πληροφοριών που παρέχονται από το MIT. Η μελέτη προτείνει ότι πριν από την αναχώρησή τους, οι νέοι υπότροφοι πρέπει να ενημερώνονται για τον τρόπο λειτουργίας των δικτύων κατασκοπείας, τους κινδύνους της «πρόσληψης κατασκόπων» και την ανάγκη προστασίας των πληροφοριών του τουρκικού κράτους.
Σύμφωνα με το άρθρο, η λογική πίσω από αυτό είναι ότι οι απροετοίμαστοι φοιτητές ενδέχεται να δυσκολευτούν να προσαρμοστούν σε ξένες κουλτούρες, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτοι τόσο κοινωνικά όσο και στρατηγικά. Με την κατάλληλη εκπαίδευση, θα μπορούν να ενεργούν με μεγαλύτερη προσοχή και υπευθυνότητα ενώ βρίσκονται στο εξωτερικό.
Το πρόγραμμα YLSY επιβάλλει αυστηρές υποχρεώσεις. Οι φοιτητές που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους πρέπει να επιστρέψουν στην Τουρκία και να εργαστούν σε πανεπιστήμια ή δημόσιους φορείς για διάστημα διπλάσιο από τη διάρκεια των σπουδών τους. Όσοι δεν το πράξουν, υποχρεούνται να επιστρέψουν το κόστος της υποτροφίας τους με τόκους. Από το 2014 έως το 2023, σχεδόν 2.000 απόφοιτοι που επέστρεψαν τοποθετήθηκαν σε τουρκικά δημόσια ιδρύματα και πανεπιστήμια, πολλοί από τους οποίους σε στρατηγικούς τομείς όπως η γεωργία, οι περιβαλλοντικές επιστήμες και η μηχανική. Οι αρχές περιγράφουν αυτό ως έναν τρόπο για την ανάπτυξη εθνικών ικανοτήτων σε κρίσιμους τομείς, διατηρώντας παράλληλα τη διεθνή εμπειρογνωμοσύνη.
Η Διεύθυνση Επικοινωνιών έχει δώσει όλο και μεγαλύτερη έμφαση στην «πολιτική διπλωματία» τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, όχι μόνο οι διπλωμάτες, αλλά και οι επιχειρηματίες, οι αθλητές, οι καλλιτέχνες και οι φοιτητές θεωρούνται εκπρόσωποι του τουρκικού κράτους στο εξωτερικό.
Το πρόσφατα δημοσιευμένο άρθρο τοποθετεί τους φοιτητές του YLSY στο πλαίσιο αυτής της οπτικής, υποστηρίζοντας ότι τα προγράμματα σπουδών τους στο εξωτερικό πρέπει να ευθυγραμμίζονται με την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Ο στόχος, σύμφωνα με το άρθρο, είναι να «αυξηθεί το κύρος της Τουρκίας στο παγκόσμιο χωριό» και να «διατηρηθεί η πολιτιστική κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές».
Για τους ίδιους τους φοιτητές, ωστόσο, οι προσδοκίες μπορεί να είναι αντικρουόμενες. Επισήμως, τους στέλνουν να σπουδάσουν για να ενισχύσουν το ανθρώπινο δυναμικό της Τουρκίας. Ανεπίσημα, τους παρουσιάζουν ως διπλωματικούς παράγοντες με ευθύνες να προωθούν την εθνική αφήγηση, να υπερασπίζονται τις θέσεις της Άγκυρας σε ιστορικές διαμάχες και να προφυλάσσουν από την κατασκοπεία.
Επιβάλλοντας την προοπτική της πληροφορίας πάνω από την πολιτιστική διπλωματία, το πρόγραμμα κινδυνεύει να μετατρέψει τους μελετητές σε κρατικούς λειτουργούς. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει υποψίες στις κοινωνίες υποδοχής και να περιπλέξει τις σχέσεις τους με ξένους ομολόγους και ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Ωστόσο, το άρθρο υποστηρίζει ότι τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων. «Οι φοιτητές δεν επιδιώκουν μόνο την απόκτηση πτυχίων, αλλά λειτουργούν και ως πράκτορες ήπιας δύναμης», καταλήγει. «Η αναγνώριση αυτού του ρόλου είναι απαραίτητη για την Τουρκία, προκειμένου να ενισχύσει τη διεθνή της επιρροή».
Δεν είναι καινούργιο στην Τουρκία να ενθαρρύνει τους πολίτες να συνεργάζονται με τις δυνάμεις ασφαλείας και τις υπηρεσίες πληροφοριών. Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι μια νέα έκθεση των μυστικών υπηρεσιών προτρέπει την Τουρκία να δημιουργήσει ένα εθνικό σύστημα στο οποίο οι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, θα μπορούν να λειτουργούν ως πιθανές πηγές πληροφοριών, στο πλαίσιο μιας ευρείας προσπάθειας προετοιμασίας για απειλές υβριδικού πολέμου. Αναφερόμενη στην πρόσφατη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η Εθνική Ακαδημία Πληροφοριών, ένα κυβερνητικό ίδρυμα που συνδέεται με την εθνική υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας MİT, ζητά πλήρη συντονισμό μεταξύ των φυλάκων γειτονιάς (bekçiler στα τουρκικά), των ένστολων αστυνομικών που περιπολούν σε κατοικημένες περιοχές
Δεν είναι κάτι καινούργιο στην Τουρκία να ενθαρρύνονται οι πολίτες να συνεργάζονται με τις δυνάμεις ασφαλείας και τις υπηρεσίες πληροφοριών. Το Nordic Monitor είχε προηγουμένως αναφερθεί ότι μια νέα έκθεση πληροφοριών προτρέπει την Τουρκία να δημιουργήσει ένα εθνικό σύστημα στο οποίο οι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, θα μπορούν να λειτουργούν ως πιθανές πηγές πληροφοριών, στο πλαίσιο μιας ευρείας προσπάθειας προετοιμασίας για απειλές υβριδικού πολέμου.
Αναφερόμενη στην πρόσφατη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η Εθνική Ακαδημία Πληροφοριών, ένας κυβερνητικός φορέας που συνδέεται με την εθνική υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας MİT, ζητά πλήρη συντονισμό μεταξύ των φυλάκων γειτονιάς (bekçiler στα τουρκικά), των ένστολων αστυνομικών που περιπολούν σε κατοικημένες περιοχές κυρίως τη νύχτα, και των κορυφαίων στρατηγικών φορέων, εκφράζοντας ανησυχίες για το βαθμό στον οποίο οι απλοί πολίτες αναμένεται να γίνουν μέρος του μηχανισμού ασφάλειας.
Πηγή: nordicmonitor.com