Μια αθόρυβη αλλά ιδιαίτερα κρίσιμη διπλωματική εκστρατεία φέρεται να βρίσκεται σε εξέλιξη από την πλευρά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, με στόχο να ανακοπεί ή τουλάχιστον να περιοριστεί η προοπτική πώλησης των stealth μαχητικών αεροσκαφών F-35 από τις Ηνωμένες Πολιτείες προς χώρες της Μέσης Ανατολής — και κυρίως προς την Τουρκία.
Την ίδια στιγμή, το Τελ Αβίβ αποφεύγει επιμελώς μια δημόσια σύγκρουση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επιλέγοντας τα παρασκήνια αντί της ανοιχτής αντιπαράθεσης.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Al-Monitor, το Ισραήλ αντιμετωπίζει με σχετική ψυχραιμία το ενδεχόμενο πώλησης F-35 στη Σαουδική Αραβία, καθώς έχει λάβει διαβεβαιώσεις από την Ουάσινγκτον ότι το Ριάντ θα παραλάβει τεχνολογικά περιορισμένες εκδόσεις του αεροσκάφους. Αντίθετα, η πιθανότητα επανένταξης της Τουρκίας στο πρόγραμμα του F-35 προκαλεί έντονη ανησυχία και έχει σημάνει συναγερμό στα ανώτατα κλιμάκια της ισραηλινής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
Η τουρκική διάσταση και το «κόκκινο όριο»
Ο βασικός φόβος της Ιερουσαλήμ αφορά το γεγονός ότι οι δυνατότητες χαμηλής παρατηρησιμότητας (stealth) του F-35 θα μπορούσαν να παρακάμψουν τα ισραηλινά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και αεράμυνας, απειλώντας ευθέως το λεγόμενο «Ποιοτικό Στρατιωτικό Πλεονέκτημα» (Qualitative Military Edge – QME), το οποίο οι ΗΠΑ έχουν δεσμευθεί θεσμικά να διασφαλίζουν υπέρ του Ισραήλ.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου φέρεται να έθεσε το ζήτημα απευθείας σε ανώτατα στελέχη της Lockheed Martin, κατασκευάστριας εταιρείας του F-35, σε κλειστή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Ιερουσαλήμ την 1η Δεκεμβρίου. Εκεί, εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις και τεχνικές διασφαλίσεις που θα μπορούσαν να προστατεύσουν το ισραηλινό QME ακόμη και σε ένα δυσμενές σενάριο διάχυσης της τεχνολογίας.
Πίεση χωρίς δημόσιες συγκρούσεις
Σε αντίθεση με προηγούμενες περιόδους, κατά τις οποίες ο Νετανιάχου δεν δίστασε να συγκρουστεί ανοιχτά με αμερικανικές κυβερνήσεις, η τρέχουσα στρατηγική βασίζεται σε διακριτική άσκηση επιρροής στον στενό κύκλο του Προέδρου Τραμπ. Η επιλογή αυτή αποδίδεται στον φόβο ότι μια δημόσια αντιπαράθεση θα μπορούσε να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τον Λευκό Οίκο, ιδίως σε μια περίοδο κατά την οποία ο Τραμπ εμφανίζεται να ενισχύει τους διαύλους επικοινωνίας τόσο με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο και με τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει αναζητήσει στήριξη από Αμερικανούς αξιωματούχους που διατηρούν επιφυλάξεις έναντι της Άγκυρας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.
Η «ασπίδα» Ρούμπιο και το ισραηλινό πλεονέκτημα
Μετά τις ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για πιθανή πώληση F-35 στη Σαουδική Αραβία, ο Νετανιάχου επέλεξε να επικαλεστεί δημόσια τη δέσμευση του Μάρκο Ρούμπιο για τη διατήρηση του ισραηλινού στρατιωτικού πλεονεκτήματος στην περιοχή.
Το Ισραήλ παραμένει μέχρι σήμερα ο μοναδικός χρήστης των F-35 στη Μέση Ανατολή, επιχειρώντας την ειδικά τροποποιημένη έκδοση F-35I «Adir». Διαθέτει ήδη 45 αεροσκάφη, με ακόμη 30 να βρίσκονται σε παραγγελία, τα οποία ενσωματώνουν μοναδικά ισραηλινά συστήματα και δυνατότητες που δεν είναι διαθέσιμες σε άλλους χρήστες.
Η Τουρκία, η οποία απομακρύνθηκε από το πρόγραμμα το 2019 λόγω της αγοράς των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400, παραμένει για την Ιερουσαλήμ ο μεγαλύτερος στρατηγικός πονοκέφαλος. Μια ενδεχόμενη επαναφορά της Άγκυρας στο πρόγραμμα θα μπορούσε, σύμφωνα με ισραηλινές εκτιμήσεις, να ανατρέψει τις ισορροπίες αεροπορικής ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, πλήττοντας έναν από τους βασικούς πυλώνες της ισραηλινής αποτροπής.