Εύθραυστη αποδεικνύεται μέρα με τη μέρα η εκεχειρία στη Γάζα, καθώς το Ισραήλ άνοιξε χθες πυρ σκοτώνοντας τουλάχιστον επτά Παλαιστίνιους και απείλησε να μειώσει στο μισό την ανθρωπιστική βοήθεια που θα εισέρχεται στον θύλακα εξαιτίας της καθυστέρησης της παράδοσης των σορών των ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς.
Η παλαιστινιακή οργάνωση παρέδωσε τελικά χθες ακόμα τέσσερις σορούς ενώ με τη συνδρομή κλιμακίου από την Αίγυπτο αναζητά και τις υπόλοιπες στα συντρίμμια της Γάζας και σύμφωνα με τα ισραηλινά ΜΜΕ το Τελ Αβίβ απέσυρε τις απειλές του και ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει το πέρασμα της Ράφα.
Σε λιγότερο από μία εβδομάδα από την εφαρμογή της κατάπαυσης πυρός στη Γάζα φαίνεται ότι το Ισραήλ παραμένει με το δάχτυλο στη σκανδάλη ενώ έχει εντείνει τις επιθέσεις του στη Δυτική Όχθη.
Ξεκίνησαν οι συνομιλίες για τη δεύτερη φάση εκεχειρίας
Ωστόσο οι προσπάθειες να διατηρηθεί η εκεχειρία συνεχίζονται καθώς σύμφωνα με την ισραηλινή Haaretz οι διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη φάση έχουν ξεκινήσει. Τρεις πηγές με γνώση του θέματος δήλωσαν ότι οι συνομιλίες είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο και προχωρούν με αργό ρυθμό.
Η μετάβαση από την πρώτη φάση της συμφωνίας στη δεύτερη έχει να αντιμετωπίσει αρκετές δυσκολίες καθώς αφορά κρίσιμα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της διοίκησης στη μεταπολεμική Γάζα και της επιρροής της Χαμάς.
Σύμφωνα με το σχέδιο 20 σημείων του Τραμπ, η Χαμάς θα πρέπει σε αυτό το στάδιο να αφοπλιστεί. Ο αμερικανός πρόεδρος φρόντισε να απειλήσει χθες τη Χαμάς ότι εάν δεν αφοπλιστεί μόνη της «θα την αφοπλίσουμε εμείς», αλλά ο ίδιος είχε παραδεχτεί νωρίτερα ότι οι ΗΠΑ έχουν δώσει την έγκρισή τους στην παλαιστινιακή οργάνωση να κρατήσει τα όπλα της για να διατηρήσει την «ασφάλεια της Γάζας» έως ότου ομαλοποιηθεί η κατάσταση.
Μηχανήματα μεταφέρουν μπάζα από δρόμο στην πόλη της Γάζας
Πράγματι, μετά την απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τμήμα της Γάζας (συνεχίζει να κατέχει το 58% του θύλακα) η Χαμάς έχει επιστρέψει στη διοίκηση της περιοχής ενώ έχει αναλάβει να διαλύσει τα ένοπλα τμήματα που, σύμφωνα με την ίδια, έχουν συνεργαστεί όλο αυτό το διάστημα με το Ισραήλ.
Ένα άλλο ζήτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι η εγκαθίδρυση μιας τεχνοκρατικής παλαιστινιακής διοίκησης υπεύθυνης για τις δημόσιες υπηρεσίες και ενός «συμβουλίου ειρήνης» με επικεφαλής τον Τραμπ και τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, το οποίο θα χειριστεί τις προσπάθειες ανοικοδόμησης στη Γάζα, όπως και ο ρόλος της Παλαιστινιακής Αρχής στη μελλοντική διακυβέρνηση.
Παράσταση ή πραγματική κίνηση;
Παρά την κήρυξη της «ειρήνης» και της «νέας αυγής για τη Μέση Ανατολή» από τον Τραμπ και τους διεθνείς ηγέτες στην Αίγυπτο η ανησυχία ότι η περιοχή μπορεί να βυθιστεί ανά πάσα στιγμή στο χάος είναι έντονη.
Η μεγαλοπρεπής αίθουσα, οι πολύχρωμες σημαίες, τα πολυάριθμα πλακάτ με τη λέξη «ειρήνη» και τη φωτογραφία του Τραμπ στο θέρετρο του Σαρμ Ελ Σέιχ, ήταν όλα μέρος μία σχολαστικής πολιτικής σκηνοθεσίας.
«Ένα θέατρο ειρήνης», γράφει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος Τζακ Χιούρι στη Haaretz και τονίζει ότι πίσω από τα φώτα, στα παρασκήνια, ένα και μοναδικό ερώτημα επανέρχεται πιεστικά:
«Είναι αυτή μια πραγματική κίνηση για τη δημιουργία περιφερειακής αλλαγής ή μήπως πρόκειται για μια μεγαλοπρεπή παράσταση που αποσκοπεί να προσφέρει στον πρόεδρο των ΗΠΑ μια εκδήλωση δημοσίων σχέσεων και σύγκλιση συμφερόντων με αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, του Κατάρ και της Τουρκίας;».
«Σε πρακτικό επίπεδο η Σύνοδος Κορυφής επικεντρώθηκε σε τέσσερις άμεσους στόχους: να καταστεί η κατάπαυση του πυρός μόνιμη, να επιστρέψουν οι όμηροι, να εισέλθει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και, ενδεχομένως, να ξεκινήσει μια προσεκτική ανοικοδόμηση», αναφέρει ο ίδιος και προσθέτει:
«Όλα τα υπόλοιπα – το ζήτημα μιας μελλοντικής κυβέρνησης στη Γάζα, η ταυτότητα της οντότητας που θα τη διοικήσει και η χάραξη ενός πολιτικού ορίζοντα για τους Παλαιστίνιους – έχουν αναβληθεί.
Ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη;
Παρόλο που ο Τραμπ μίλησε για «διαρκή ειρήνη», η διακήρυξη δεν έκανε καμία αναφορά σε σύνορα, κυριαρχία ή οποιονδήποτε μηχανισμό που να διασφαλίζει ότι η βία δεν θα επαναληφθεί. Για άλλη μια φορά, η διατήρηση της σταθερότητας υπερισχύει της επιδίωξης της δικαιοσύνης».
Δεν περιλαμβάνει επίσης καμία αναφορά στην πλήρη απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα και μάλιστα επιτρέπει στο Ισραήλ να διατηρήσει ένα «προστατευτικό μέσο ασφαλείας» εντός του θύλακα.
Με τόσες ασάφειες και θολά σημεία είναι δύσκολο να ερμηνεύσει κάποιος τους συμβολισμούς. Για παράδειγμα η παρουσία του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, στη Σύνοδο ερμηνεύτηκε από κάποιους ως αναγνώριση των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού από τον Τραμπ.
Άλλοι επιμένουν ότι χωρίς ένα πολιτικό σχέδιο και ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για την απόσυρση του στρατού και την ανοικοδόμηση της Γάζας, η παρουσία του Αμπάς ήταν απλώς διακοσμητική.
Η απουσία από την άλλη του Νετανιάχου από τη Σύνοδο είχε περισσότερο παρασκήνιο. Ο ίδιος αρνήθηκε την πρόσκληση Τραμπ να παραστεί, επικαλούμενος μια θρησκευτική αργία.
Δημοσιεύματα στη συνέχεια ανέφεραν ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απείλησε να μην παραστεί ο ίδιος εάν ο Νετανιάχου ερχόταν στην Αίγυπτο.
Στην πράξη, η απουσία του μάλλον βόλευε όλες τις πλευρές. Η παρουσία του στη Σύνοδο θα απαιτούσε να δεσμευτεί, έστω και έμμεσα, στην αποδοχή της Παλαιστινιακής Αρχής ως συνομιλήτριας ή ακόμα περισσότερο ως πιθανής ηγεσίας της Γάζας, κάτι που επανειλημμένα έχει αρνηθεί.
Η απουσία του «έσωσε» επίσης τους οικοδεσπότες του από επικρίσεις για το κόκκινο χαλί που στρώθηκε για κάποιον που καταζητείται στη Χάγη για εγκλήματα πολέμου.
Επιφυλακτικοί οι Παλαιστίνιοι
Η Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές παρατάξεις αντέδρασαν με αυτοσυγκράτηση και καχυποψία στο αμερικανικό έγγραφο, το οποίο αγνοεί την πραγματική ρίζα της σύγκρουσης και τα ιστορικά δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού.
Οι Παλαιστίνιοι βλέπουν το «Συμβούλιο Ειρήνης» που ορίζεται από τη συμφωνία ως μια ακόμη αρχή που χρησιμοποιείται για να εμβαθύνει το χάσμα μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, και ως ένα όργανο που έχει ως σκοπό να επιβλέπει τους Παλαιστίνιους και να τους στερεί το δικαίωμά τους να καθορίζουν τη μοίρα τους.
Στιγμιότυπο από τη Σύνοδο Κορυφής στην Αίγυπτο
Τα οικονομικά ζητήματα αιωρούνταν διακριτικά πάνω από τη σύνοδο κορυφής. Ο Τραμπ, ο οποίος τείνει να βλέπει κάθε διπλωματική διαδικασία ως μια πιθανή επιχειρηματική ευκαιρία, έχει ήδη υπαινιχθεί τις «ενεργειακές δυνατότητες», τα σχέδια για την αποκατάσταση των λιμανιών κατά μήκος της Λωρίδας της Γάζας και την ανάπτυξη δικτύων φυσικού αερίου.
Οι οικονομικές ευκαιρίες της Γάζας μπορεί βέβαια απλώς να αφορούν ευκαιρίες για τον Στιβ Γουίτκοφ, τον Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρό του Τραμπ,- που έχει γίνει δισεκατομμυριούχος από μπίζνες με χώρες του Κόλπου – και τον Τόνι Μπλερ που επίσης έχει πλούσια οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή, αν και για να υπάρξουν οποιεσδήποτε «οικονομικές ευκαιρίες» πρέπει πρώτα να υπάρξει σταθερότητα.
Η σημασία της Συνόδου στο Σαρμ Ελ Σέιχ, θα φανεί στο μέλλον λέει ο Τζακ Χιούρι, που δεν κρύβει την απαισιοδοξία του.
«Αν η εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς τηρηθεί, αν αρχίσει να εισρέει βοήθεια στη Γάζα με λογικό ρυθμό και αν ληφθούν πραγματικά μέτρα για την ανοικοδόμηση της Γάζας, αυτό που τώρα μοιάζει με μια διεθνή παράσταση με μεγάλη δημοσιότητα, μπορεί μια μέρα να μείνει στην ιστορία ως η αρχή μιας γνήσιας διαδικασίας.
Ωστόσο, αν οι υποσχέσεις που δόθηκαν κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής καταλήξουν να καταρρεύσουν υπό το βάρος της ίδιας τους της ρητορικής, όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν, θα μείνει στην ιστορία ως μια ακόμη επανάληψη της κουρασμένης, παλιάς αφήγησης, στην οποία η ειρήνη ξεκινά με μια μεγάλη φωτογράφιση και τελειώνει όταν οι κάμερες σταματούν να τραβούν».