Κατά τη διάρκεια του διετούς πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, οι αξιωματούχοι ανθρωπιστικής βοήθειας που εργάζονταν στην περιοχή απέφευγαν να αναφέρουν τη Χαμάς ονομαστικά σε συνομιλίες, που υποψιάζονταν ότι μπορεί να παρακολουθούνται, αποκαλώντας την ισλαμιστική οργάνωση «de facto αρχή». Αυτός ο προσεκτικός ευφημισμός για τη Χαμάς, που κατέλαβε βίαια την εξουσία το 2007, αποτύπωνε μια σημαντική αλήθεια, αναφέρει η Guardian.
Αν και η οργάνωση ήταν λιγότερο ορατή τους τελευταίους μήνες της σύγκρουσης, ελλείψει εναλλακτικής λύσης, παρέμενε ο πλησιέστερος φορέας εξουσίας που διέθετε η Γάζα.
Οι διοικητικοί της αξιωματούχοι συνέχισαν να αποτελούν βασικούς συνομιλητές για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Οι ένοπλες αστυνομικές της μονάδες κυνηγούσαν πλιατσικολόγους, ένοπλες συμμορίες, φατρίες που αμφισβητούσαν την εξουσία της, πιο θαρραλέους επικριτές μεταξύ των απλών Παλαιστινίων, καθώς και ένοπλες ομάδες υποστηριζόμενες από το Ισραήλ.
Αυτή η εκστρατεία φαίνεται πλέον να έχει γίνει προτεραιότητα για τη Χαμάς – και απαιτεί όπλα, τα οποία η οργάνωση υποτίθεται ότι πρέπει να παραδώσει αν η τρέχουσα συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που επετεύχθη την περασμένη εβδομάδα πρόκειται να εξελιχθεί σε κάτι που να θυμίζει βιώσιμη ειρήνη.
Για τη Χαμάς, υπάρχουν τώρα νέες προτεραιότητες, και δεν περιλαμβάνουν την παράδοση των όπλων, σημειώνει η Guardian. Ανώτεροι αξιωματούχοι το έχουν ήδη ξεκαθαρίσει, όπως και μερικοί από όσους συμμετέχουν στις δύσκολες διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικά με τη δεύτερη φάση του 20-σημείων «σχεδίου ειρήνης» του Ντόναλντ Τραμπ. Αντιθέτως, η οργάνωση κινήθηκε γρήγορα για να εδραιώσει την εξουσία της στο 47% της Γάζας, όπου έχει συγκεντρωθεί ο πληθυσμός των 2,3 εκατομμυρίων πεινασμένων, εξαντλημένων και τραυματισμένων ανθρώπων, μετά την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τις προηγούμενες θέσεις του.
Τα τελευταία 24ωρα σημειώθηκαν συγκρούσεις, πυροβολισμοί και μια δημόσια εκτέλεση επτά αγνώστων «προδοτών και συνεργατών» στη Ζεϊτούν, μια κατεστραμμένη συνοικία στα ανατολικά της Πόλης της Γάζας. Αν και η οργάνωση μπορεί να μην είναι σε θέση να αποτρέψει εχθρούς, αντιπάλους και κοινούς εγκληματίες μέσω της βεβαιότητας της τιμωρίας, φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να το πετύχει μέσω θεαματικής και τρομακτικής ένοπλης βίας. Αυτό μπορεί να προκαλεί φρίκη στους παρατηρητές, αλλά όχι απαραίτητα σε όλους εκείνους των οποίων οι ζωές έχουν καταστραφεί από την κατάρρευση του κράτους δικαίου και της κοινωνικής τάξης στη Γάζα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Κάποιοι αναμφίβολα αντιτίθενται στη νέα αυτή «τραχιά δικαιοσύνη». «Δεν μπορείς να διορθώσεις ένα λάθος με ένα άλλο», δήλωσε ένας ακτιβιστής στο κεντρικό τμήμα της Γάζας στο BBC. «Οι εκτελέσεις χωρίς δίκαιη δίκη είναι έγκλημα. Ο Θεός να καθοδηγήσει τον λαό μας». Ωστόσο, η Νάτζλα Τζουντία, από την κεντρική πόλη Ντέιρ αλ-Μπάλα, δήλωσε ότι υποστηρίζει τη νέα εκστρατεία της Χαμάς.
«Δεν θα το κρύψω… ανησυχώ πολύ για το χάος που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Γάζα και ενθαρρύνω σθεναρά τα μέτρα που λαμβάνονται κατά των κλεφτών και όσων προκαλούν αναταραχή, έως ότου μια υπεύθυνη κυβέρνηση αναλάβει για να διατηρήσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα», δήλωσε η 36χρονη στην Guardian.
Ένας από τους λόγους της αναρχίας είναι ότι το Ισραήλ αρνήθηκε να καθορίσει οποιαδήποτε εναλλακτική κυβέρνηση στη Χαμάς καθ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης και έχει αποκλείσει οποιονδήποτε ρόλο για την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία ασκεί μερική εξουσία σε τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Παρά τις ισραηλινές προσπάθειες να ενισχύσουν ένοπλες συμμορίες ως αντίβαρο στη Χαμάς, το αποτέλεσμα είναι ένα κενό εξουσίας που τώρα η Χαμάς μπορεί να καλύψει.
«Όταν έχεις την πλήρη και ολοκληρωτική καταστροφή μιας κοινωνίας, εκείνοι που μπορούν να διατηρήσουν ένα είδος μονοπωλίου στη βία θα κυβερνήσουν… Η Χαμάς ήταν μακράν η πιο επιτυχημένη όσον αφορά την ανάπτυξη δυνάμεων και τον έλεγχο της βίας», δήλωσε ο H. A. Hellyer, ειδικός στο RUSI του Λονδίνου και στο Center for American Progress στην Ουάσιγκτον.
Η σημασία που δίνει η Χαμάς στην τρέχουσα προσπάθειά της να εξαλείψει τους αντιπάλους της υπογραμμίστηκε από τα σχόλια του Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με τα οποία η Χαμάς είχε λάβει το «πράσινο φως» να χρησιμοποιήσει βία για να αποτρέψει «κακά πράγματα». Αυτό θα μπορούσε να έχει συμβεί μόνο αν το Κατάρ ή κάποιος άλλος αξιόπιστος μεσολαβητής είχε μεταφέρει στις ΗΠΑ συγκεκριμένο αίτημα της Χαμάς να συνεχίσει την καταστολή της. Σχεδόν ταυτόχρονα, ωστόσο, ο Τραμπ δήλωσε: «Αν η Χαμάς δεν αφοπλιστεί, θα την αφοπλίσουμε εμείς. Και αυτό θα γίνει γρήγορα και ίσως βίαια». Κλιμάκωσε αυτή την απειλή το βράδυ της Πέμπτης, λέγοντας: «Αν η Χαμάς συνεχίσει να σκοτώνει ανθρώπους στη Γάζα, κάτι που δεν περιλαμβανόταν στη συμφωνία, δεν θα έχουμε άλλη επιλογή παρά να πάμε και να τους σκοτώσουμε».
Το σχέδιο του Τραμπ προβλέπει τη δημιουργία μιας μεταβατικής διοίκησης επανδρωμένης από πολιτικά ουδέτερους Παλαιστίνιους τεχνοκράτες υπό διεθνή εποπτεία. Προδιαγράφει επίσης ότι η Χαμάς και άλλες ένοπλες οργανώσεις στη Γάζα θα αποκλειστούν από τη μελλοντική διακυβέρνηση των παλαιστινιακών εδαφών. Δεν υπάρχει συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα για τίποτα από αυτά. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμία συμφωνία.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι η Χαμάς θα παραδώσει τα ελάχιστα εναπομείναντα βαρέα όπλα της, τα οποία θα μπορούσαν να πλήξουν το Ισραήλ, αλλά θα αρνηθεί να παραδώσει τα ελαφρύτερα όπλα που της επιτρέπουν να καταπνίγει οποιαδήποτε εσωτερική αντίσταση. Αυτό υπολείπεται των απαιτήσεων του Τραμπ – και του Ισραήλ – αλλά ίσως αποδειχθεί αρκετό.
Όσο για τον αποκλεισμό της από τη μελλοντική διακυβέρνηση, οι πρόσφατες αυτές μέρες είναι πιθανό να αποδειχθούν καθοριστικές. Η Χαμάς ενδέχεται να παραιτηθεί από οποιονδήποτε επίσημο ρόλο στη Γάζα, αλλά είναι πολύ πιθανό να παραμείνει η «de facto αρχή» για το προβλέψιμο μέλλον.