Ένα εμπιστευτικό υπόμνημα που αποκτήθηκε από την Periodista Digital αποκαλύπτει μια αμφιλεγόμενη συμφωνία που θα έθετε τον Διάδρομο της Ζανγκέζουρ της Αρμενίας υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ για 99 χρόνια, ουσιαστικά παραδίδοντας κρίσιμο εθνικό έδαφος σε αμερικανικές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες και διευκολύνοντας την απρόσκοπτη πρόσβαση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναχιτσεβάν και την Τουρκία.
Το έγγραφο, με τίτλο «Μνημόνιο Συνεργασίας για τη Δημιουργία του Διαδρόμου Μεταφορών «Γέφυρα Τραμπ», φέρεται να έχει εγκριθεί από την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τις ΗΠΑ, σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα.
Περιγράφει τη δημιουργία ενός οικονομικού και στρατιωτικού διαδρόμου 42 χιλιομέτρων μέσω της περιοχής Σιουνίκ της Αρμενίας, κατά μήκος των ιρανικών συνόρων - ένα βασικό αίτημα του Αζερμπαϊτζάν μετά τον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020.
Παρόλο που η συμφωνία επιβεβαιώνει την κυριαρχία της Αρμενίας στην περιοχή Σιουνίκ, ο ίδιος ο διάδρομος θα λειτουργεί και θα ασφαλίζεται από μια αδειοδοτημένη αμερικανική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία (PMC), η οποία αναμένεται να αναπτύξει περίπου 1.000 άτομα.
Το PMC θα έχει την εξουσιοδότηση να χρησιμοποιήσει βία για να «διατηρήσει την ακεραιότητα του διαδρόμου», θέτοντάς τον ουσιαστικά εκτός αρμενικού ελέγχου.
Από οικονομικής άποψης, η συμφωνία ευνοεί δυσανάλογα την Ουάσινγκτον, καθώς η αμερικανική εταιρεία διαχείρισης θα λάβει το 40% των εσόδων που θα προκύψουν από τον διάδρομο, ενώ η Αρμενία θα λάβει μόνο το 30%.
Σύμφωνα με την έκθεση, η στρατιωτικοποίηση του διαδρόμου από δυνάμεις δι' αντιπροσώπου των ΗΠΑ αντικατοπτρίζει επίσης ευρύτερους στρατηγικούς στόχους, εγκαθιδρύοντας μια μόνιμη αμερικανική βάση στα σύνορα του Ιράν. Αν και αρχικά άοπλες με βαρύ οπλισμό, η παρουσία δυνάμεων που συμμαχούν με τις ΗΠΑ στα σύνορα Αρμενίας-Ιράν σηματοδοτεί μια σημαντική γεωπολιτική μετατόπιση.
Το μνημόνιο έχει προκαλέσει οργή μεταξύ ορισμένων Αρμενίων και μελών της αρμενικής διασποράς, με πολλούς να χαρακτηρίζουν τη συμφωνία του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν με τους όρους πράξη εθνικής προδοσίας.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η συμφωνία αφαιρεί την κυριαρχία της Αρμενίας, ενώ παράλληλα εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ και της Τουρκίας, ενός μακροχρόνιου εχθρού και δράστη γενοκτονίας κατά των Αρμενίων στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η Γαλλία, η οποία θεωρείται εδώ και καιρό βασικός σύμμαχος της Αρμενίας και συμπρόεδρος της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, αναμένεται να χάσει σημαντική επιρροή ως αποτέλεσμα της υλοποίησης του διαδρόμου.
Σύμφωνα με το Forbes, «οι ενεργειακές ροές υπογραμμίζουν τον επείγοντα χαρακτήρα» της προσπάθειας του Μπακού να δημιουργήσει εδαφική σύνδεση με την Τουρκία. Η απόκτηση πρόσβασης στον Διάδρομο της Ζανγκέζουρ θα επέτρεπε στο Αζερμπαϊτζάν να επεκτείνει τις εξαγωγές πετρελαίου προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας.
Η Ευρώπη συνεχίζει να αναζητά πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου που μπορούν να αντικαταστήσουν τις αγορές από τη Ρωσία εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου με την Ουκρανία.
«Η έκθεση World Energy Outlook του IEA για το 2025 προβλέπει ότι η Ευρώπη χρειάζεται 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα περισσότερο μη ρωσικό φυσικό αέριο έως το 2030. Η ομαλοποίηση των συνόρων Αρμενίας-Τουρκίας θα μπορούσε να βελτιώσει την πρόσβαση στα αποθέματα της Κασπίας, μειώνοντας ενδεχομένως το κόστος εισαγωγών κατά 10-15% για εταιρείες όπως η BP», πρόσθεσε το Forbes .