Η «λογοτεχνία Ζ», ένα υποείδος της ρωσικής sci-fi λογοτεχνίας που ασχολείται κατά βάση με το θέμα του πολέμου, έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, μετά και την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Οι πολεμικές ιστορίες και το εθνικιστικό πλαίσιο στο οποίο παρουσιάζονται, θα μπορούσαν να εμπνεύσουν νεαρούς αναγνώστες να καταταγούν με προθυμία στον ρωσικό στρατό, όταν ενηλικιωθούν.
Η λογοτεχνία Ζ -όπου το «Ζ» ως σύμβολο αποτελεί συνώνυμο της υποστήριξης της εισβολής στην Ουκρανία- περιλαμβάνει συχνά ταξίδια στο χρόνο, στα οποίες ο πρωταγωνιστής μεταφέρεται σε καίριες στιγμές του ρωσικού παρελθόντος, με σκοπό να αλλάξει την ιστορία υπέρ της Ρωσίας.
«Με μια δόση νοσταλγίας, οι αφηγήσεις ικανοποιούν τη λαχτάρα των αναγνωστών για το χαμένο καθεστώς της υπερδύναμης, ξαναγράφοντας το παρελθόν», αναφέρει το ανεξάρτητο ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, Mediazona σε δημοσίευμά του για τη λογοτεχνία Ζ.
Σύμφωνα με τον λέκτορα πολιτικής επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Νότιγχαμ Τρεντ, Κόλιν Αλεξάντερ, η λογοτεχνία Z απευθύνεται σε νεαρούς άνδρες που σύντομα θα βρεθούν μπροστά στο ενδεχόμενο να καταταγούν.
«Σε περιόδους πολέμου, όλες οι χώρες προσπαθούν να εμπνεύσουν αυτές τις δημογραφικές ομάδες καθώς στοχεύουν σε νέους στρατιώτες μέσω μιας σειράς στρατηγικών προπαγάνδας. Ενώ οι ερευνητές της προπαγάνδας εστιάζουν συχνά στις ειδησεογραφικές εκπομπές, η πραγματικότητα είναι ότι το κοινό εμπνέεται περισσότερο από ψυχαγωγία και αφηγήσεις που ενθουσιάζουν και εμπνέουν. Η Ρωσία σίγουρα χρησιμοποιεί αυτές τις καλά πεπατημένες τεχνικές συναισθηματικής προπαγάνδας σε καιρό πολέμου, αλλά είναι σημαντικό να πούμε ότι όπου υπάρχει πόλεμος τείνουμε να βρίσκουμε τέτοιες πρακτικές», σημειώνει.
Από την πλευρά του, ο Νίκολας Ο’Σόνεσι, καθηγητής επικοινωνίας από το Πανεπιστήμιο Κουίν Μέρι εκτιμά ότι αυτά τα «υπερεθνικιστικά μυθιστορήματα με τους έντονους ηρωισμούς είναι σημαντικά επειδή γίνονται έξω από τον επίσημο προπαγανδιστικό μηχανισμό του κράτους». Ωστόσο, τα βιβλία αυτού του είδους είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, «άκρως προβλέψιμα, σαν να προέρχονται από ένα κοινό πρότυπο».
«Ενώ τα βιβλία συνδέονται με τους υπερηρωισμούς του Χόλιγουντ, όπως ο Captain America, η διαφορά έγκειται στην ωμότητα και την έκταση του υπερεθνικισμού τους, που τα οδηγεί στη σφαίρα της φαντασίας. Δεν διατηρούν κανένα ίχνος αξιοπιστίας. Προσφέρουν έναν δυαδικό κόσμο μισητών ξένων και τρομερών Ρώσων – ή τουλάχιστον Ρώσων που γίνονται σπουδαίοι αφού αποκτήσουν εμπειρία», σημειώνει.
Μερικά από τα πιο γνωστά βιβλία που εμπίπτουν στο υποείδος της λογοτεχνίας Ζ, περιλαμβάνουν το «Crimean Cauldron» του Νικολάι Μαρτσούκ, στο οποίο οι Ουκρανοί παρουσιάζονται ως ναζί ενώ όλος ο κόσμος έχει στραφεί εναντίον της Ρωσίας, καθώς και το «White Z on the Front Armour» του Μιχαήλ Μιχέεφ, που αναφέρεται σε έναν Ρώσο πράκτορα ο οποίος μπαίνει στην Ουκρανία μετά την έναρξη της εισβολής και συλλαμβάνει έναν δυτικό κατάσκοπο.
Ενα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα λογοτεχνίας Ζ, είναι το «PMC Chersonesus» του Αντρέι Μπελιάνιν, μια ιστορία στην οποία ένας πρώην πεζοναύτης βρίσκεται σε αποστολή στην Κριμαία με μια ομάδα που περιλαμβάνει πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας. Στην πορεία συναντούν ακόμα και ζόμπι ναζί ενώ η τελική αποστολή της ομάδας περιλαμβάνει την κλοπή χρυσού των Σκυθών από την Ολλανδία. Πρόκειται για μια πλοκή που παραπέμπει στον πραγματικό δανεισμό χρυσού σε μουσείο του Αμστερνταμ, ο οποίος τελικά αποφασίστηκε από το ανώτατο ολλανδικό δικαστήριο ότι θα έπρεπε να επιστραφεί στην Ουκρανία και όχι στην Κριμαία.
«Η αγορά είναι σαφώς νεανική και ανδρική, αλλά αυτό που εντυπωσιάζει είναι η χονδροειδής της μορφή. Θα ήταν αστείο αν δεν ήταν πραγματικά αληθινό. [Τα βιβλία] αξιοποιούν μια βαθιά λαχτάρα για εκδίκηση και μια παράξενη αντίληψη για τους Ρώσους ως ένα είδος μοναδικού λαού», δήλωσε ο Ο’Σόνεσι.
«Σε πέντε χρόνια από τώρα, αυτοί οι αναγνώστες θα είναι στρατιώτες», δήλωσε από την πλευρά της στην Telegraph η Τζαροσλάβα Μπαρμπιέρι, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. «Το Κρεμλίνο δεν προσπαθεί να κατευνάσει την επιθετικότητα – την καλλιεργεί», σημειώνει.
Με πληροφορίες από Guardian, μέσω kathimerini.gr