Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ εντείνει τις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, φαίνεται να αιφνιδιάζει ακόμη και τους πιο σκληρούς επικριτές της. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι Samuel Charap και Jennifer Kavanagh σε άρθρο γνώμης στην Washington Post, η Ουάσιγκτον έχει θέσει στο τραπέζι ένα πακέτο εγγυήσεων ασφαλείας για το Κίεβο που ξεπερνά σε έκταση και φιλοδοξία οτιδήποτε είχε προτείνει η προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση.
Την Τετάρτη, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιβεβαίωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρότειναν εγγυήσεις «τύπου Άρθρου 5» στο πλαίσιο μιας συνολικής συμφωνίας ειρήνης. Όπως δήλωσε, σε περίπτωση νέας ρωσικής εισβολής, θα ενεργοποιούνταν μια συντονισμένη στρατιωτική απάντηση. Η αναφορά στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ παραπέμπει ευθέως στη συλλογική άμυνα, υποδηλώνοντας ότι μια επίθεση κατά της Ουκρανίας θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί από τις ΗΠΑ ως επίθεση κατά των ίδιων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, οι εγγυήσεις αυτές θα επικυρώνονταν από τη Γερουσία, αποκτώντας νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα.
Ωστόσο, οι αρθρογράφοι προειδοποιούν ότι ο ενθουσιασμός ίσως είναι πρόωρος. Το βασικό πρόβλημα του σχεδίου, όπως το περιγράφουν, είναι ότι υπόσχεται περισσότερα από όσα μπορεί ρεαλιστικά να υλοποιήσει. Αν και για το Κίεβο μια τέτοια «πλατινένια εγγύηση» –όπως την αποκάλεσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος– μοιάζει ιδανική, ενέχει σοβαρούς και συχνά υποτιμημένους κινδύνους όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Η πρώτη μεγάλη πρόκληση αφορά την αξιοπιστία. Αν η υπεράσπιση της Ουκρανίας με την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων θεωρούνταν ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αυτό θα είχε ήδη συμβεί. Αντίθετα, τρεις διαδοχικοί πρόεδροι –Ομπάμα, Μπάιντεν και Τραμπ– απέφυγαν συστηματικά την άμεση στρατιωτική εμπλοκή, δείχνοντας ότι δεν θεωρούν την Ουκρανία κρίσιμο συμφέρον που να δικαιολογεί τον κίνδυνο σύγκρουσης με μια πυρηνική υπερδύναμη.
Οι υποστηρικτές των εγγυήσεων τύπου Άρθρου 5 υποστηρίζουν ότι η απουσία σαφών δεσμεύσεων είναι ο λόγος που οι ΗΠΑ δεν έχουν αναπτύξει στρατεύματα στην Ουκρανία. Ωστόσο, η ιστορία δείχνει ότι η Ουάσιγκτον δεν δίστασε ποτέ να παρέμβει στρατιωτικά όταν έκρινε ότι διακυβεύονταν τα συμφέροντά της, ακόμη και χωρίς επίσημες συνθήκες ασφαλείας, όπως στο Κουβέιτ το 1991 ή στη Νότια Κορέα το 1950.
Μια δέσμευση που θα ανάγκαζε τις ΗΠΑ να ενεργήσουν διαφορετικά στο μέλλον, σε σχέση με όσα έχουν πράξει στο παρελθόν, θα μπορούσε να αποδειχθεί κενή περιεχομένου ως εργαλείο αποτροπής. Αν ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκτιμήσει ότι η Ουάσιγκτον μπλοφάρει ή ότι έχει περισσότερα να χάσει, ενδέχεται να δοκιμάσει τα όρια αυτής της υπόσχεσης.
Η δεύτερη πρόκληση σχετίζεται με το ευρύτερο σύστημα συμμαχιών των ΗΠΑ. Αν η Ουάσιγκτον αναλάβει μια τόσο βαριά δέσμευση και τελικά δεν την τηρήσει, θα πληγεί η αξιοπιστία όλων των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας, από την Ευρώπη έως την Ασία. Ακόμη και χωρίς νέα ρωσική εισβολή, η αμφιβολία και μόνο θα αρκούσε για να κλονίσει την εμπιστοσύνη συμμάχων που βασίζονται στην αμερικανική ομπρέλα ασφάλειας.
Οι Charap και Kavanagh θεωρούν, μάλιστα, αντιφατικό το γεγονός ότι ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ πιέζουν για τόσο εκτεταμένες αμερικανικές εγγυήσεις προς την Ουκρανία. Μια αποδυνάμωση της αξιοπιστίας του Άρθρου 5 θα έπληττε πρωτίστως την ίδια την ευρωπαϊκή ασφάλεια, σε μια περίοδο αυξημένης έντασης με τη Ρωσία.
Ο τρίτος και πιο κρίσιμος λόγος είναι το τι συνεπάγεται στην πράξη μια τέτοια υπόσχεση: την ετοιμότητα των ΗΠΑ να πολεμήσουν τη Ρωσία για την Ουκρανία. Αν η αποτροπή αποτύχει, η πολιτική πίεση για άμεση στρατιωτική εμπλοκή θα είναι τεράστια, ανοίγοντας τον δρόμο για έναν πόλεμο με απρόβλεπτες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου πυρηνικής κλιμάκωσης.
Αν και κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο ίδιος ο πυρηνικός κίνδυνος λειτουργεί αποτρεπτικά για τη Μόσχα, οι αρθρογράφοι επισημαίνουν ότι η Ρωσία έχει δείξει πως είναι διατεθειμένη να αναλάβει μεγαλύτερο ρίσκο από τις ΗΠΑ στο ουκρανικό ζήτημα, γεγονός που μετατοπίζει την ισορροπία εις βάρος της Ουάσιγκτον.
Συμπερασματικά, η Ουκρανία θα χρειαστεί αναμφίβολα εγγυήσεις ασφαλείας για να κλείσει ο πόλεμος. Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ, σύμφωνα με τους αναλυτές, θα όφειλε να εστιάσει σε περιορισμένες αλλά αξιόπιστες δεσμεύσεις, αντί για μεγαλεπήβολες υποσχέσεις που μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες, τόσο για την περιφερειακή σταθερότητα όσο και για την παγκόσμια ασφάλεια.